ЖЕТІСТІККЕ ЖЕТУ ЖӘНЕ СӘТСІЗДІКТЕН ҚАШУ МОТИВАЦИЯСЫ. МОТИВАЦИЯНЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ. Нұрахметова Н.Б 2-курс студенті,ТФП 203к группасы,химия және химиялық технология факультеті.
Тленчиева Н.С доцент м.а
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Мотивация (лат. movēre" жылжыту") — әрекетке итермелеу; адамның мінез-құлқын басқаратын, оның бағытын, ұйымдастырылуын, белсенділігі мен тұрақтылығын анықтайтын психофизиологиялық процесс; адамның өз қажеттіліктерін белсенді түрде қанағаттандыру қабілеті."Мотивация"ұғымына әртүрлі көзқарастар бар. Мысалы, В. К. Вилюнастың мотивациясы-бұл ынталандыру мен іс-әрекетке жауап беретін процестердің жиынтық жүйесі. Ал К. К. Платонов мотивация психикалық құбылыс ретінде мотивтердің жиынтығы деп санайды.Мотив (лат. moveo "жылжытамын") - субъект үшін терминалдық (түпкілікті) құндылықты білдіретін, оның қызметінің бағытын айқындайтын материалдық немесе мінсіз объект, оған қол жеткізу қызметтің мәні болып табылады. Мотивті субъект оң эмоциялармен (оның жетістігінен) немесе теріс (оның жоғалуынан) сипатталатын нақты тәжірибелер арқылы анықтайды. Мотивті түсіну үшін ішкі жұмыс қажет. Алғаш рет "мотивация" терминін а.Шопенгауэр өз мақаласында қолданған. Мотив-жетекші кеңес психологтары А. Н.Леонтьев пен С. Л. Рубинштейн жасаған іс-әрекеттің психологиялық теориясының негізгі тұжырымдамаларының бірі. Осы теориядағы мотивтің ең қарапайым анықтамасы: мотив — бұл қажеттілік тақырыбы. Мотив көбінесе қажеттілікпен және мақсатпен шатастырылады, бірақ қажеттілік-бұл шын мәнінде дененің объективті түрде қажет болатын жағдайы, ал мақсат-саналы мақсат қоюдың нәтижесі, қажет нәрсенің психикалық бейнесі.Жетістікке жетуге және сәтсіздіктерден аулақ болуға ынталандыру. Жеке адамдар ретінде жетістікке жетуге немесе сәтсіздікке жол бермеуге бағытталған адамдар бір-бірінен несімен ерекшеленеді? Жетістікке жетудің мотиві-жоғары нәтижелерге және іс-әрекеттегі шеберлікке қол жеткізуге деген ұмтылыс; ол күрделі тапсырмаларды таңдауда және оларды орындауға деген ұмтылыста көрінеді. Жетістіктері кез келген қызметке байланысты емес, қабілеттерін, дағдыларын, білімдерін және мотивация жетістіктері. Жетістікке деген мотивацияның жоғары деңгейі бар, маңызды нәтижелерге қол жеткізуге тырысатын адам алға қойған мақсаттарына жету үшін табанды жұмыс істейді.
Жетістікке жету мотивациясы (және жоғары нәтижеге бағытталған мінез-құлық), тіпті бір адамда да әрдайым бірдей бола бермейді және жағдай мен іс-әрекеттің тақырыбына байланысты. Біреу математикадан күрделі есептерді таңдайды, ал біреу, керісінше, нақты ғылымдардағы қарапайым мақсаттармен шектеліп, осы салада жоғары нәтижелерге қол жеткізуге тырысып, әдебиеттен күрделі тақырыптарды таңдайды. Әр нақты іс-әрекеттегі мотивация деңгейін не анықтайды? Ғалымдар төрт факторды анықтайды:табысқа жетудің маңыздылығы; - табысқа деген үміт; - табысқа жетудің субъективті бағаланатын ықтималдығы; - жетістіктің субъективті эталондары. Психологиядан алынған фактілер жетістікке жету және сәтсіздікке жол бермеу мотивациясы адам мотивациясының маңызды және салыстырмалы түрде тәуелсіз түрлері болып табылады. Қоғамдағы адамның тағдыры мен жағдайы көбіне оларға байланысты. Жетістікке жетуге деген айқын ұмтылысы бар адамдар мұндай мотивациясы әлсіз немесе жоқ адамдарға қарағанда өмірде әлдеқайда көп нәрсеге қол жеткізетіні байқалады. Психологияда әртүрлі қызмет түрлерінде жетістікке жетуге ынталандыру теориясы жасалды және егжей-тегжейлі жасалды. Адамның жетістікке жетуге бағытталған іс-әрекетімен байланысты екі түрлі мотивтері бар. Бұл жетістікке жетудің мотиві және сәтсіздікке жол бермеу мотиві. Табысқа жетуге және сәтсіздікке жол бермеуге негізделген адамдардың мінез-құлқы ерекшеленеді.Осыған байланысты сіздерге екі адамды салыстырып,мысал көрсетемін.Менің ойымша, жетістікке шынайы ниетпен жетем деген адам ең алдымен мақсат қояды.Жұмысына қызығушылық танытады.Оған жетудің амалын іздеп,жетістікке жету үшін қиын жолдары бар екенін түсінеді. Сәтсіздікке жол бермейтін адамдар біріншіден,өз күштеріне сенбейді,басқа адамдардың сөздерін тыңдайды,қорқады. Мен өзім жетістіктегі сәтсіздікті қорқпайтын адаммын,себебі әр сәтсіздік-жетістіктің бастамасы.