Қостанай облысы Лисаков қаласы әкімдігінің білім бөлімі

“№3 орта мектебі” КММ

Қазақстан Республикасының “Білім туралы заңында” , “Қазақстан Республикасы азаматтарының жаңа әлеуметтік мінез- құлқын қалыптастыру”,“Қазақстан Республикасы мәдени-этникалық білім беру”, “Білім мазмұнын гуманитарландыру” тұжырымдамаларында білім беру ісінде жаңа рухани-мәдени құндылықтарды игеруге, ұлттық сананың қалыптасып өсуіне жағдай жасау, кәсіби білім берудің сапасын көтруге кең жол ашу талап етіледі.

Девиантты мінез-құлықтың қандай да түрлі формасы болсын, олар бір-бірімен тығыз байланысты. Маскүнемдік, есірткіні пайдалану, агрессивтілік, жалпы алғанда заңға қарсы мінез-қүлықтың барлығы бір блокты бейнелейді. Сонымен қатар жеткіншектердің бір девиантты іске еліктеуі оның басқа да түрлеріне араласу деңгейін жоғарылатыды.

Заңға қарсы мінез - құлық өте қатал түрде болмасада қалыптың бұзылу деңгейімен, психалық денсаулықтың бұзылуымен байланысты болып келеді. Ал бұл кейде кейбір жағдайларда көрсетілгендей, әлеуметтік факторларға да сәйкес келіп орырады. Мектеп табалдырығындағы қиындықтар девиантты топтың немесе өмірлік травмалық жағдайлар да әсерін тигізбей қоймайды.

Жасөспірімдер арасындағы девиантты мінез-құлық проблемасы-педагогикалық психологиядағы ең күрделі шешімдердің бірі болып табылады. Бұл мәселенің шынайы қиындығы қазіргі қоғам дамуы кезінде кең етек алып отыр. Жасөспірімнің психикалық дамуындағы онтогенез кезеңінде олар түсіністікті қажет етеді, сонымен бірге үлкендер тарапынан дүрыс психологиялық қолдау күтеді. Жасөспірім мінез - құлқындағы ауытқушылықты түрлі деңгейде көрсетуі мүмкін. Бұл оның жеке ерекшеліктері (мінез акцентуациясы, темперамент қасиеті, психикалық ауруларымен ауыруы, эмоционалды ерік сферасының бұзылысы, т.с.с), отбасындағы жағымсыз процестерге (бала тәрбиелеудегі жүйесіздік, маскүнемдік, ата-аналардың айырылысуы, т.б), мектептегі қиындықтарға (оқушыға деген жағымсыз қарым-қатынас, мұғалімдермен конфликтіге келу, оқушылар ұжымымен келіспеушілік) байланысты дамып отырады. [Мінез-құлық ауытқушылығы санамен қатар көмекші жеткіншек топтары мен ересектердің жағымсыз әсерінен туындап отыруы мүмкін. Сонымен біз жасөспірімдер мен жеткіншектердегі мінез-құлық ауытқушылығына девиантты мінез-құлық деген атау бергенді жөн көрдік.

Девиантты мінез-құлықты қоғамда ортақ қабылдаған нормаларға қарсы әрекеттер жүйесі және ол психикикалық процестердің тұрақсыздығынан көрінеді деп қарастыруға болады. Бұл әсіресе өз мінез-құлқын эстетикалық бақылаудың ауытқушылығынан өз-өзін өзектілеу процесінен бұзылысынан көрінеді (В.Д.Менделеевич.).

Жасөспірімдердегі девиантты мінез-құлық формалары әр түрлі болып келеді. Психолог девиантты мінез - құлқы бар жасөспірімнің отбасында қадағалап отыруы тиіс. Бұл тек нашақорлар мен маскүнемдердің отбасысы ғана емес, соңғы кезде балалар арасындағы мінез-құлық ауытқушылығы бар отбасыларда да кездесіп отыр.

Барлық нәрсеге қол жеткізу позициясы, заттық философия, баланы тәрбиелеу адами саналылықтың жоғалуы жасөспірімдердегі қажіттіліктердің фрустрациясына алып келеді. Олар ата-аналарынан артық мейрімділікті қажет етеді. Соның салдарынан мұндай жасөспірімердің қорғаныш реакциясы мінез-құлықтың адекватты емес формаларына әкеп соқтыруы мүмкін.

Егер девиантты мінез-құлықтың көрінуі өзіне назар аудартпаса және үлкендердің сәйкес әсер етуін күтпесе онда мұндай мінез-құлық жасөспірімнің мінез-құлық репертуарында бекуі әбден мүмкін. Сол себепті ертерек дивиантты мінез-құлықты диагностикалау аса маңызды болып табылады.

Барлық кезде де, барлық экономикалық формацияларда да мұғалімдердің жұмыстануы тек оқушыларға білім беру ғана емес, сонымен қатар олардың адамгершілік бейнесі және мінез-құлық мәдениетіне тәрбиелеу болып табылады.

Қазіргі таңда тұлғаның ролі мен қалыптасуының алар орны ерекше, соның ішінде девиантты мінез-құлқы бар жасөспірімдердің өз өмірлік әрекеттері мен жеке уақыттарын ұйымдастырулары өте маңызды.

Мектептегі практикалық жұмыста мұндай оқушыларды «мінез-құлқында ауытқушылығы бар оқушылар», «педагогикалық төмендетілген», «әлеуметтік төмендетілген», «қиын тәрбиеленетін» оқушылар деп аталады.

Егер девиантты мінез-құлықтың көрінуі өзіне назар аудартпаса және үлкендердің сәйкес әсер етуін күтпесе онда мұндай мінез-құлық жасөспірімнің мінез-құлық репертуарында бекуі әбден мүмкін. Сол себепті ертерек девиантты мінез-құлықты диагностикалау аса маңызды болып табылады.

Девиантты мінез-құлық тақырыбы пәнаралық және пікір-таластық сипатты көрсетеді. Әлеуметтік норма түсінігімен терминнің кездесетіні мәселені күрделендіреді, себебі норманың шектері шартты түрде берілген, ал адам барлық көрсеткіштері бойынша қалыпты болуы мүмкін емес. Көптеген көзқарастар жасөспірімдердің девиантты мінез-құлығының диагностикасы және әлеуметтік-психологиялық көмекпен игеруі ретінде практикалық тапсырмаларды шешуде қалыптасады.

Жасөспірімдердің мазасыздығы мен агрессивтілігі, яғни девианттылығы бүгінгі күнге дейін зерттелу үстінде. Осы кезеңде жасөспірімтерде конфликтілік, тәртіпсіздік, өз-өзін ұстай алмаушылықтың тым жоғарылауы анықталады. Жасөспірімдер өзі деңгейлес құрдастарымен қарым-қатынас жасауда, қажетті тәжірибені меңгермеу салдарынан, оған артылған жауапкершіліктен қорқып мазасызданады.

Жеке тұлғаның мінез-құлқын қалыптастыру, дағдарыстардың алдын алу үшін келесі мәселелерді ескеруіміз қажет, яғни саналы көзқарасын, ізгілікті қарым-қатынас орнатуда, жүйелі іс-әрекет жасауға мүмкіндік беру. Мінез-құлық дағдарысын психологиялық көзқарас тұрғысынан қарастыратын болсақ кез-келген жеке адам басқа адамдармен олардың ой-пікірімен, бағдарымен, жағымды эмоцияны сезінген кезде жүріс-тұрыста ауытқушылықтар болмайтындығы сөзсіз.

• 
  Баланың оқуға деген қабілетін, мотивациясын жоғарлату.
  
• 
  Баланың қабілеттерін, сезімдерін, қызығушылықтарын дамыту.
  
• 
  Мінез ерекшеліктерін зерттеу, түрлі әдістер арқылы көңіл-күйлерін көтеру.
  
• 
  Рухани байлығын, шығармашылық қиялын дамыту
  
• 
  Қабылдаудың ерекшеліктерін, қасиеттерін анықтау
  
• 
  Эмоциялық қарым – қатынасты қалыптастыру
  

• 
  Әңгіме
  
• 
  Сауалнама
  
• 
  Тренинг
  
• 
  Коррекциялық жұмыстар
  
• 
  Релаксациялық ойындар
  
• 
  Сабақтарға қатысу
  
• 
  Диагностика және мониторинг
  

• 
  Ата-анасымен байланыс жасау;
  
• 
  Тәртібі «қиын» оқушылар мен жағдайы «қиын» отбасыларды бақылауға алу;
  
• 
  Қамқоршы мұғалімдер бекіту;
  
• 
  «Қиын» оқушыларға жеке портфолио арнау;
  
• 
  Жеке картотека жүргізу (әңгімелерді тіркеу);
  
• 
  Психологиялық зерттеулер жасау;
  
• 
  Еңбекпен қамтылуына ықпал жасау;
  
• 
  Мектепішілік және мектептен тыс іс-шараларға тарту.
  

Мектептің әлеуметтік-психологиялық жұмысы балаға нақты және жан-жақты көмектесу, ата-аналарына максималды жақындау, қиын ортадағы балалар мен ата-аналарына басты жиі назар аудару және өзара қарым-қатынас жасау болып табылады.

Тәрбиесі қиын оқушыны болдырмау мақсатында мектепте «Құқық бұзушылықтың алдын алу кеңесі» ай сайын бекітілген жоспар бойынша жұмыс атқарады. Кеңестің төрайымы, мүшелері сайланып, бекітілген жұмыс жоспары мектептің қиындықтарымен ескеріліп жасалады. Кеңестің негізгі мақсаты: оқушының есепке алыну себептерін анықтау, қиындықты шешу жолдарын көрсету, бұзақылықтың алдын алу шараларын ұйымдастыру. Кеңес айына бір рет немесе қажетіне қарай екі рет отырыс өткізеді. Кеңесте оқушының құжаттары қаралып, шешім қабылдағаннан кейін бала мектепішілік есепке алынады. Есепке алынған оқушыға көмек көрсету, алға тарту, қиындықты жеңу жолдарын көрсету мақсатында сынып жетекшісі осы оқушы үшін тәлімгер болып тағайындалады.

Әр сынып құжаты ішінде

• 
  Қоғамдық тәрбиеші туралы жалпы мәлімет.
  
• 
  Мінездеме
  
• 
  Пән мұғалімдермен байланыс, пікірлер.
  
• 
  Хаттамалар.
  
• 
  Түсінік хаттар
  
• 
  Табель көшірмесі
  
• 
  Бақылау, зерттеу күнделігі
  

Атап айтсақ, олар:

• 
  отбасы тұрмысындағы қарым –қатынастарды, сәтсіздіктерді, бала тәртібін қадағалаудағы ата-ананың іс-әрекеттерін зерделеу;
  
• 
  баланың сабақтан тысқары уақытын қадағалау;
  
• 
  баланың шартсыз топтарға қатысуын, ондағы көшбасшылық деңгейін зерттеу;
  
• 
  баланың девиантты тәртібінің себептерін анықтау;
  
• 
  «қиын» баланың пайда болу себебін әлеуметтік педагогикалық тұрғыдан анықтап алу;
  

Ең басты себеп отбасы тәрбиесінде жатыр: ата-ананың ішімдікке салынуы немесе екеуінің біреуі болмауы. Осының бәрі баланың мінез-құлқының ішкі жан дүниесінің өзгерісіне әкеліп соқтырары белгілі. Алдын алу мақсатында девиантты мінез-құлықты оқушылармен жүргізілетін әлеуметтік педагог пен психологтың мектепішілік жылдық жұмыс жоспары құрылды.

1.Әдістеме «Өз мәселеңді дұрыс шеше аласыз ба ?».

«Өз мәселеңді дұрыс шеше аласыз ба?» әдістеме қорытындысы бойынша

« Сенде агрессия қанша ?» әдістеме қорытындысы бойынша

«Депрессиялық деңгейін анықтауға арналған тес » әдістеме қорытындысы бойынша

“Сезімді тап” жаттығу. 

“Алманы жұлып ал” ойыны.

“Өлең ойыны”.

«Мен өзімді жақсы көремін, себебі...»

Жаттығуды шеңбер құрып өткіземіз.

Жүргізуші: Қайырлы күн. Біз сіздермен жаңа сабақ өтеміз. Қанеки, бойымызды жазып, мына жаттығуды орындайық. Әрқайсымыз екі сөйлемді қайталаймыз.

«Менің есімім және өзімді мынандай қасиеттерім үшін жақсы көрем...»

Мысалы: «Менің атым Жалғас. Мен өзімді шыдамды, ұстамдымын деп санаймын. Сол үшін өзімді жақсы көремін»

«Менің атым Сәуле. Мен өзімді сұлулығым үшін жақсы көремін».

1. 
   Рольдік ойын. «Мен әр түрлі бола аламын».
   

Материалдар: сенімді, сенімсіз, агрессивті деген жазулары бар карточкалар.

1. 
   ситуация: Сен сабаққа дайындалмадың, сені тақтаға шақырып жатыр.
   
2. 
   ситуация: Бүгін сен достарыңмен дискотекаға барғың келеді, бірақ ата-анаң рұқсат етпейді.
   
3. 
   -ситуация: Сенің інің компьютерде ойын ойнап отыр делік, сен өзіңнің компьютермен жұмыс жасағың келетіндігін қалай жеткізесің?
   
4. 
   - ситуация: Саған достарың шарап ішуді ұсынды, бірақ сен оны қаламайсың. Сенің іс әрекетің ?
   

Соңында талқылау жүргізіліп, қорытынды жасалады:

• 
  агрессивті адам өзін дөрекі ұстайды, бас салып айқайлауға жақын, қауіп-қатер туғызады, менмен, ұрысқа бейім, өзімшіл т.б
  
• 
  сенімсіз адам өзңн өте тыныш ұстайды, жалынышты, мүсәпір көзқараспен қарайды, дауысы баяу, ұяң.
  
• 
  Сенімді адам ішінара келісімділік көрсетеді, ұсынады, дәлелдейді, шыншыл.
  

2. 
   Жаттығу «Досыңа көмектес».
   

Жүргізуші. Енді, балалар, көздеріңізге елестетіңіздерші. Мысалы, сіз қаламыздағы « Рауан » радиосында жұмыс істейміз. Сізге жас жігіт телефон шалып, өзінің сенімсіздігін айтып, көмек сұрады дейік, сіз оған не тілер едіңіз?

Сіздер бір бет параққа бір сөз тіркесінен тұратын тілек жазасыздар.

Жүргізушіге ұсыныс: Егерде адам басқаларға көп жақсылық жасаса, көмек көрсетсе, соншалықты ол өзіне сенімді бола алады деген акцентті көп тіркеу керек.

Оқушылар шеңберге тұрып, өздеріне деген сенімділіктерін бәрі хормен айтады.

• 
  Мен өзіме сенімдімін
  
• 
  Менің қолымнан бәрі келеді
  
• 
  Менде бәрі жақсы болады.
  
• 
  Мен ешқашанда ештеңеден қорықпаймын, менің қолымнан бәрі де келеді.
  

• 
  Балаларды дұрыс шешім қабылдай білуге;
  Өзін басқалармен қарым-қатынас кезінде қалай ұстау керек. екендігін үйрету
  
• 
  қорқыныш сезімін жеңе білуге дағдыландыру.
  «Мен қандаймын және келешекте қандай болғым келеді» суреті. Балаға өзін екі суретте бейнелеп салуға тапсырма беріледі. Бірінші суретте өзінің қазіргі кезін, ал екінші суретке өзін келешекте қандай болғысы келетіндігін суреттеуі тиіс.
  

1-жаттығу. «Менің қиялымдағы сыйлық»

Балалар шеңбер болып отырады. Балаларға сұрақ қойылады.

-Балалар,сендер саяхатқа барғанды ұнатасыңдар ма?

-Сыйлық алғанды ше?

-Ендеше бір-біріңнің қолдарыңнан ұстап, көздеріңді жай ғана жұмып отырыңдар. Айтылған сөздерді сезіне біліңдер.Мінеки қозғалыс байқалды. Біз жай ғана көтеріліп өздеріңді жеңіл сезініп ұша бастадыңдар. Төменде мектеп, үйлер,адамдар кіп-кішкентай болып көрінді. Сендер толқындай қалықтап айналадағы бұлттармен қатарласып ұшып келесіңдер.

Өте бір керемет әлем бардай. Кенет, алдарңнан үлкен бір есік ашылды. Кең және жарық бөлме көрінді. Онда көптеген әшекей заттар және үлкен-үлкен қораптар жатыр .Сендер бір-бір қораптан алдыңдар. Ал енді көздеріңді ашыңдар.

Талдау:1Қандай сезімде болдыңдар?

2.Қораптағы сыйлықтың қандай зат болғанын қалайсың?

3.Сен өз достарыңмен сыйлықты бөлісесің бе?

2-жаттығу:Әріптер ойыны- «ТАП»

Әріптер жазылған қағаз ілінеді. Көзі байланған бала бір әріпті алады . Баланың көзін шешіп, екінші бала сұрақ қояды. Бірінші бала мүдірмей сол әріптен басталатын сөздермен жауап беруі керек.

Мысалы:Атың кім?

Қала аты?

Жеміс аты?т.с.с.

Талдау:1.Балалар ойын ұнады ма?

2. жауап беру қиынға соқты ма?

3.Қошемет сөздер

3-жаттығу: «Жұмсақ ойыншық сыры»

Ойынның шарты: Әр түрлі жұмсақ ойыншықтар қойылады. Балалар өздеріне ұнаған ойыншықты таңдап кезекпен алады. Шеңбер құрып отырып қолдарындағы ойыншық атауына байланысты бір оқушы ертегі бастайды. Психолог белгі бергенде екінші бала жалғастырып кетуі керек.Соңында балалардың өз ойларынан құралған керемет, қызықты ертегі пайда болады.

2. Ертегі ойлап шығару қиын болды ма?

3.Жан- жануарлардың Бір-бірімен тату болғанын қалайсыңдар ма?

Тақырыбы: «Мен өмірімнің жарқын болғанын қалаймын.»

Мақсаты: Өмір құндылықтарының мәнін ашу арқылы адам өмірінің сипаты мен тірлігі туралы ұғымдарын кеңейту. Өмір сырын түсіну , өмір сүру жолдары туралы өзіндік орнын, өмірлік бағдарын дамыту. Ойлау, пайымдау, шешім қабылдау; Әдептілікке тәрбиелеу.

Әдісі: пікір алмасу, топтық жұмыс.

Көрнекілігі: қанатты сөздер, интерак. тақта

Жоспары:

1. 
   Бейнефильм.
   
2. 
   Өмір туралы өз ойларымен , шығармашылықтарымен бөлісу.
   
3. 
   Өмір туралы өлең.
   
4. 
   Құдық туралы әпсана. Ереже мен таныстыру
   
5. 
   Тренинг жаттығу
   

Жүргізуші: Балалар, біз сендермен топ ұйымдастырып отырмыз. Өзімізді бір бүтін топ ретінде сезіну үшін «Мейірімді жануар» жаттығуын ұсынамын. Шеңбер жасап бір-біріне иық тіресіп, қолдарыңнан ұстаңдар. Жануарлар дем алады. Бір қадам алға аттап, дем аламыз, бір қадам артқа аттап, дем шығарамыз. Жануарлардың жүрегі соғады. Екі қадам алға, екі қадам артқа адымда. Рахмет.

1. Оқушыларға бейнефильм көрсетіледі. Мақсаты: өмірде кездесетін түрлі қиыншылықтарға мойымай тек алға ұмтылу керектігін түсіндіру. Әр қиыншылықтың артында бір жақсылық болатынын ұғындыру.

2. Өмірдің мәні неде? 7-сынып оқушыларының ой-пікірлерін тыңдау.

Талқылау.

3. Өмір туралы өлең. «Шыда» М.Мақатаев.

Шыда, шыда,
Шыдай түс, шыда тағы!
Шыдамдыны мына өмір ұнатады.
Өміттің құлан иек құла таңы
Әйтеуір бір атады, бір атады.
Өкінбе, өкпелеме
Бүгініңе
өмір, өмір!
Болмайды түңілуге.
Мәңгі сені жазбаған сүрінуге,
Қайта тұрып қақың бар жүгіруге.

4. Құдық туралы әпсана.

Бір күні есек құдыққа құлап кетті де, бар даусымен ақырып, көмекке шақыра бастады. Оның айқайына қожайыны жүгіріп жетті де, қолын бір сілтеді. Өйткені есекті құдықтан шығару мүмкін емес еді.

Қожайын: «Менің есегім қартайды, өлуі де жақын. Мен бәрібір жас есек сатып алайын деп жүр едім. Ал мына құдық болса, өте терең, мен жаңа құдық қазуды баяғыдан ойлап жүр едім. Маған неге екі қоянды бір оқпен атып алмасқа –ескі құдықты топырақпен толтырып, есекті де көміп тастайын », -деп ойлады. Көп ойланбастан көршілерін шақырады.

Бәрі қолдарына күрек алып, құдыққа топырақ лақтыра бастайды.

Есек не болғанын бірден түсініп, бар даусымен ақырады, бірақ оған ешкім көңіл аудармай, құдыққа топырақ лақтыруды жалғастыра береді.

Біраздан кейін есек үнсіз қалды. Қожайын құдықты қараған кезде өз көзіне өзі сенбеді, есек арқасына топырақ түскен сайын сілкініп, аяқтарымен таптай берген екен. Ең соңында басқаларды таң қалдырып, есек құдықтан секіріп шықты. Былай боларын ешкім күтпеген еді.

Мүмкін сіз де өміріңізде талай қиындықтарды бастан өткерген шығарсыз. Болашақта өмір сізге жаңа қиыншылықтарды жіберуі мүмкін. Әр уақытта сізге кезекті ауыртпалық түссе, сіз оны сілкіп тастап, соның арқасында одан да биікке көтерілуіңіз мүмкін емес пе?

Әрбір шешімін таппай тұрған мәселе – бұл сізге өмірдің лақтырған қатты тасы десек, сіз осы тастардың үстінен аттап өтіп, күтіп тұрған қатты дауылдан құтыла аласыз.

Қарапайым ережелерді есте ұстаңыз:

1. 
   Өз жүрегіңізді жек көрушіліктен босатыңыз – өзіңізді ренжіткен адамдарды кешіріңіз.
   
2. 
   Өз жүрегіңізді толқулардан босатыңыз- олардың көбі пайдасыз
   
3. 
   Қарапайым өмір сүріңіз, барға қанағат етіңіз.
   
4. 
   Істеген жақсылығыңызға мақтау күтпеңіз.
   
5. 
   Сіз басқаларға қалай қарасаңыз , өзгелер де сізге солай қарайтынын ұмытпаңыз.
   

Мақсаты: Топта мейірімді ахуалға қол жеткізу.

Уақыты: Әрбір қатысушыға 5-7 минут. Жұпта жұмыс.

Нұсқау : Топтың ішінен бір адамды таңдаңыз. Сіз ол адамға комплимент айтқыңыз келуі керек. Оның бойынан сізге не ұнайтынын айтыңыз. «Маған сенің бойыңнан ұнайтыны....... », «Сенде маған қарағанда ...... », «Мен саған ........ үшін ризамын» деген сөздерден бастаңыз.

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Сіз не сездіңіз: жақсыны айтқан кезде және жақсыны естіген кезде?
   

• 
  Бүгінгі сабақта менің түсінгенім...
  
• 
  Мен үшін белгісіз және жаңалық болғаны…
  
• 
  Бүгінгі сабақта маған ұнағаны және ұнамағаны...
  

Балалар, сабаққа белсенділікпен, қызығушылықпен қатысқандарыңыз үшін алғыс айта отырып, сабағымызды мына өлең жолдарымен аяқтағым келеді:

Сабақтың мазмұны:

1. Сабаққа бағыттау.

«Түстер көңіл-күйі» жаттығуы.

- Әрбір қатысушы өзінің дәл қазіргі көңіл-күйінің түсін таңдайды және картонды төртбұрышты сол түске келетін ұяға тастайды. Психолог қорапты ашып хабарлайды: (түстердің түрін және оның дәл санын айтпайды), бүгінгі сабаққа балалардың қандай көңіл-күймен келгендерін айтады. Сосын осы айтылған қорытындының олардың көңіл-күйімен сәйкес келген-келмегенін сұрап, анықтайды.

«Мен сенімен қарым-қатынас жасауға қуаныштымын» жаттығуы.

Психолог: Қазір мынандай тапсырманы орындайсындар, жанында тұрған адамға мына сөзді айтып қолды созасың « Мен сенімен қарым-қатынас жасауға қуаныштымын», « Ал сіз ше?» деп қолын созған адам әрі қарай осы сөзді айтып, келесі адамға қолын созады. Осылай тізілу арқылы бір-бірін қолын ұстап шеңбер құрады.

2. Үйге берген тапсырманы талқылау.

Психолог максимальды пайызды атайды.

Психолог: Сендер қалай ойласындар сыныптастардың ойын өзгертуге бола ма? Оны қалай жасау керек?

Байқағандарындай, әр түрлі адаммен сендер әр түрлі қарым-қатынас жасайсындар.

Ал кім өзін жақсы біледі?

Өзіңдегінің бәрі өзіңе ұнай ма?

Біздің басқалардан айырмашылығымыз қандай?

Өзіңді білу қажет пе?

3. Тақырыппен жұмыс.

Өздік талдау жасау: « Мен кіммін? мен қандаймын?»

Психолог: жазбаша үш сөйлемді жазып, ойларыңды жалғастырыңдар:

Мен ойлаймын, себебі мен ...

Басқалар ойлайды, себебі...

Менің болғым келеді, себебі ...

Жаттығу « Ыстық орындық »

Әркім (кезекпен) ортадағы тұрған орындықтан орын алады  және сұраққа жауап береді: «Ол қандай?» Ол үшін олар сөздер тізімінен бірнеше сөзді таңдап алады (жоғарыда көрсетілген). Ортада отырған адам оның ой-пікірімен сәйкес келген сөздерді (белгілейді) атайды. ( Мен ойлаймын, себебі мен) Сәйкес келген сөздер саны саналады.

Қандай қиындықты өткердіңдер?

Кімді бағалау қиын өзіңді ме, әлде басқаны ма?

Пайдаланатын әдебиеттер:

1.Девиантты құлықтағы балалармен жұмыс жүргізу. Ә.Ғ.Махмутова Қостанай

қ- 2010ж
2. Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании.

М.,1996.