Призма. Екі жағы параллель жазықтықтарда жататын өзара тең көпбұрыштар, ал қалған жақтары осы көпбұрыштармен ортақ қабырғаларыбар параллелограмдар болып келген көпжақты призма
Призма. Екі жағы параллель жазықтықтарда жататын өзара тең көпбұрыштар, ал қалған жақтары осы көпбұрыштармен ортақ қабырғаларыбар параллелограмдар болып келген көпжақты призма деп атайды.
Т абандары-тең көпбұрыштар,
Бүйір жақтары-параллелограмдар,
Бүйір қырлары -өзара параллель.
V=SH
Sб.б=PL, L-бүйір қыры
Sт.б= Sб.б+2Sтаб Тік призма деп бүйір қырлары табандарына перпендикуляр призмаларды атайды.
L=H, V=SH, Sб.б=PH
№1 Төртбұрышты дұрыс призма шарға іштей сызылған. Шардың радиусы 5 см, ал призманың табанының қабырғасы 6 см болса, онда призманың биіктігін табыңыз.
H2=28
H=2
№2 Тік призманың табаны-ромб, ал призманың диогоналдары 8см және 5 см. Призма биіктігі 2 см. Табан қабырғасын табыңыз.
A P=8, BN=5, CP=2
AB-?
AC2=AP2-CP2 AC2=64-4=60
AC=4
BD2=BN2-BD2 BD2=25-4=21
BD=
AB=
№3 Үшбұрышты тік призманың барлық қырлары өзара тең. Оның бүйір бетінің ауданы
48 см2. Биіктігін табыңыз.
Sб.б=48 см2.
Sб.б=PH
3a*a=48
a2= 16
a=4
H=4cм
№4 Тік үшбұрышты призманың табанының қабырғалары 10см, 17см, 21 см, ал призма биіктігі 18 см. Призманың бүйір қыры мен табаының кіші биіктігінен өтетін қиманың ауданын табыңыз.
p =
S=
S= AB*CH
CH=2S:AB
CH= 168:21=8cм
№5 Үшбұрышты дұрыс призманың табанының ауданы 12 тең. Егер призманың биіктігі табанының қабырғасынан 2 есе үлкен болса, онда призманың көлемін табыңыз
Sтаб=12
MA=2AB
Sтаб=
=12
a2=48 a=4
MA=2*4 =8
V=12 *8 =288 cм3 №6 Дұрыс төртбұрышты призманың бүйір бетінің ауданы 32м2, ал толық бетінің ауданы 40м2. Биіктігін табыңыз.
S б.б=32м2, Sт.б=40м2 Sт.б= Sб.б+2 Sтаб Sтаб= =4
Sтаб=a2 a2=4, a=2
Sб.б=PH
P=4*2=8cм
H= Sб.б:P
H=32:8=4cм
№7 Тік призманың табанында төбесіндегі бұрышы болып келетін тең бүйірлі үшбұрыш жатады. Осы бұрышқа қарсы жатқан жағының диогоналі L ге тең және табан жазықтығымен бұрышын жасайды. Призманың көлемін табыңыз
Үшбұрыш AEC:
, AE=L sin , AC=Lcos
Үшбұрыш ABC:
AH= AC= Lcos
=ctg
BH= Lcos ctg
SABC= AC* BH= Lcos * Lcos ctg
S= L2 cos2 ctg
V= L2 cos2 ctg * L sin = L3 sin2 cos ctg
№8 Көлбеу үшбұрышты призманың бүйір қырларының ара қашықтығы 10см, 17 см, 21см, ал бүйір қыры 18 см. Призманың көлемін табыңыз
AB=10, BC=17, AC=21,
L-бүйір қыры, L=18
p=
S=
V=SABC*L, L-бүйір қыры
V=84*18=1512cм3 №9 Дұрыс төртбұрышты призманың диогоналі мен бүйір жағының арасындағы бұрыш 300, ал табанының қабырғасы а-ға тең. Призманың көлемін табыңыз.
< TAM=300, AB=a V-?
TM=a, MA=2a
MA2=a2+a2+h2 h2=4a2-2a2=2a2 h= a
SABC=a2 V= SABC*h=a2* a= a3 №10 Төртбұрышты дұрыс призманың диогоналі бүйір жағымен 300 бұрыш жасап көлбейді. Диогоналінің табан жазықтығымен жасайтын бұрышын табыңыз.
0, AB=a V-?
TM=a, AM=2a
AC= a
cos = =450 №11 Үшбұрышты дұрыс призманың табан қабырғасы мен оған қарсы жатқан қырының ортасы арқылы өтетін жазықтық табан жазықтығымен 450 бұрыш жасайды.Табан қабырғасы а-ға тең болса, призманың бүйір бетінің ауданын табыңыз.
AB=a, 0
Sб.б-?
OC2=BC2-OB2 OC=
=tg450 KC=
H=2* =a
P=3a
Sб.б=PH=3a* a =3 a3 №12 Тік призманың табанында жатқан үшбұрыштың бір қабырғасы 2м, ал қалғандары 3м-ге тең. Призманың бүйір қыры 4м. Осы призмамен көлемдері бірдей кубтың қырын табыңыз.
AB=2м, AC=BC=3м, AM=4м,
Vпризма=Vкуб P=
S=
Vпризма=SH=2 *4=8
Vкуб=a3 a3=8 a=2
№13 А(2;0;0), В(0;0;0), С(0;2;0) В1(0;0;2) АВСА1В1С1 призманың төбелері болса, С1 нүктесінің координатасын табыңыз.C1(0;2;2)
№14 Дұрыс төртбұрышты призманың табанының диогоналі 4 см, бүйір жағының диогоналі
5 см. Осы призмаға іштей сызылған цилиндрдің бүйір бетінің ауданын табыңыз.
AC=4 см
AT=5 см
Sб.б-цилиндр-?
Sб.б=2 RH
AC2=AB2+BC2 2AB2=32
AB2=16
AB=4
AP2=AT2-PT2=25-16=9
AP=3 см
R=AC:2=4 :2=2
Sб.б=2 RH=2 *2 *3=12 см2