Сабақ Сабақтың тақырыбы: «Дауыссыз дыбыстарды қайталау»

№87 Жуантөбе жалпы орта мектебінің

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

сыныбы: 5

Ашық сабақ

Сабақтың тақырыбы: «Дауыссыз

дыбыстарды қайталау»

Дайындаған: Байсынова Жұмагүл

Сатыбалдықызы

• 
  бұрынғы өтілген материалдармен сабақты байланыстыру,сөз жасау, сөйлемдерді дұрыс құру тәсілдерін меңгерту, дауыссыз дыбыстардан алған білімдерін шыңдау;
  

- Орындаталатын тапсырмалар мен жаттығулар арқылы жақсылыққа, ізгілікке тәрбиелеу, тіл құдіретін сезіне білуге, сөз мағынасын келістіре отырып, оларды дұрыс қолданып, дәл түсінуге тәрбиелеу.

- Ойлау, пайымдау қабілеттерін дамыту; Сөйлеу шеберлігіне, ой ұшқырлығына баулу; Түрлі әдістерді пайдалана отырып оқушылардың тапқырлық, жылдамдық, есте сақтау қабілеттерін арттыру, сөйлеу тілін жетілдіріп, сауатты жазуға дағдыландыру;

Ә) түгендеу

Б) оқу-құралдарын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

267-жаттығу. Бірыңғай бір дауыссыз дыбыстан басталатын сөйлем ойлап жазу.

- Балалар, біздер бүгін дауыссыз дыбысты қайталап, қорытуға арналған жаттығуларымызды бастамас үшін осы дауыссыз дыбыстардың шығу тарихы жайлы аңыз-әңгімемен танысайық.

«Әліппе» ханшайымы барлық әріптерге ән орындаудан жарыс жариялаған еді. Сонда осы жарысқа барлық дауысты әріптер жиналған болатын, себебі олардың дауыстары жақсы болатын және олар ән айта алатын. Барлық әріптер көзге түскілері келді,жеңіске жетуді қалады. Олар өте-мөте тырысып бақты:өздерінің ең жақсы әндерін шырқады. Бұл байқалған жәйт ханшайымның назарынан тыс қалмады. Жарысқа қатысушылардың қайысын жеңімпаз деп жарияласам екен деп,ол түні бойы ойға батты. Себебі олардың бәрі де жарасымды ән салды емес пе.Таң атқаннан кейін біздің билеушіміз өзінің дана шешімін жария етті- ол дауыстылардың сингармонизмі,яғни дауыстылардың сөз ішінде бірыңғай не жуан не жіңішке болып, әуендесіп-үндесіп айтылуы туралы заң шығарды. Дауысты дыбыстар жуан,жіңішке, еріндік, езулік, ашық қысаң болып олар жеке жарасымды қала болып бөлінді.

Ал, дауыссыз дыбыстарды қуатты үш алқапқа жайғастырды.

                            Ал мұнда дауыссыз әріптер

                            Бір қатарға тұрыпты.

                            Дауыс пен шудан

                            Олар құрылыпты.

 Ұяң қала орналасқан,ал бұл қалашықта әрдайым ұяң: б,в,г,ғ,д,ж,з.

Қатаң қалада үйлер бос тұрмайды, олар әрқашан қатаң естілетін дауыссыздар:

 П,ф,к,қ,т,с,ш,щ,х,ц,ч,һ.

 Мұрын жолды үнді алқабы өзінің қонақжайлығымен атақты.Ол өзіне мейман келгенді әрқашан жақсы көреді, атап айтқанда-дауысты У әріпінің келуіне қуанады.

 Үнді:р,л,й,м,н,ң.

 Ханшайым барлық қаланы екпін теңізінің бойына орналастырыпты.

Ештеңені шатастырып алмас үшін өздерінің визит карточкаларын жасапты. Сол визит карточкаларды сіздерге де пошта арқылы салып жіберген екен, қабыл алыңыздар. (оқушыларға визит карточкалар таратылады)

Міне осылайша дүниеге келген дауыссыз дыбыстарды қайталау үшін мен сіздерді үш топқа бөліп, жарыстыру арқылы білмдеріңізді сынағым келіп тұр. Сол себепті жарысымызды бастамас бұрын психологиялық дайындық жасап алайық.

• 
  Сыныбымыз жарысады, жарыста біреу жеңіледі, біреу жеңеді сондықтан бізге осыны бақылаушы керек, оны біз қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Орынша апайларыңызға тапсырайық. Ойын соңында өз қорытындысын айтады
  

1. 
   Тур. Суреттер сөйлейді.
   

2. 
   Тур. «Талда, жаз, сана»
   

Осы кезде үш топтағы төмен деңгейлі оқушыларға карточкалар беріледі.

3. 
   ӘЗІЛ ЖҰМБАҚ- ОЙЫНЫ(анаграммалар, жұмбақтар шешу. Кім бірінші көтереді, сол топ жауап береді.)
   

1. 
   Фонетикалық екі ұғым бірі мен бірі сыбайлас,
   

Екіншісі – жазылады да көрінеді.

(әріп пен дыбыс.)

2. 
   Өз құрамында 3 буын, 7 әріп,
   

(Алфавит)

3. 
   Бір ағашта 37 алма,
   

Он шақтысы тамағыңнан еркін өтеді,

Қалғандары қақтығып барып өтеді.

(дауысты және дауыссыздыбыстар)

4. 
   Егер Ж –дан басталса, жыл мезгілі,
   

Ол қай сөздер?

(жаз, қаз)

5. 
   К-ден басталсам,
   

П-дан басталсам,

Маған балалар жүгін артады.

(карта, парта)

6. 
   Басы-ашық, аяғы-қысаң,
   

Саған да ол керек болар,

Өзен-көлге жақын тұрсаң.

(ау)

7. 
   Дыбыс емес, таңба
   

Бірақ сөзден табылады

Ол қай әріп еді?

Ойлап көрші, есіңде бар ма?

(ь,ъ)

8. 
   Жылқышының қолында-
   

Ондық саны тобында-

«Ы» әрпімен.

(Құрық-қырық)

9. 
   «С»-мен айтсаң,
   

«З»-мен айтсаң,

Қағам жерге оны мен.

(Қасық-қазық)

10. 
    «Қ»-мен егер бітірсең,
    

«Н»-мен егер бітірсең,

Балықтың ол бір түрі.

(табақ-табан)

4. 
   Дәптермен жұмыс. (үш тоқа үш жаттығу беріледі) дұрыс орындаған топқа 15 ұпай, орташа орындаған топқа 10 ұпай, жартылай орындай алмаған топқа 5 ұпай беріледі.)
   

1. 285-жаттығу. 278 – жаттығу. 279-жаттығу.

(егер сөйлемде у дыбысы болатын болса, мінездеме беру)

-Балалар, біздің алма ағашындағы алмаларымыз сырт көзге әдемі-ақ, оны жегілерің келіп тұр ғой солай ма?

-Иа, иа, иа

-Олай болса балалар, «Еңбектің наны тәтті» демекші сіздерге біраз еңбектену керек болып тұр, сондықтан іске сәт.

1. 
   Әрі дауысты, әрі дауыссыз, әрі жуан, әрі жіңішке дыбыстар қатарында қолданылатын қай дыбыс? Мысалмен дәлелде
   
2. 
   Еріндікжәне езулік дауыстыларды ата
   
3. 
   Мына сөздерде неше дауысты, неше дауыссыз дыбыстар бар?
   

4. 
   Жақтың қатысына қарай дауысты дыбыстар қалай бөлінеді?
   
5. 
   Қай жағынан оқысаң да бірдей жазылатын сөз жаз.
   
6. 
   Сыныптағы аты үнді дыбыстан басталатын балалардың есімдерін ата
   
7. 
   Дауыссыз дыбыстан басталатын ертегі кейіпкерлерінің атын ата
   
8. 
   Дауыссыз дыбыстардың сызбасын толтыр.