Сабақтың барысы:
1.Сыртқы интеграция (Өзін-өзі тану сабағының әдістемелік тәсілдерін қолдану)
Ұйымдастыру кезеңi.
-Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар!
-Мен сіздерді көргеніме қуаныштымын.
1.Сынып оқушыларын түгендеу
2.«Өзін-өзі тану» сабағының ережесін «5Т» қайталап (тәртіп, тазалық, талап, тыныштық, татулық) қайталау.
3.Сыныпты 3 топқа бөлу
Тыныштық сәтi. (Нұрға бөлену)
Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.
Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек-қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.
Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұр қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыныз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәуле шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралдарына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузынызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарынызға бағыттаныз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты көреді. Сіздің басыныз түгелдей нұрға бөленіп, басынызға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте-бірте қарқынмен шұғылана бастайды, сіздің дененізден шығып, жан-жағынызғы сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарымызға, мұғалімдеріңізге, достарынызға, таныстарынызға бағыттаныз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаныз, олардында жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан – жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түпкір-түпкіріне нұр бағыттаныз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмың». Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыныз..
Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаныз.
Жаймен көзінізді ашуға болады.
1.Балалар,сендерге «тыныштық сәті» ұнады ма?
2.Қандай сезімде болдыңдар?
|
Әр бөлімде Рухани- адамгершілік тереңдігін ашуға бағытталды
|
Ішкі интеграция (жалпыадамзаттық құндылықтарды сабақ мазмұнына интеграциялау)
Үй тапсырмасы
Жаңа сабақты бастамас бұрын өткен сабақтардан алған білімімізді тест арқылы сарапқа салып көрейік.
1.Топырақ деп...айтады.
А) Жеміс беретін ағаштар мен бұталардың молдығын.
Ә) Өсімдік тамырларының шырмалуын.
Б) Жердің жануарлар ін қазатын қабатын.
В) Жер бедерінің беткі құнарлы қабатын.
2.Топырақтың негізгі қасиеті.
А) Құнарлығы
Ә) Қарашірік
Б) Қара қоңыр түс
В) Тыңайтқыш
3.Топырақтың түсі.
А) Оның құрамындағы ылғалға байланысты.
Ә) Құрамындағы қарашіріктің мөлшеріне байланысты.
Б) Егін шаруашылығына байланысты.
В) Әр өсімдіктің тіршілігіне байланысты.
«Топырақ » сөзін топтастыру.
Өседі
Топырақ
Су өткізгіш Ауа
Саз Өнеді
Құм Су
Құрылыс
3.Сөзжұмбақ шешу.
1.Айт десе жүгірмес,
Су тисе сілкінбес.(шөп)
2.Басына үлпілдетіп таққан шашақ,
Бұралып тал шыбықтай тұрған жасап.(қамыс)
3.Асты тақта,
Үсті тақта.
Ортасы жасыл мақта.(пісте)
4.Аласа ғана бойы бар,
Тоғыз қабат тоны бар.(сарымсақ)
5.Қыналы бармақ,
Жез оймақ.(бүлдірген)
6.Аспай піскен,
Қайнамай түскен.(жеміс)
7.Алыстан көрсем ақ тас,
Жақыннан көрсем дәмді ас.(күріш)
8.Бала-бала.балалар,
Мүйізінен су ішіп.
Таяғынан балалар.(тары)
9.Бойы бір қарыс,
Сақалы екі қарыс.(жүгері)
10.Көк лағым көгенде тұрып секіреді.(қарбыз)
|
|
|
|
|
|
|
|
ш
|
Ө
|
П
|
қ
|
а
|
м
|
ы
|
С
|
|
|
|
|
|
|
|
|
п
|
І
|
с
|
т
|
Е
|
|
с
|
а
|
р
|
ы
|
М
|
с
|
а
|
Қ
|
|
|
|
б
|
ү
|
л
|
Д
|
і
|
р
|
г
|
е
|
н
|
|
|
|
ж
|
е
|
м
|
І
|
С
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
К
|
ү
|
р
|
і
|
Ш
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Т
|
а
|
р
|
Ы
|
|
|
|
ж
|
ү
|
г
|
Е
|
р
|
І
|
|
|
|
|
|
|
қ
|
а
|
Р
|
б
|
ы
|
з
|
Жаңа сабақ
Өсімдіктердің жер бетінде өспейтін жері жоқ.Өсімдіктерді мұхит түбінен де,орманды даладан да, шөл мен шөлейт жерлерден де,таудан да,тіпті суық полярлы аймақтан да кездестіруге болады.қазақстанда өсімдіктердің 15 мыңдай түрі бар.Оның 2мыңннан астамы балдырлар,5мыңдайы саңырауқұлақтар,600-ге жуығы қыналар,500-ге жуығы мүк тәрізділер және 6 мыңнан астамы жоғары сатыдағы түтікті өсімдіктер.Өсімдіктер алуан түрлі.Солардың бір түрі қызғалдақ туралы айтып берейін.
Қызғалдақтың шығу тарихы
Жер шарының қай түкпірінде болмасын алуан түсті қызғалдақтар өседі. Үлбіреген нәзік гүлге әрдайым сүйсіне қарағанмен, оның шығу тарихы мен табиғаты жөнінде көп ойлана бермейді екенбіз. Ғалым Анна Иващенконың “Қазақстан қызғалдақтары және жуа тұқымдас өзге өсімдіктер” кітабында қызғалдақтың отаны – Қазақстан екендігін анық жазылған. Қызғалдақтың тұқымы Ұлы Жібек жолы арқылы Түркияға, кейіннен Голландияға жеткен көрінеді. Қазақ жерінде өскен гүлдің алыс шетелдерде жаңа түрлері өсірілді. Қазақ халқы ежелгі дәуірден бері дала гүлі болып есептелінетін қызғалдақты құрметтейді және оның көркіне қызығып қана қоймайды. Шипалы қасиеті бар өсімдік елдің, әсіресе оңтүстік аудандарында емдік мақсаттарға кеңінен пайдаланылады, – дейді ғалым Анна Андреевна. Қазіргі кезде отыздан астам түрі өсіп - өнетін дала гүлін зерттеу жұмыстары ХVІІІ ғасырдың соңында басталған. Академик Питер Симон Паллас жетекшілік еткен экспедиция 1771 жылы Солтүстік Қазақстан аймағында алғаш рет қызғалдақты зерттеп, баспа бетінде жариялапты.
Бағзы замандарда ата – бабамыз қызғалдақ гүлін жұлмаған.Себебі, оларда қызғалдақты дұшпанға қарсы соғысқан батыр бабаларымыздың жерге тамған қанынан пайда болған гүл деседі. Сондай - ақ, «қызғалдақ» - қызыл + қан – дақ деген үш сөзден құралған ата. Уақыт өте келе бұл атау қысқарып қызғалдақ деп аталып кеткен деседі. Биологтардың айтуынша қызғалдақтың лас ауаны тазалайтын қасиеті бар, яғни жан дүниесі таза, рухы биік адамдар іспеттес. Расында адам қызғалдақ гүлінің арасын аралап бірнеше сағат жүрсе, бойында ерекше қуат пайда болып серпіп қалатынын сезінеді.
Біздің де сыныбымызда тұрған өсімдіктерге яғни, гүлдерге су құйып, қамқорлық жасап ғана қоймай, сүйіспеншілікпен қарап, сәлемдесіп, жақсы сөздер айтып, сырласып жүрсек гүліміз одан да жақсы құлпара түседі. Сыныпта шулы дыбыстар көп болса гүліміз баяу, солғын өседі. Үйдегі анамыз өсіріп жүрген гүлдерге де өзіміздің жақсы сөздерімізбен жылулығымзды, сүйіспеншілікпен сездіре қамқорлық танытсақ, бөлмеге жақсы музыка қойып тыңдасақ, гүлдер жақсы реакциядан энергия алады. Гүліміз әсем, әдемі болып жайнай түседі.
Өсімдіктер тек әдемілік сыйлап қана қоймай, адамның денсаулығына да жағымды әсер тигізеді. Гүл өскен ортада, тазалық, татулық пен бірліктің, жақсылық пен жомарттықтың болары сөзсіз. Гүлді тек бөлмеде ғана емес, жұмыс орнында, аулаға, демалыс орындарында, адам көп шоғырланатын жерлердің барлығына өсіру керек.
Сұрақ
Адамдар өсімдіктерге қамқорлық жасай отырып, қандай сезімге бөленеді?
Қызғалдаққа сүйіспеншілік сезімізді қалай жеткіземіз?
Топтық жұмыс.
1 – топ: Өсімдіктердің сыртқы орта жағдайларына бейімділігін ата?
1. Ылғал сүйгіш өсімдіктер: бақбақ, қоңырбас, жоңышқа.
2. Құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер: жантақ, сүттіген.
3. Жылу сүйгіш өсімдіктер: мақта, асқабақ, күріш, жүгері.
4. Суыққа төзімді өсімдіктер: бидай, арпа, сұлы.
5. Жарық сүйгіш өсімдіктер: мақта, жолжелкен, өгейшөп, қоңыраубас.
Өсімдіктердің сыртқы ортаға бейімділігіне байланысты әртүрлі болса да, оларға деген адамның сүйіспеншілігі қандай? Өсімдіктің бір түрін таңдап, соны дәлелде.
2 – топ: Өсімдіктің адам өміріндегі маңызы қандай? Пікіріңді дәлелде.
1. Әр түрлі тағамдар, қорек: жеміс – жидектер, көкөністер. Бізге дәрумендер жеткізеді.
2. Дәрі – дәрмек: шөптен дәрілер. Шөптен жасалған дәрі – дәрмектер адамдарды емдейді.
3. Құрылыс материалын аламыз немесе үй жиһаздарын пайдаланамыз: есік, терезе, сандық, сөрелер жасалады.
4. Әдемілікке гүлдер өсіреміз. Өсірген гүліміз бөлме ауасын тазартады.
5. Мал азығы болады. Отын, жылу береді.
«Гүл - жердің көркі» деген тақырыпты дәлелдеп,сурет салыңыз.
3 – топ: Өсімдіктердің табиғаттағы маңызы қандай?
1. Су буландырып, ауаны ылғалдандырады.
2. Ыстықты қайтарады, суықты бәсеңдетеді.
3. Жел жылдамдығын азайтып, желден қорғайды.
4. Қарды тоқтатады.
|
|
