№14 сабаққа таратылатын материал
Сабақ тақырыбы: Организмнің шартты рефлекторлық әрекетінің нейрофизиологиялық механизмдері
Ауызша сұрау:
1.Жоғары нерв қызметі туралы түсінік. Туа пайда болған мінез-құлық түрлері (шартсыз рефлекстер мен инстинкттер), олардың ағзаның бейімделу қызметі үшін маңызы, жіктелуі.
2. Жүре пайда болған мінез-құлық. Шартты рефлекс жануарлар мен адамның өзгермелі өмір сүру жағдайларына бейімделу формасы ретінде.
3. Балада шартты-рефлекстік қызметтің пайда болуы.
4.Шартты рефлекстердің пайда болуы және пайда болу заңдылықтары. Шартты рефлекстерден айырмашылығы. Шартты рефлекстердің жіктелуі.
5.Шартты рефлекстердің пайда болуының физиологиялық механизмдері, олардың құрылымдық-функционалдық негізі (И. П. Павлов, П. К. Анохин).
Практикалық жұмыстарды орындау
№1-жұмыс. Бозторғай немесе жапалақ» тесті бойынша жеке тұлғалық ерекшелікті анықтау
1. Сізге таңертең ерте тұру қыин емес пе?
А) ия, әрқашан
Б) кейде
В) сирек
Г) өте сирек
2. Сiз қай уақытта ұйықтауға жатуды дұрыс көресiз?
А) түнгi бiрден кейiн
Б) он бір жарымнан, он екіге дейін
В) оннан, он бiр жаpымағa дейiн
Г) онға дейiн
Таңертең тұрған соң, қандай асты дұрыс көресiз?
А) тоқ тамак
Б) көп, бiрақ каллориясы онша емес
В)бутерброд немесе пісірілген жұмыртқа жеткілікті
Г) бiр стакан шай немесе кофе жеткiлiктi
Үйде және жұмыста болатын сiздiң жеңiл ашуыңыз майда ұрыс керiстердi еске түсiрiңiз. Олар кебiнесе қай уақытта болады?
А) күннiң бiрiншi жартысында
Б) күннiң екiншi жартысында
Қай нәрседен сiз жеңiл бас тарта аласыз?
А) таңертеңгiлiк шай немесе кофеден
Б) кешкi шайдан
6. Демалыс уақытыңызда сiз тамақты қабылдауға байланысты әдеттеріңізді өзгертесіз бе?
А) өте оңай
Б) жеткiлiктi оңай
В) қиын
Г) әдеттерді өзгертпеймін
Таңертеңнен сiздi маңызды icтep күтiп тұр. Кешке сіз қаншалықты ерте жатасыз?
А) eкi сағаттан көп
Б) бiр сағаттан көп
В) 1 - 2 сағатқа
Г) әдеттегiдей
8. Сіз бір минутқа тең уақыт арналған қалай дәл бағалай аласыз? Біреу сізді тексерсін.
А) уақыт аралығы 1 минуттан кем
Б) уақыт аралығы 1 минуттан көп
Нәтижесі
Сұрақ номері
|
а
|
б
|
в
|
г
|
1
|
3
|
2
|
1
|
О
|
2
|
3
|
2
|
1
|
О
|
3
|
3
|
2
|
1
|
О
|
4
|
1
|
О
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
5
|
2
|
О
|
-
|
-
|
6
|
О
|
1
|
2
|
3
|
7
|
3
|
2
|
1
|
О
|
8
|
О
|
2
|
-
|
-
|
Жалпы
|
|
|
|
| Жалпы сандар О - 7 балл – таңергенгелiк тип, боз торғай
8 - 13 балл - аритмия лык тип, көгершiн
14 - 20 балл - кешкелiк тип, жапалак
№2 жұмыс. Өзін-өзі бағалау тесті
Үстем етуші адам 36. Кекшіл
Озбырлық 37. Ерекшеліктік
Желіктеушілік 38. Ойсыздық
Адалсыздық 39. Сұлулық
Ойсыздық 40. Жағымпаз
Ойламаушылық 41. Жалқау
Аямаушылық 42.Өтірікші
Ұялмаушылық 43. Кек алушы
Өкпесіздік 44. Әсемділік
10.Арсыздық 45. Ойлаушылық (пікіршіл)
11.Қатыгездік 46. Бояушылық (жайбасар)
12. Ұятсыздық, жолсыздық 47. Үндеместік
13. Ұятсыздық 48. Нәзхік
14. Бай 49. Зарлаулық (мазасыз)
15. Қажетті, маңызды 50. Тіл табыса алатындық
16.Сенімділік 51. Ержүректі
17. Көңілді 52. Ашық
18. Сыйлаушылық 53. Сенімсіздік
19. Әрекеттілік 54. Бас игіш
20. Еркінділік 55.Жасқаншақ
21. Өзін-өзі жоғары ұстайтын адам 56. Мылжың
22. Алға шабушылық 57.Ессіздік
23. Көкірек 58. Батыр
24. Ақымақ 59. Менменшіл
25. Тәртіпті 60. Еркіндікті жақсы көретін адам
26. Ақ көңілді 61. Күшті, мықты
27. Іскер адам 62. Әлсіз мінезді
28. Сараң 63. Өжетті
29. Өмірде көңілді 64. Жылауық
30. Көре алмаушылық 65. Көңілшек
31. Жұмбақ 66. Өзін сүйетін адам , өзімшіл
32. Сескенуші 67.Таршыл
33. Ұялшақ 68. Еңбекқор
34. Әлдеқаншайлық .69 Қорқақ
35. Ашуланшақ 70.Кең адам
1.Жоғарыда көрсетілген тізімдегі әртүрлі қасиеттердің сіздерге қатыстысын ескере отырып, өздеріңіздің ерекше болуларыңызға байланысты, соларды жеке есептеңіздер (х). Сол таңдалып алынған қасиеттердің ішінде сізге тән сандарын есептеңіз (у). Алдыңғы табылған сандарды (У) біріне-бірін (Х) бөліңіздер, нәтижесін А әрпімен белгілейсіздер:
А=У/Х
Мұнда, х- осы қаситке ұқсағым келеді; У- сізге тән қасиеттер
2. Жалпы тізімдегі қасиеттердің ішінде сіздерге тән емесін санаңыздар (М). Ал сонымен қатар жоғарыда көрсетілген қасиеттер сіздерге тікелей қатысы бар екендігін белгілеп, оның санын анықтаңыздар (N). Содан М санына 100-дікке дейін бөліп, нәтижесін Б әрпімен белгілеңіздер: В=N/M N-өзіңіздегі бар қасиет; М- сізге тән емес қасиет (антиидеал)
3. Ұсынылып отырған кесте бойынша анықталған сандарды орналастырып, координаттар нүктесін анықтап, олардың қай квадрат нөмірінде қиылысатындығын есте сақтаңыздар.
В
1,00
0,95
0,90
0,85
0,80
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
0,75
0,70
0,65
0,60
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
0,55
0,50
0,45
0,40
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
0,35
0,30
0,25
0,20
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
0,15
0,10
0,05
0
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
А 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1
|
Достарыңызбен бөлісу: |