Жемістердің түзілуі; өсімдіктердің тұқым арқылы көбеюі және таралуы. Жемістің түрлері: құрғақ және шырынды, қақырайтын және қақырамайтын, біртұқымды және көптұқымды жемістер.
6 сынып
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға жемістің түрлерін таныстыру,шырынды және құрғақ жемістерді ажырата білу, жемістердің пайдасын білдіру.
в)тәрбиелік: Оқушыларға экологиялық, экономикалық, эстетикалық тәрбие бере отырып оқыту.
б)дамытушылық: Осы бөлімдер арқылы оқушылардың ой-өрісін дамыту, денсаулығын күтуге үйрету, пайдалы тамақты таңдай білуге дағдыландыру,тілі дамыту,сөздік қорын молайту.
Қайталау – оқу анасы
Гүлдің құрылысы.Тозаңдану мен ұрықтану.
«Кім жылдам?».
І топ 1.Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы. 2.Гүлдің көбеюге қатысатын бөлімдері. 3.Қосарлы ұрықтануды ашқан ғалым. 4. Аналықтың қүрылысы
5 5. Гүлсерік дегеніміз не?
ІІ топ 1.Жынысты көбею дегеніміз не?
2. Белгілі ретпен орналасқан ұсақ гүлдер тобы
3.Аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі 4.Ұрықтанған соң тұқым бүршігінен дамиды 5.Бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі
.
III ТОП
1.Бір гүлдің өз аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі
2.Ұрықтанған соң жатыннан дамиды.
3.Жыныс мүшелері бар,бұтақтанбайтын түрі өзгерген,қысқарған өркен
4. Жай гүлшоғыр дегеніміз не?
5.Аналықтың тозаңды қабылдайтын бөлігі
IV ТОП
1.Аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі
2.Ұрықтану дегеніміз не?
3.Аталықтың құрылысы
4. Бір гүлде аталық пен аналық болса
5. Аталық гүлдер бір өсімдікте, аналық
гұлдер екінші өсімдікте
V топ
1.Гүлдің негізгі бөліктерін ата
2. Жай гүлшоғырлардың ары қарай бірнеше қайтара бұтақтануы
3. Қорегін іздеп бір гүлден екінші гүлге аралардың қонуы
4. Тозаңдары өте майда, жеңіл болатын өсімдіктер қандай жолмен тозаңданады?
5. Жай гүлшоғырларды ата
Ой қорыту
-Жынысты көбею дегеніміз не?
-Тозаңдану дегеніміз не?
-Ұрықтану дегеніміз не?
- Тұқымбүршіктен не дамиды?
- -Жатыннан не дамиды?
-
тамыр - сабақ - жапырақ гүл - жеміс - тұқым
Мағынаны тану
Мен бір кездерде жайқалған гүл болатынмын. Тозаңданып, аналық жатынында пайда болдым. Күндер өтіп, мен өсіп, дамыдым. Қазір менің атым кім?
Мен бір кездерде жайқалған гүл болатынмын. Тозаңданып, аналық жатынында пайда болдым. Күндер өтіп, мен өсіп, дамыдым. Қазір менің атым кім?
Жаңа сабақ
Жемістер
Жемістер
Шырынды
Құрғақ
Жидекті жеміс
Сүйекті
шырынды
жеміс
Жидек тәрізді
Шырынды жемістер
Алма
Шие
(сүйекті шырынды)
Алхоры
(сүйекті шырынды)
Жүзім
(жидек)
Қарлыған
(жидек)
Құрғақ жемістер
Қауашақ (мақта)
Бұршаққап
(асбұршақ)
Бұршаққын
(қырыққабат)
Бидай дәнегі
Тұқымша
Емен жаңғағы
Қанатша (үйеңкі)
Жидекті жеміс
Жүзім
(жидек)
Қарлыған
(жидек)
Қызанақ
(жидек)
Жидек тәрізді
апельсин лимон
мандарин
Сүйекті шырынды жеміс
Шие
(сүйекті шырынды)
Алхоры
(сүйекті шырынды)
Алма жемісінің түзілуіне жатыннан басқа гүлтабаны, тостағанша мен күлтенің түбі, аталықтың төменгі бөлігі қатысады. Алма 5 ұялы жатыннан дамитындықтан жемісінің ішкі бөлігі қатты болады,әр ұясында 2 ден тұқым орналасады. Сыртқы қабаты шырынды.Сондықтан алма өзінше “алма жеміс” деп аталады.Алма жеміске: алма ,алмұрт, беже, т.б. жатады
Асқабақтар тұқымдасына жататын өсімдіктердің жемісі жидек тәрізді делінгенмен, өз алдына асқабақты жемістер деп аталады.Оларға қияр, қарбыз, қауын, асқабақ жатады.
Асқабақ
Қауын
Қарбыз
Құрғақ жемістер
Қауашақ (мақта)
Бұршаққап
(асбұршақ)
Бұршаққын
(қырыққабат)
Бидай дәнегі
Тұқымша
Емен жаңғағы
Қанатша (үйеңкі)
Бұршаққап
(асбұршақ)
Құрғақ жемістер
Бұршаққын
(қырыққабат)
Құрғақ жемістер
Қауашақ (мақта)
Құрғақ жемістер
Қанатша (үйеңкі)
Құрғақ жемістер
Бидай дәнегі
Құрғақ жемістер
Құрғақ жемістер
Емен жаңғағы
Құрғақ жемістер
Жинақталған жемістер
“МИҒА ШАБУЫЛ”
-Балалар алдарыңызда әртүрлі жемістер жатыр. Зер салып қарайықшы бірі-бірінен қандай айырмашылықтары бар екен?
Тапсырмалар
«Жұптас – ойлан - бөліс»
Жұмыстың барысы:
1. Үлестірілген жемістерден шырындысын бір бөлек, құрғақтарын жеке бөліп алу.
2. Шырынды жемістердің сүйектісін бір бөлек,жидектерін бір бөлек ажырату.
3. Жидек жемістіде ортасынан жарып ішіндегі тұқымдарын санау, сүйекті жеміспен салыстыру.
4. Картоп түйнегі, сәбіз, қызылшаның жемтамырларын жарып көріп жеміспен салыстырып, жеміс еместігіне көз жеткізу.
5. Құрғақ жемістердің түрлерін оқулықтағы суретпен салыстырып бір-бірінен айырмашылықтарын қарап, ішіндегі тұқымдарын санау, жемістің құрғақ екенін байқау.
Кестені толтыр
Өсімдіктің
аты
Жемістер
Жеміс түрлері
Тұқым саны
құрғақ
шырынды
біреу
екеу
көп
Алма
Қияр
Мандарин
Шие
Асбұршақ
Күнбағыс
Грек жаңғағы
Бидай
Үйеңкі
Өсімдіктің
аты
Жемістер
Жеміс түрлері
Тұқым саны
құрғақ
шырынды
біреу
екеу
көп
Алма
+
Алма жеміс
+
Қияр
+
Асқабақты жеміс
+
Апельсин
+
Жидек тәрізді жеміс
+
Шие
+
Сүйекті шырынды жеміс
+
Асбұршақ
+
Бұршаққап
+
Күнбағыс
+
Тұқымша
+
Грек жаңғағы
+
Сүйекті
құрғақ
+
Бидай
+
Дәнек
+
І
Үйеңкі
+
Қанатша
+
Сызықтық диктант дұрыс + қате -
1.Піскен жемістің дәмдік сапасы жоғары,әрі тәтті.
2.Нашар піскен жеміс ұзақ сақталады.
3.Үсіген жемістердің дәмдік құндылығы артады.
4.Шырынды жемістер шырыны мол,әрі жұмсақ.
5.Шіріген жемістер адам өмірін ұзартады.
6.Жемістер хош иісті әрі дәмді.
Сызықтық диктант дұрыс + қате -
1.Піскен жемістің дәмдік сапасы жоғары,әрі тәтті +
2.Нашар піскен жеміс ұзақ сақталады -
3.Үсіген жемістердің дәмдік құндылығы артады. -
4.Шырынды жемістер шырыны мол,әрі жұмсақ. +
5.Шіріген жемістер адам өмірін ұзартады.-
6.Жемістер хош иісті әрі дәмді. +
Дәрумендер
Жемістерден не аламыз?
Жұмбақ
Қабығы қатты, іші тәтті,
Алайық таңдап, ол не?
Жер анадан нәр алған
Талай елге таралған
Ет –сүйектен жаралған
Жейді оны таба алған.
Көп дөңгелек саларсың өрмелеп сен
Айың күнің біткенде терермін мен
Ұзын мұртты сары бас
Қойынында наны бар
Тапсырма
Тест
1 Бидай жемісі:
А) дәнек Ә) жидек Б) жаңғақ
2 Бұршаққапты құрғақ жеміс:
А) Күнбағыс Ә) картоп Б) асбұршақ
3 Күнбағыс жемісі.
А) тұқымша Ә) қанатты Б) қауашақ
4 Ішінде ұсақ тұқымдары бар жеміс:
А) жаңғақ Ә) жидек Б) бұршақ
5 Көпсүйекті жеміс:
А) құлпынай Ә) шие Б) шабдалы
Не білдім
- Жеміс гүлдің қай бөлімінен түзіледі?
- Жемістің қандай түрлері бар?
-Шырынды жемістер нешеге бөлінеді?
Неліктен құрғақ жеміс деп аталады?.
Қақырайтын, қақырамайтын жемістерді атаңдар.
Түс жорып көрейік
Түске бидай, арпа кіретін болса, онда азық-түлікке арзаншылық болады деген сөз.
Егер кісі түсінде жүзім жесе, онда оның өмірде бағы жанады.
Егер кісі түсінде қауын немесе қарбыз жесе, онда оның досы байиды.
Егер кісі түсінде алма жесе, онда ол өңінде тілегіне жетеді.
Егер кісі түсінде шабдалы жеп жүрсе, онда ол екі дүниеде бірдей шат-шадман ғұмыр кешеді. Бұл түс өңге айналу үшін аз дегенде бір күн ораза ұстау керек.
Егер кісі түсінде грек жаңғағын жесе, онда өңінде оның ішім-жем қоры мол болады.
Егер кісі түсінде анар жесе, онда ол өңінде байиды.
Егер кісі түсінде бидай көрсе, онда ол өңінде тілеген тілегіне жетеді.
Егер кісі түсінде тары көрсе, онда ол өңінде бақытты болады.
