Сабақтың тақырыбы: Ерітінділер. Ерітіндідегі еріген заттардың мөлшерлерін өрнектеу әдістері мен ерігіштік

Сабақтың тақырыбы:Ерітінділер. Ерітіндідегі еріген заттардың мөлшерлерін өрнектеу әдістері мен ерігіштік

• Дайындаған: Серіков Мақсат, Азаматқызы Аяулым, Жетибаева Арина

Ерітінді деген не? Екі немесе одан да көп компоненттерден (жеке заттардан) тұратны гомогенді жүйе

Ерітінділердің маңызы

• Ерітінділердің табиғат пен техникадағы маңызы зор. Жануарлар мен адам организмінде тіршілік әрекетіне байланысты жүретін көптеген процесстер (зат алмасу, қан айналу, т.б.) ерітінділерде жүреді.
• Дәрілер тек ерітінді немесе ағзада еріген күйге көшкен кезде ғана пайдалы.
• Судың өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында және күнделікте өмірде алатын орны өте үлкен және алуан түрлі. Су химия өнеркәсібі үшін маңызды шикізат болып табылады. Су еріткіш ретінде кеңінен қолданылады.
• Сонымен қатар, ерітінділердің маңызды қасиеттері – беріктік, ал ерітінді қоспалары – жылжымалы және суды өзінде сақтау қабілеті

Ерітінділердің түрлері

• Қаныққан ерітінді – еріген зат тұнбасымен динамикалық тепе – теңдік күйде болатын, заттың еру жылдамдығы мен кристалдану жылдамдығы тең болатын ерітінді
• Қанықпаған ерітінді – концентрациясы қаныққан ерітіндінің концентрациясынан төмен болатын, берілген жағдайлар өзгеріссіз болғанда еріген заттың қосымша мөлшерін еріте алатын ерітінді
• Аса қанық ерітінді – концентрациясы қаныққан ерітіндінің концентрациясынан жоғары болатын, термодинамикалық тұрақсыз ерітінді

Ерітінділердің жіктелуі

• Молекулалық: бейэлектролиттердің ерітіндісі, мысалы : йодтың спирттегі ерітіндісі
• Молекулалық – иондық: әлсіз электролиттер дің ерітінділері, мысалы: азот қышқылы
• Иондық: электролит ерітінділері, мысалы: ас тұзының ерітіндісі

• Ерітінділердің коллигативтік қасиеттері

• осмос және осмостық қысым

• ерітіндінің бетіндегі еріткіштің қаныққан бу қысымының таза еріткіштің бетіндегі қаныққан бу қысымына қарағанда салыстырмалы төмендеуі

• ұшпайтын заттардың ерітінділерінің қайнау температурасының таза еріткіштің қайнау температурасына қарағанда салыстымалы жоғарылауы

• ерітіндінің қату температурасының таза еріткіштің қату температурасына қарағанда салыстымалы төмендеуі

• Сұйылтылған бейэлектролит ерітінділерінің коллигативтік қасиеттері

• Осмос – еріткіш молекулаларының өздігінен жартылай өткізгіш мембрана арқылы сұйылтылған ерітіндіден концентрлі ерітіндіге қарай бағытталған түрде өтуі

• Рауль заңы:
• Сұйылтылған бейэлектролит ерітіндісінің бетіндегі қаныққан бу қысымының салыстырмалы төмендеуі еріген заттың табиғатына тәуелсіз және ерітіндідегі еріген заттың мольдік үлесіне тең болады.
• немесе ,

• мұндағы
• p = p0 - p
• p0 – таза еріткіштің үстіндегі қаныққан бу қысымы, Па;
• р – ерітіндінің үстіндегі еріткіштің қаныққан бу қысымы, Па;
• (x) – еріген заттың мольдік үлесі;
• n – еріген зат мөлшері, моль;
• N – еріткіштің зат мөлшері , моль.

• Вант-Гофф заңы:
• Берілген температурада сұйылтылған ерітіндінің осмостық қысымы еріген заттың молярлық концентрациясына тура пропорционал.
• мұндағы
• C- ерітіндінің молярлық концентрациясы, моль/л;
• R - 8,314 Дж/(моль.К) тең болатын универсалды газ тұрақтысына сәйкес шама
• T - температура, К.

• Физиологиялық ерітінділер
• Бұл қан плазмасына изотонды ерітінділер 0,9 % NaCl 4,5 – 5 % глюкоза ерітіндісі
• Физиологиялық емес ерітінділер
• Росм (ер-ді) > Росм (плазма), ерітінді гипертонды болады
• Росм (ер-ді) < Росм (плазма), ерітінді гипотонды болады