Миға шабуыл
Атауы
|
Белгіленуі
|
Заряд
|
α-бөлшек
β-бөлшек
Протон
Нейтрон
|
2He4
-1e0
1P1
0n1
|
оң (+)
оң (+) теріс (-)
0
|
Электр және магнит өрісіндегі ауытқулар
Ең көп ауытқитын
|
β
|
Теріс
|
Азырақ ауытқитын
|
α
|
Оң
|
Ауытқымайды
|
γ
|
Бейтарап
|
1886 ж Беккерель уран тұздарының люминесценциясын зерттеу барысында уран тұздары қағаз, ағаш, жұқа металл пластиналары арқылы өтетін белігісіз сәуле шығаратынын байқады.
1898 ж. Мария Складовская-Кюри уран рудаларын зерттеп, полоний, радийді тапты.
1908 ж. Резерфорд спектрлік анализ әдісімен радонды ашты.
α- сәуле – оң заряталған бөлшектер ағыны(гелий атомының ядросы)
β –сәуле – өте шапшаң қозғалатын теріс зарядталған бөлшектер (электрондар)
γ – сәуле –электромагниттік сәулелену
|
|
Өздігінен сәуле шығаратын химиялық элемент радиоактивті, ал сәуле шығару процесін радиоактивтік деп атайды.
Ыдырмаған ядролар санының уақытқа тәуелділігі
Радиоактивті ыдырау түрлері:
α – ыдырау
Өздігінен ыдырау процесінде α бөлшектер ядродан ұшып шықса, оны α – ыдырау деп атайды.
Х –аналық ядроның белігісі
Ү – туынды ядроның таңбасы
α – сәуленің:
Өтімділігі төмен
Қалың қағазда жұтылады
Иондаушы қабілеті жоғары
Энергиясын тез жоғалтады
Бета –ыдырау.
β –бөлшекті өтімділігі жоғары
ауадағы еркін жүру жолының ұзындығы 1 м
Қалыңдығы 1 мм мыс қабатынан өте алмайды
Гамма-ыдырау
1900 ж. Виллард.
Магнит өрісінде ауытқымайды.
Заряды жоқ
Толқын ұзындығы өте қысқа
Өтімділік қабілеті жоғары
Аудағы еркін жүру жолының ұзындығы 120 м
Уақыт бірлігі ішінде ядроның ыдырау ықтималдығын ыдырау тұрақтысы деп атайды.
λ – ыдырау тұрақтысы
dN=-λ·N·dt
dN-ыдырайтын ядролар саны
N – ыдырамаған ядролар саны
dt –өте аз уақыт аралығы
Радиоактивті ыдырау заңы.
1902ж. Резерфорд, Содди
е – натурал логарифм негізі, е=2,718…
t – ыдырау уақыты
N0 – бастапқы уақыт мезетіндегі ядролар саны
N – t уақыт ішіндегі ыдырамай қалған ядролардың саны
λ – ыдырау тұрақтысы [с-1]
Радиоактивті ядролар санының жартысы ыдырайтын уақыт аралығын жартылай ыдырау периоды деп атайды.
Т1/2 – жартылай ыдырау периоды.
Ядроның орташа өмір сүру уақыты жартылай ыдырау периодына тең.
Уақыт бірлігі ішінде ыдырайтын ядролар санымен анықталатын шаманы радиоактивті заттың активтілігі деп атайды.
| 
