Сапарова Назымгуль Социаловна Гүлдің құрылысы. Биология пәнінен 6-сыныпта «Гүлдің құрылысы» тақырыбында ойын түріндегі аралас сабақ

Биология пәнінен 6-сыныпта «Гүлдің құрылысы» тақырыбында ойын түріндегі аралас сабақ өткіздім. Сабақта оқушыларға өсімдіктердің көбею мүшесі, гүлдің құрылысы туралы таныстырып және гүл бөліктерінің атқаратын қызметі туралы ұғымдар қалыптасиыру; ойынның түрлерін пайдалана отырып, оқушының ойлау қабілетін, белсенділік және есте сақтау шапшандық қабілеттерін дамыту; оларға гүлдің құрылысын, гүл бөліктерінің қызметін түсіндіре отырып, гүлсеріктердің бөліктерін айыра білуге, солар арқылы өсімдіктерді анықтауға үйрету, сонымен бірге өсімдіктерді қорғауға, әсемдігін тамашалауға тәрбиелеу мақсаттары қойылды.

Гүл құрылысының сызбанұсқасы, өсімдіктің көбеюіне арналған кестелер, кеспеқағаздар, сөзжұмбақтар, «өсімдік көбеюі» кубигі, тірек-сызбалар, кеппешөп қолданылды.

Ойын-түріндегі бұл аралас сабақта ауызша баяндау, көрнекіліктерді демонстрация-лау, ойын элементтері орын алды.

Ұйымдастыру кезеңінен кейін үй тапсырмасы сұралды.

1. 
   «Өсімдіктің көбеюі» кубигі ойыны.
   

1. 
   Түрі өзгерген мүшелер арқылы көбею:
   

ә) түйін; в) мұртша.

2. Негізгі өсімді мүшелерінің бөліктері арқылы көбею:

г) телу арқылы.

«5» алғысы келсе жәшіктен оқушылар сұрақтар алып, 1 мин ішінде жауап беру керек.

1. 
   Өсімдіктің өсімді (вегативті) мүшелерін атаңыз.
   
2. 
   Кеппешөптен, суреттен өсімдік мүшелерін көрсетіп атаңыз.
   
3. 
   Мүше дегеніміз не?
   
4. 
   Өсімдік мүшелері неше топқа бөлінеді?
   
5. 
   Өсімдік біртұтас организм екенін дәлелденіз.
   
6. 
   Фотосинтез деген не?
   

Гүл

Тұқым

Жай гүлсерікте-тек тостағанша жапырақшасы болады (қызылша, емен, қымыздық) немесе күлте жапырақшасы ғана болады (қызғалдақ, лалагүл, інжугүл). Қос гүлсерікте –тостағаншада, күлтеде болады (алма, өрік, шие).

Аталық –гүлдің көбеюге қатысатын бөлігі.

Тозаңқаптан

Аталық

Жіпшеден

Тозаңқап бір-бірімен байланысқан екі бөліктен құралады. Тозаңқапта тозаң түзіледі. Аналық –гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлігі.

Жаңа сабақты бекіту кезеңінде оқушылар оқулықпен жұмыс істейді. «Білімінді тексер» деңгейлік тапсырмасы оқушылар білімін жүйелеуге арналды.

1. 
   Гүлдің дәл ортасына орналасқан. (Ж)
   
2. 
   Өркеннің түрі өзгерген жапырағы. (Г)
   
3. 
   Тозаң ұясы бар. (А)
   
4. 
   Гүлсеріктің ішкі бөлігі. (К.Т)
   
5. 
   Үлпекке айналған. (Т)
   
6. 
   Бунақденелілер қоректенеді. (К)
   
7. 
   Шірне бөледі. (К)
   
8. 
   Жабысқақ сұйықтық бөледі.(Ж)
   
9. 
   Ұшы ілмекке айналған. (Т)
   
10. 
    Екі қабат қабықшасы бар жасушалар жетіледі. (Ж)
    
11. 
    Хош иісті. (К)
    
12. 
    Мойны бар. (Ж)
    

1. 
   Ерте гүлдейтін ірі гүлді бөлме өсімдігі. (Қозыгүл)
   
2. 
   Гүлдің бір бөлігі. (Күлте)
   
3. 
   Гүлдің ең жіңішке бөлігі. (Гүлсағақ)
   

Өткен тақырыпты қорытындылап, оқушылар білімін тиянақтауда дәстүрлі емес сабақтардың маңызы зор. Осы орайда 6-сыныпта өсімдіктанудан «Өсімдіктердің қоректену ерекшеліктері. Тамыр-негізгі қоректену мүшесі» тақырыбы оқушылардың пәнге қызығуын арттыру, танымдық, ізденушілік қабілеттерін дамыту, отансүйгіштіккке, табиғатты аялауға тәрбиелеу мақсатында дәстүрлі емес «ауызша журнал» сабағы түрінде өткізілді.

1. 
   Сауалхана. 6. Жаңға шипа- дертке дауа.
   
2. 
   Ойлан, тап. 7. Табиғатты аяла.
   
3. 
   Ғажайып өсімдіктер. 8. Сандар сөйлейді.
   
4. 
   Еңбек етсен ерінбей.... 9. Әдеби бет.
   
5. 
   Сөздің көркі -мақал.
   

Мұнда оқушылардың білімін тексеруге арналған сұрақтар берілді.

1. 
   Қоректену дегеніміз не?
   
2. 
   Өсімдіктердің қоректену жолдары қандай?
   
3. 
   Өсімдіктердің қоректенуінде қандай ерекшеліктер бар?
   
4. 
   «Органикалық заттардың фабрикасы» дегенді қалай түсінесіздер?
   
5. 
   Негізгі тамыр деген не?
   
6. 
   Жанама тамыр деген не?
   
7. 
   Қосалқы тамыр неден пайда болады?
   
8. 
   Тамыр жүйесі деген не№
   
9. 
   Кіндік және шашақ тамыр жүйесінің айырмашылығы қандай?
   

Бұл бетте оқушылардың зеректігін анықтайтын ойындар берілді.

1. 
   Сөзжұмбақ шешу
   

2. Негізгі тамырдан пайда болатын тамыр. (Жанама)

3. Тынайтқыш. (Шымтезек)

4. Қоректік заттарды сіңіруге әсер ететін күш.(Қысым)

5.Түкшелері бар тамыр аймағы.(Сору)
2. Ойдағы жұмбақ.

Мұғалім бір өсімдікті ойлайды. Оқушылар сұрақ қою арқылы жасырған өсімдікті табады.

Мысалы, оқушы:-Өсімдіктің биіктігі қандай?

Мұғалім:-25-30см.

Оқушы:-Жемісі қандай?

Мұғалім.- Жеміс бермейді.

Осындай сұрақтар арқылы оқушы өсімдікті анықтайды.

Бағдаршалармен тамыр аймақтарын жазылған аттарымен сәйкестендіру керек.

Оқушы шықшылдық және шыбынжұт өсімдіктері туралы хабарлама жасады, салған суреттерін көрсетті. Мұнда оқушылардың ізденгіштігі байқалды.

біз өз есігіміздің алдындағы бақшада ата-анамызға көмектескенде мынадай жағдайларды ескеруіміз керек. Топырақты бір қазып, аударуымыз керек. Сонда арам шөптердің тамыры қиылып, зиянкез жәндіктердің дернәсілдері жойылады. Көңді де күзде шашып тастау керек, сонда ол біртіндеп шіріп минералды заттарға айналады. Көктемде, жазда үстеп қоректендіруге болады. Онда ағаштың түбін арнайы дөңгелетіп қазып, соған езілген тынайтқышты құямыз. Ағаштың түбін қазғанда тамырды зақымдамау үшін әр түрлі тереңдікте қазамыз.

Минералды тынайтқыштар туралы химия пәнінің мұғалімі айтып берді.

5-бет. Сөздің көркі -мақал.

Бұл бөлімде бір оқушы тақырыпқа байланысты мақал-мәтел айтты. Басқа оқушылар оның мағынасын түсіндірді.

-Күз суар, күз суармасаң, жүз суар.

-Ағаш өсірсең аялап, болар басыңа сая бақ.

-Бір түйір дәнде бір тамшы тер бар.

-Жеміске жылдам піс деме, иісі анқымай тістеме.

-Сабырлық көктей жұлмауға үйретеді.

-Ас атасы-нан.

Нан атасы дән.

6-бет. Жаңға шипа, дертке дауа.

Мұнда тамырының дәрілік қасиеті бар өсімдіктер туралы хабарламалар айтылды.

Топырақтың қоректі қасиеттерін арттырып, ауылшаруашылық өсімдіктерінен мол өнім алу үшін адамдар аса қуатты техника күшін жұмсайды. Топырақтың түріне қарай бірін суарады, екінші бірін құрғатады. Енді бірін түрлі әдістермен өңдейді. Мұнан топырақтың болашағы да адам әрекетіне бағынышты екені көрінеді. Қазіргі табиғат байлығын қорғау және тиімді пайдалану мәселесі бүкіл халықтың міндеті болып отырған уақытта, топырақты қорғауға да зор көңіл бөлінуге тиіс. Бүгінгі таңда республикамызда астық дақылдарын егу алаңын кеңейту көзделіп отыр. Оның ішінде Алматы облысы да ауылшаруашылық аудандардың бірі болып есептеледі

1. 
   Өсімдікке келген 1000 л судың тек 1,5-2 литрі қоректенуге жұмсалады, ал қалған 998 литрі өсімдік бойымен өтіп, оның ұлпаларында судың әрдайым жеткілікті болуын қамтамасыз етеді.
   
2. 
   Жүзгін атты өсімдіктің тамыры 15-20 метр тереңдікте болады және ол қандай құмды боран болса да мызғымайды.
   
3. 
   Тамырдың 1 мм² бетінде 200-ден 400-ге дейін тамыр түкшелері болады, тамырдың сору беті 18 есеге жуық өседі.
   
4. 
   Тамыр жүйесіндегі тамырлардың көптігінен ол өте ұзын болады. Мысалы:
   

5. 
   Топыраққа шашылған 1т азот тыңайтқышы қосымша 10 т қант, 20 т астық алуға мүмкіндік береді.
   

Оқушылар табиғат, өсімдіктер туралы ақындардың өлеңдерін жинақтап, ортаға салды.