Мұғалім: Алтынбеков Аян Серікұлы
8сынып
Күні: 21.12.2010ж
Тақырып: Кирхгоф ережесі.
Мақсаты:
Білімділік: Кирхгоф ережесін түсініп білуге жағдай жасау.
Дамытушылық: оқушылардың таным объектілерін салыстыра білуін, негізгілерді бөліп алып, қорытындылар жасай білу машығын жетілдіруіне жағдай жасау
Тәрбиелік: Жауапкершілікке, ұқыптылыққа, өз ойын дәйекті баяндай білуге баулу.
Көрнекі құралдар: амперметр, вольтметр, жалғағыш сымдар, шамдар,резисторлар, слайдтар, жеке карточкалар
Сабақ жоспары: I. Ұйымдастыру кезеңі,үй жұмысын тексеру.
ІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру
ІІІ. Есеп шығару
IV. Жеке карточка бойынша өздік жұмыс
V . Қорытындылау
Сабақ барысы.
І. Ұйымдастыру кезеңі , үй жұмысын тексеру
ІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру
Кирхгоф ережелері
Тізбектерге есептеулер жүргізгенде Кирхгоф ережелерін пайдаланған ыңғайлы, олар Ом заңының күрделі емес жалпылануы болып табылады.
Жалпы жағдайда тізбекте кем дегенде үш өткізгіш тоғысатын нүктелерді табуға болады. Мүндай нүктелер түйіидер деп аталады. Тізбектің бір элементін тастап шыкқан кез келген зарядтың тізбектің басқа бір элементіне келіп кіруі тиіс екені анық. Түйінде токтар тармақталады да, зарядтың сақталу заңынан токтардың үзіліссіздік шарты шығады: түйінге кіріп жатқан ток куштерінің қосындысы туйіннен шығып жатқан ток куштерінің қосындысына тең:
Σ Іі = Σ Іі (9.17) катынасы Кирхгофтың бірінші ережесі деп аталады.
кіріс шығыс
Токтардың бағытын біз алдын ала білмейміз. Сондықтан токтардың оң бағытын қалауымызша аламыз және оң бағытта таралатын ток үшін Ік деген белгілеу енгіземіз. Егер шешу кезінде кайсыбір Ік ток үшін теріс мән шыкса, онда бұл берілген бөлікте ток кабылданған багытка қарама-қарсы қозғалады дегенді білдіреді.
Кирхгофтың екінші ережесі берілген тізбекте бөліп қарастыруға болатын кез келген түйыкталған контурларға арналған: кез келген трйықталган контурда кедергілердегі кернеудің түсулерінің қосындысы осы контурдагы ЭҚК- тердің қосындысына тең болады.
Σ Eі = Σ Uі
Егер берілген бөлікте контурды айналып өту бағыты токтың оң бағытымен бағыттас болса, онда ток көзінің ішкі кедергісіндегі және өткізгіштердегі кернеудің түсуі оң деп есептеледі. Егер ток көзін айналып өту бағыты теріс полюстен басталып оң полюсте аякталатын болса, онда ЭҚК-і оң таңбамен алынады. Ток көзін оң полюстен бастап теріс полюске карай
айналып өтетін болса, онда ЭҚК-і теріс таңбамен алынады.
Мысалы, 9.8-суретте көреетілген сүлба үшін
А түйінінде: І1 = І3 + І5;
С түйінінде: І1 = І2 + І4;
М түйінінде: І4 + І6 = І3;
ВСКМОАВ (сағат тілі бағытымен айналып өту) контуры үшін:
E1 - E2 + E3 = I1r1 + I1R1 +I2r2 +I6R3 + I3r3
СВЕМС контуры үшін:
E4+ E2 = I4r4 - I6R3 – I2r2
ІІІ. Есеп шығару
7. 7-суретте R1 = R2 = R3 = R4 = R5 = R6 = R7 = 4 Ом және U3 = 12 В болса, жалпы кернеу мен жалпы ток күшін табыңдар.
8 . Тізбек бірдей кедергілерден және бірдей вольтметрлерден құралған. Бірінші және үшінші вольтметрдің көрсетулері U1 = 10 В, U3 = 8 В болса, екінші вольтметрдің көрсетуін табыңдар (8-сурет).
IV. Жеке карточка бойынша өздік жұмыс
1. 1-суреттегі тізбектің кедергілері R1 = R3 = 3 Ом, R2 = 6 Ом, R4 = 5 Ом, R5 = 10 Ом, R6 = 30 Ом, ал жалпы кернеу UАВ = 48 В болса, тізбектегі токтың таралуын табыңдар.
2. 2-суреттегі тізбектің кедергілері R1 = 6,4 Ом, R2 = 4,2 Ом, R3 = 12 Ом, R4 = 6 Ом, R5 = 3 Ом, R6 = 8 Ом, R7 = 20 Ом. Амперметрдің корсетуі 10 А болса, тізбектегі жалпы кернеуді және токтардың таралуын табыңдар.
3. 3-суреттегі тізбектің барлық кедергілері бірдей және әрқайсысы 34 Ом және тізбектің ұштарындағы жалпы кернеу 7,3 В болса, тізбектегі жалпы токты табыңдар.
4. 4-суреттегі тізбектің кедергілері R1 = 1,25 Ом, R2 = 1 Ом, R3 = 3 Ом, R4 = 7 Ом және жалпы кернеуі 2,8 В болса, амперметрдің керсетуін табыңдар.
V . Қорытындылау
Үй жұмысы: № 604,606
Кафедра меңгерушісі Ескендирова Т.Н
Достарыңызбен бөлісу: |