Ќ азаќстан республикасыныњ білім жєне ѓылым министрлігі
жүктеу/скачать 2,11 Mb.
|
| Жарақатты хирургиялық жолмен өндеу. Ғалымардың деректері бойынша (Чаруковский, Фридрих, Б.В.Огаев) жарақаттарға енген микробтар 6 - 12 сағат онша залалын тигізбейді, сондықтан осы уақытта жарақаттың бетін тазартып, залалсыздандырып, тігіп тастауға болады. Жарақаттарды хирургиялық өндеу оның пайда болған уақытына қарай әр түрлі болады. Уақыт мерзіміне, әдістеріне қарай хирургиялық өңдеудің бірнеші түрлері бар.
Алғашқы хирургиялық өңдеу өткізілетін мерзім уақытына қарай төменгі түрлерге бөлінеді: а) ерте мерзімде өңдеу — 6 - 12 сағат ішінде., б) мезгілінен кейін өңдеу — 12 - 24 сағат ішінде., в) кеш мерзімде өңдеу - 36 сағаттан кейін. Ерте мезгілде еңдеу өте нәтижелі. Өйткені көрсетілген уақыт ішінде жарақаттарға енген микробтар организмге өзінің зияндығын әлі тигізе алмайды, соңдықтан мұндай жарақаттарды тазартып, залалсызандырғаннан кейін тігуге болады. Мерзімінен кейін өткізілген өңдеуде жарақат қабырғаларына микробтар еніп, өзінің уытын таратып, зияндылығын тигізе бастайды, да жарақатты тігуге болмайды. Кеш мерзімдегі өңдеу жарақаттың асқынған кезінде жасалады. Сондықтан онда хирургиялық өңдеу күрделі түрде өткізіледі, жарақаттың өлі еттері кейде онымен бірге жанды еттері де сылынады. Осындай алғашқы хирургиялық өндеу жасалғаннан кейін екінші рет өндеу жасауға тура келсе. оны екінші хирургиялық өңдеу дейді. Хирургиялық өңдеу төменгі әдістерді қолданып жасасалады: а) тілу; б) жартылай сылу; в) толық сылу. Тілу - жарақаттың ауызын кеңейту, қосымша ашу. Ол жарақаттың аузы тар болып, ірің шығуына бөгет болса, жарақаттағы бөгде заттарды алу мақсатында және анаэробты инфекция қауіпі болған кезде жасалады. Операция жасар алдында жарақаттың төңірегін 0,5% новокаинмен жансыздандырады. Жартылай сылу — жарақатты өлі еттерден тазарту. Мұнда жоғарғыдай жарақаттың айналасын жансыздандырғаннан кейін қайшы, скалъпелъ және пинцет қолданып, жарақаттың қуысындағы, қабырғаларындағы өлі еттерін сылып тазарту керек. Өлі еттердің белгілері: түсі сұрғылт немесе қарайып кеткен, кейде езіліп тұрады, ауырсынбайды. Өлі еттерді айыру үшін 0,5-1% бромтимол бояуы немесе метилен бояуы пайдаланылады. Олардың әсерінен өлі еттер қою жасыл түске боялады. Осындай өндеуден кейін антисептикалық ерітінділер және ұнтақтар пайдаланып залалсыздандырған соң, жарақаттың ауызын жартылай тігуге болады. Жарақатты толық сылу. Бұл әдіс кездейсоқ, ұзақ жазылмай жүрген, өліеттенген жарақаттарды емдегенде қолданылады. Мұнда жарақаттың өлі еттермен қоса оның қабырғасынан, түбінен жанды еттерді сылып алады. Осыдан кейін жарақаттың қуысы толық өлі еттен, іріңнен тазарып жаңарады. Мұндай жарақатты тігіп емдеуге болады. Бұл әдісті көп қолданбайды, оны қолданатын жағдайлар — жарақат өліеттеніп ұзақ жазылмаса, ұзақ жазылмайтын ойылым жарақаттарда (жауыр), жарақат соғыс уландыру заттарымен ластанғанда, сіреспе ауыруына қауіп төнгенде жасалады. Операцияны жарақаттың төңірегін жансыздандырып, қуысына йодталған спиртке шыланған тампонды тығып, жарақаттың сылынған жерін ластамай жасау керек. Жарақатт физикалық әдіспен өндеу. Бұл емнің мәні жарақаттың қуысындағы сұйықтықты әр түрлі жолдармен сыртқа тартып алу, ішке сіңіртпеу, жарақатты микробтардан және уыттардан тазарту. Ол үшін дымқылды өзіне тартатын заттар қолданылады. Олар: дәке, әр түрлі құрғатқыштар (дәкелі түтікше), орта тұздардың гипертоникалық ерітінділері, дымқыл тартқыш ұнтақтар (көмір, гипс). Жарақатты ашық және жабық әдістермен емдеу қолданылады. Жарақатты жабық әдіспен емдеу. Жарақатты жабық әдіспен емдеуде жарақаттың бетін дәкемен таңады немесе өзі жабысатын пленкамен (лейкопластыр) жабады. Жабық емнің артықшылығы, жарақат қосымша жарақаттанбайды және ластанбайды. Кемшілігі - ірің еркін сыртқа ақпай, ауа, күн сәулесінің әсері болмайды. Анаэробты микроорганизмдердің өсіп - өнуіне жағдай туады. Бұл әдіспен көбіне жаңадан пайда болған, асептикалық, операциялық жарақаттарды емдейді. Жарақат механикалық, хирургиялық, химиялық жолмен өңделіп, қажет болса тігілген соң оған асептикалық таңғыш салынады. Қазір жарақатты тігу үшін әдеттегі жібек, кетгут жіптердің орнына әнбебап «Поликон» жібі ұсынылған. Ал жарақатты таңу үшін әдеттегі дәке (бинт) орнына созылғыш, ауа өткізгіш және өзі жабысып, байлауды қажет етпейтін «Вет – флекс» дәкесі қолданысқа енгізілуде. Ал жарақатта ірің, сарысу болса жарақатты жартылай жабық әдіспен емдеу қолданылады. Онда дәкені (бинт) иректетіп жарақаттың қуысына бостау, тығыздамай толтырады. Қалған сыртқы ұшын жарақаттың қуысынан шығарып бекітіп қояды. Жарақаттағы сұйықтық (сары су, ірің) дәкеге сіңіп ол толық суланғаннан кейін сыртқы ұшынан ақырындап сыртқа тамшылап ағады. Оны ауыстырып тұрады. Осылай жарақаттың қуысын құрғатады. Бұны дәкелі құрғатқыш - дренаж дейді. Осымен қатар түтікше құрғатқышты да пайдаланады. Мұнда жан-жағынан тесілген резеңке түгікшені жарақаттың қуысын қояды. Осы тесіктері бар жерін жарақат қуысына енгізіп, келесі ұшын сыртқа шығарып бекітеді. Түтіктің ұшынан ірің ағызып жарақатты құрғатады. Бұл құрғатқышты жиі ауыстырып тұрмаса ол тез бітеліп қалады. Ашық емнің артықшылығы — іріңнің еркін сыртқа ағуына жағдай бар, сыртқы ауа, күн сәулесі жарақаттың жазылуына жақсы әсер етеді. Жоғарғы айтылған құрғатқыштарды қолданғанда онымен бірге Вишневский, ихтиол майларын, ас тұзының 20% гипертоникалық ерітіндісін қолдануға болады. Жоғарғы пайызды тұзды су ұлпа аралық сұйықтықты өзіне тартып құрғатқыш ретінде әсер етеді. Жарақатты ашық әдіспен емдеу. Жарақатты ашық әдіспен емдегенде жарақатқа тігіс салынбайды, бетін дәкемен таңбайды. Ашық әдіспен емдеудің артықшылығы, сарысу, ірің еркін сыртқа ағып, ауа, күн сәулесі жарақаттың жазылуына оң әсер етеді. Анаэробты микроорганизмдердің өсіп - өнуіне жағдай тумайды. Кемшілігі - жарақат қосымша жарақаттануы және ластануы мүмкін. Бұл әдіспен көбіне ескі, инфекция түсіп асқынған жарақаттарды емдейді. Жарақат механикалық, хирургиялық, химиялық жолмен өңделіп, септо - спрей, чеми – спрей, монклавит – 1, Вишневскидің, Конковтың майлары және тағы басқа антибактериалдық дәрі – дәрмектер қолданылып емделеді. Жарақатты ашық әдіспен емдеудің бір тәсілі ретінде малдардың бақайлары жаппай жарақаттанып, инфекция түсіп асқынғанда (некробактериоз) оларды дезинфекциялық дәрілер толтырылған астаулардан өткізу арқылы емдеу қолданысқа енгізілген. Бұл мақсатта шаруашылықта 5% феносмолин ерітіндісі қолданылып, өте жақсы нәтиже алынды. Жарқатты химиялық жолмен емдеу. Бұл емнің мәні - жарақаттың айналасын және қуысын антисептикалық және бактериостатикалық қасиеттері бар химиялық заттармен өңдеу. Негізінен жарақаттың гидратация (сулы қабыну) кезеңінде қолданады. Гидратация кезеңінде жарақатта қышқылдық басым болады (РН 6,3-5,5), ол өліеттердің ферментолизін үдетеді, лейкоциттердің қырылуына, жанды еттенуіне, осмос қысымының көтерілуіне әсер етеді, сондықтан сырттан дәрі арқылы қышқылдықты төмеңдетіп, жарақат процессін қалыпқа келтіру керек. жүктеу/скачать 2,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|