Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев
жүктеу/скачать 11,21 Mb. Pdf көрінісі
|
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb
| ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ УАҚЫТ
– адамның психикасында оның өмір- лік жолының оқиғалары арасындағы уақыттық қатынастар жүйесінің бей- нелеуі. П.у.-қа өмірдегі әр алуан оқи- ғалардың бірмезгілдігін, кезектесуін, ұзақтығын, өту жылдамдығын, олар- дың қазіргіге қатыстылығын, өткен- ге және болашаққа карай қашықта- уын, уақыттың тығыздығы мен со- зылыңқылығын, үзіктілігі мен үздік- сіздігін, шектеулігі мен шектеусізді- гін сезінушілікті, жасты, жасқа қа- тысты кезеңдерді (балалық, жастық, кемел жас, қарттық) ұғынушылықты, өмірдің ықтимал ұзақтығы туралы, өлім мен мәңгі жасаушылық туралы, өз өмірінің, отбасының, қоғамның жә- не тұтастай адамзаттың өткен ұрпақ- тары мен келешек ұрпақтарының өмірімен тарихи байланысы туралы түсініктерді қамтиды. Психология- лық уақыттың зерттеуі үшін көркем әдебиет пен философиялық әдебиет- те мол материал бар. Психологияда психологиялық уақыт- ты түсіндіруге және эксперименттік зерттеуге қатысты бірнеше көзқарас тұрғысын саралауға болады. «Квант- тық» тұжырымдамаға сәйкес әр мас- штабты субъективтік «уақыт квантта- ры» (милисекундтан онжылдықтарға дейін) бар; олар уақыттың әртүрлі ұғынылуына (мысалы, бірмезгілділік- ті бағалау, психологиялық тұрғыдағы қазіргіні саралау) себеп болады. Оқиғалық тұжырымдама тұрғысынан психологиялық уақыттың ерекшелік- тері болып жатқан оқиғалардың ішкі және сыртқы ортадағы, адамның іс- әрекетіндегі өзгерістердің саны мен қарқындылығына тәуелді. «Кванттық» және оқиғалық көзқарас тұрғылары- ның бірқатар іргелі проблемалары шешілмеген, олар: психологиялық уақыттың, қайтымдылығы мен көп өлшемділігі психологиялық тұрғыдан өткеннің, қазіргі мен болашақтың реттік емес, жастық сауат санаттаудың өлшем бірлігі. Бұл қиыншылықтарды себептік-мақ- саттық тұжырымдама арқылы еңсе- руге болады; бұл тұжырымдама бо- йынша психологиялық уақыт әнше- йін хронологияяық аралықтар мен уақиғаларды өздігінен алып бейнеле- жүктеу/скачать 11,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|