Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

558
тің рефлексологиялық концепциясы 
әсер еткен. Негізгі еңбектері: «Би-
хевиоризм тұрғысын-дағы психоло-
гия» (1913), «Психология мінез-құлық 
туралы ғылым» (1926) т.б.
УШИНСКИЙ КОНСТАНТИН 
ДМИТРИЕВИЧ (1824-1870) – 
орыс 
педагогикасы мен психологиясының 
аса көрнекті өкілі. Ресейдегі педа-
гогикалық психологияның негізін 
қалаушы. Тәлімгер-ғалым өзінің 
қысқа өмірінде әлемдік тәлім-тәрбие 
психологиясына өлшеусіз үлес қос-
ты. Ол өз еңбектерінде адам тұлға-
сының жан-жақты дамуы, оны тұтас-
тай жетілдіру, шәкірт жан дүниесінің 
қалыптасуында ана тілінің ерекше 
орын алатыны, мінезді, сезім мен 
эмоцияны дамытуда дағды мен әдет-
тің рөлі ерекше екендігі (ғалым бұ-
ларды «жартылай рефлекс» деп атай-
ды), әсіресе жас ұрпақтың адамгер-
шілік әдеттерін қалыптастыруды өз
еңбегінің негізгі арқауы етті. Не-
гізгі еңбектері: «Адам-тәрбиенің 
нысанасы» 1860, «Балалар әлемі», 
«Ана тілі» т.б. орыс халқының ұлттық 
патриотизміне негізделген еңбектері 
Кеңес Одағы кезінде әрқайсысы қа-
лың-қалың 11 том болып шықты.
Қазақстанда К.Д.Ушинский мұрасын 
алғаш зерттеп, оған талдау жасап, тиіс-
ті бағасын берген академик Т.Т.Тә-
жібаев болды. Ол өзінің «К.Д.Ушин-
ский және Ресейдегі педагогикалық-
психология» атты диссертациясында 
Кеңес одағы тарихында бірінші болып 
көтерген болатын. Оның Ушинский 
туралы зерттеулері Қазақстандағы 
педагогикалық психология саласын-
да жүргізілген зерттеулерге ұйытқы 
болды, қорғалған диссертациялар 
мен жарық көрген монографиялар-
да Ушинскийге сілтеме жасамаған 
ғалымдар өте аз. Өйткені сонау өт-
кен ғасырдың 30-жылдарында-ақ 
К.Д.Ушинскийдің психологиялық ең-
бектерін белгілі ғалымдар (Ананьев, 
Гальперин, Корнилов, Костюк т.б.) аса 
жоғары бағалаған еді.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: