Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

135
ділігін – валидтілікті тексеру үшін 
релевантты әлеуметтік прагматика-
лық критерияны жасау. 4. Критерия-
лы мән көрсеткіші: тестінің жақын-
дығы бар психологиялық тестінің нә-
тижелері белгілі арнайы таңдалған 
сыналушыларда корреляциялық зерт-
теуді (немесе квазиэксперимент) өткі-
зу және жоспарлау. Қажет жағдайда 
тестің конструктивті валидтілігін тек-
серу мүмкіндігін алу мақсатымен қо-
сымша тест жүргізу. Эмпирикалык 
индикаторлардың дұрыстығын баға-
лау. 5. Нәтижелердің дұрыстығын 
зерттеу, эмпирикалық индикаторлар-
дың дұрыстығын бағалау. 6. В. пен
дұрыстық критерияларына қанағат-
танбаушылық туындаса, онда ол пункт-
терді алып тастау. Валидті пункттер-
ден тұратын қысқарған шкалалар
үшін сенімділікті өлшеу. Егерде сенім-
ділік төмен болса, онда психолог 1 
сатыға қайта оралады – теориялық 
түсінікті нақтылайды.
ВЕБЕР-ФЕХНЕР зАҢЫ
– түйсіну 
күшінің 
(Е) 
тітіркендіргіштің физи-
калық қарқындылығына 
(Р) 
лога-
рифмдік тәуелділігі: 
Е = к log Р + С, (S=К 
lgi 
+ 
С) 
мұндағы 
к 
мен 
с 
осы сенсор-
лық жүйемен анықталатын қайсыбір 
тұрақтылар. Бұл тәуелділікті Вебер 
заңының және түйсінулерінің әрең 
байқалатын айырмашылықтарының 
субъективтік теңдігі туралы қосым-
ша ұйғарымның негізінде неміс пси-
хологі және физиологі Г.-Т.Фехнер 
тұжырымдады. Эмпириялық зерт-
теулер мұндай тәуелділікті тітіркен-
діргіштің қабылданатын мәндерінің 
диапазонының ортаңғы телімі үшін 
ғана қуаттайды. Вебер-Фехнер заңы-
на, әдетте, бұл тәуелділік логарифм-
дік сипатта емес, дәрежелік сипатта 
болады дейтін Стивенс заңы қарама-
қарсы қойылады. Вебер-Фехнер заңы 
бойынша тітіркендіргіштердің күші 
геометриялық прогрессия жолымен 
көбейсе, одан туындайтын түйсіктер, 
арифметикалық жолмен өсіп отыра-
ды. Мұны 
Е=i/Р 
мұнда 
Е
– сезгіштік, 
i
– тітіркендіргіштер күші, 
Р – 
ті-
тіркендіргіштер табалдырығының 
өлшемі. S
=к log і + С 
мұндағы 
S
–
түйсіктің жиілігі, 
К 
-тітіркендіргіш 
күші, 
к, С – 
тұрақтылар (константалар). 
Бұл екі формуланы Ю.М.Забродин 
ортақ мәнге келтірген. 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: