Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

528
тің деңгейі мен психологиялық дә-
йектерге байланысты. Жеткіліксіз 
негізделген жеке тексерілген психо-
логиялық тесттер педагогикалық 
тәжірибеде кәсіби іріктеу, психо-
логиялық даму кемістігін тап басып 
айқандай алмайды.
Мектеп оқушыларының жетістікте-
рін, интеллектуалдық дамуын көпте-
ген басқа да қалыптасқан сапалары-
ның деңгейін тест арқылы өлшеу 
оқу-тәрбие тәжірибесінің ажыра-
мас бөлігі болып табылады. Тест әді-
сі психолгияда да, педагогикада да 
кеңінен қолданылады. Кей жағдайда 
педагогикалық тестті психологиялық 
тестілеуден ажырату мүмкін емес.
Егер тесттің педагогикалық астары 
туралы айтатын болсақ, ең алдымен 
үлгерім тестін қолдануды көрсетуге 
болады: оқу, жазу, арифметикалық 
амалдар сияқты қарапайым ептілік 
тесті кең қолданылады, сонымен қа-
тар оқыту деңгейінің диагностикасы 
үшін барлық оқу пәндері бойынша 
білім мен ептілікті меңгерудің дәре-
жесін анықтауда әртүрлі тесттер қол-
данылады. Тест зерттеу әдісі ретінде 
күнделікті үлгерімді практикалық 
тестілеумен білім деңгейін анықтап, 
оқу материалын меңгерудің сапасын 
тексереді.
Тәжірибеде тестілік тапсырмалар-
дың көптеген түрлері қолданылады: 
Америка тестологиялық өндіріс сала-
сы ерекше дамыған.
Білім беру және балалар мен ере-
сектердің дамуында жеткен көр-
сеткіштерді салыстыруға халықара-
лық тесттер қолданылады. Адамдар-
дың белгілі бір қызметтің түріне жа-
рамдылығына ол емтихан болып та-
былады. Қазір электронды есептеу
машиналарының «адам-машина» жү-
йесінде компьютерлік бағдарлама-
лар кең көлемде дамып келеді. Оқу-
шылардың үлгерімін анықтау тесті, 
адамдардың кәсіби жарамдылығы 
мен бейімділігін анықтайтын тест жиі 
қолданылады.
ТЕСТІЛЕР 
(ағылш. test – сынау, сы-
нама) – жеке тұлғаның даралық –
психологиялық қасиеттерін, сондай-ақ 
білімін, білігі мен машығын салғас-
тырмалы шамалармен өлшеуге ар-
налған стандартталған тапсырмалар; 
психологиялық диагностиканың не-
гізгі әдістерінің бірі.
Т. модельдік жағдайлар болып табы-
лады, олар арқылы индивидтің тән 
сипатты реакциялары анықталып, 
зерделенетін нышан көрсеткіштері-
нің жиынтығы деп есептеледі. Тес-
тілерді әр түрлі негіздер бойынша са-
ралауға болады: қолданылу мақсаты 
бойынша – кәсіптік іріктеу, емдік 
диагноз, мүдделерін анықтау; өткізі-
лу нысанына қарай – даралық және 
топтық; мазмұны бойынша – жалпы, 
дарындылық тесті, арнайы қабілет-
тер тесті. Вербальды және вербальды 
емес, анализдік және синтездік болып 
жіктеледі. Пайдаланылатын материал 
бойынша бланкілік (қарындаш пен 
қағаз арқылы орындалатын), заттық 
(белгілі бір заттармен амалдау тесті, 
мысалы, бөлшектерден фигуралар 
құрау), аппаратуралық (арнайы тех-
никалық жарақтауды талап ететін) 
түрлері болады. Тапсырмаларының 
біртектілік дәрежесі бойынша Т. го-
могендік (тапсырмалары біртекті) 
және гетерогендік (тапсырмалары әр 
түрлі) болып бөлінеді. Психикалық 
қасиеттері бойынша жеке тұлғаны 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: