Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев


ТІТІРКЕНДІРГІШ ПЕН ТҮЙСІК-



Pdf көрінісі
бет584/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   580   581   582   583   584   585   586   587   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

ТІТІРКЕНДІРГІШ ПЕН ТҮЙСІК-
ТІҢ АРАҚАТЫНАСЫ – 
ХІХ ға-
сырдың орта шенінде өмір сүрген 
неміс ғалымдары Э.Вебер (1795-
1878) мен Г.Фехнер (1801-1887) тітір-
кендіргіштердің күшімен адам түй-
сігінің арасындағы байланысты заң 
түрінде тұжырымдады. Мұны түй-
сіктің психофизикалық заңы дейді.
Осы заң бойынша тітіркендіргішер-
дің күші геометриялық прогрессия жо-
лымен көбейсе, одан туатын түйсік-
тер арифметикалық прогрессия жо-
лымен өседі.
Тітіркендіргіш пен түйсіктің арасындағы логарифмдік тәуелділікті 
былайша көрсетуге болады:
Түйсік күшінің 
артуы
Тітіркендіргіш күштерінің 
артуы
Бұлардың логарифмі
0
1
2
3
4
5
1
2
4
8
16
32
20
21
2
2
2
3
2
4
2
5
ТІТІ
ТІТІ


551
ТІТІРКЕНУШІЛІК – 
организмнің, 
оның жеке органдарының, ондағы 
жасушаларының физиологиялық кү-
йінің көрсеткіші. Т. қасиеті тірі жү-
йелердің іргетастық қасиеттеріне жа-
тады: оның болуы, жалпы алғанда
тіршіліктің классикалық критерийі 
болып табылады. Ең қарапайым ор-
ганизмдердің тітіркенушілігінің өзі 
олардың қозғалысының не
 
әсер негі-
зіне карай не одан сыртқа қарай бел-
гілі бір бағыттылығымен сипаттала-
ды. Ең қарапайым шартты реакция-
лар түзу қабілетімен бірге бір жасу-
шалар протоплазмасының тітірке-
нушілігі оларда байқалатын барлық 
әрекет нысандарының негізі болады. 
Сезім органдарының қозушылығы 
не тітіркенушілік организмнің оны 
қоршаған ортаның объективтік қа-
сиеттерін бейнелеуінің аса маңызды 
алғышарты болып табылады: мұның 
өзі сезгіштік процестерінің мәні бо-
лып табылады. Тітіркенгіштік – әсер-
ленушілік, қозғыштық. Жүйке жүйе-
сінің әр алуан сыртқы жәке ішкі 
әсерлерге тітіркенуі. Төменгі сатыда-
ғы микроорганизмдердегі психика-
ның көрінісі
 –
тітіркенгіштік. Тітір-
кенудің өте қарапайым түрі тропизм-
дер. Тропизм 
– 
«бұрылу» деген сөз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   580   581   582   583   584   585   586   587   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет