Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

570
қатынасынан айқын көрінеді. Ф. сол 
жолда құрбан болуға дайындықпен
астасады; идеяға берілгендік басқа 
пікірдегілерге төзбеушілікпен қарау-
мен, ортақ мақсатқа жетуге кедергі 
болатын әдеп нормативтерін елемеу-
шілікпен ұштасады. Ф. – топтың пси-
хологиялық феномені. Бір-біріне тән-
ті болудан қолдау табатын фанатик-
тер үшін көтеріңкі эмоциялық, өзде-
рінің көзқарастарын қуаттайтын кез
келген ақпаратқа талғамай қараушы-
лық, тіпті тілектестік тұрғысыдағы 
сынның өзін қабылдамаушылық тән. 
Ф. екінің бірінде идеологиялық (со-
ның ішінде діни) сипатта болады.
ФАНТАзИЯ 
– 1) елестетудің сино-
нимі
; 
2) елестетудің өнімі, Ф. сана-
да бейнеленген болмыстың өңін өз-
гертеді, оған болмыстың элементте-
рін транспозициялау (орындарын
ауыстыру) тән. Ф. Бұған дейін белгі-
лі фактілерге қатысты жаңа көзқа-
рас тұрғысын табуға мүмкіндік бе-
реді, осы себепті оның көркемдік 
және ғылыми-танымдық құндылығы 
орасан зор. Қиялдаудан туындаған 
шығармашылық белсенділік едәуір 
шамада ішкі ниеттерге, жекелей да-
рындылыққа және адамның қызме-
ті үрдісінде қалыптасатын даралық 
тәжірибесіне байланысты. Ф. ұғы-
нушылық қарқындылығы құлдыра-
ған кезде пайда болады; мұның нә-
тижесінде оны ұғынылмағаннан бө-
ліп тұратын бөгет өткізгіш бола 
бастайды (түс, қажу, сандырақ);
3) дәл
сол мезетте жоқ объектіні, 
символды немесе оқиғаны елестету 
психикалық үрдісін белгілеу үшін 
қолданылатын термин. Негізінде Ф. 
қалыпты құбылыс болып саналады.
Тіпті индивидтің психологиялық тұ-
рақтылығы мен денсаулығының көр-
сеткіші болып есептеледі. Фантазия-
ның белсенді түріне іске аспайтын 
ғылыми жобалар және т.б. жатады. 
Ф. арқылы адамның есіне сақтаған 
қабылдау, елес бейнелері кайтадан 
өңделіп, сұрыпталып, жаңартылып, 
солардың негізінде мида жаңа бей-
нелер жасалады. Ф. тек адамға ғана 
тән психикалық үрдіс. «Фантазия» 
реалдық өмірмен қатынасы аз қиял 
деп түсінілгенмен, көптеген жағдай-
да қиялды фантазия деп те атайды.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: