парасат
сенімнен жоғары
;
24.
Ел билеушіге қажетті қасиеттерді зерттеген, қазақ жерінде дүниеге
келген ұлы ойшыл:
әл-Фараби
;
25.
Өмірдің мәңгілігін мен жан азаттығын уақытша екендігін айтқан
ортағасырлық ойшыл:
ибн-Рушд
;
26.
Ақиқатты танудың қай жолы сопылықты сипаттайды? -
аскеттік,
мистикалық
;
27.
Ізгі қала және надан қала туралы ілімді кім жазды?
- әл-Фараби
;
28.
Суфизмнің негізін салушы:
ибн-Араби
;
29.
«Философияны оқып-үйрену үшін қажетті шарттары жайлы
трактаттың» авторы:
әл-Фараби
;
30.
Сопылық ағымды тудырған:
абидтер
;
31.
Антикалықтан әл-Фараби қабылдаған философиялық дәстүрді атаңыз?-
перипатетизм
;
32.
Шығыста Платон мен Аристотельді қалай атаған?-
Афлатон және
Арастатолис
;
90
52 - кесте
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ
№
КЕЗЕҢІ
УАҚЫТЫ
3
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ
ХV – ХVІ ғ.ғ.
91
53 - кесте
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ
БАСТЫ ҰҒЫМДАР
ҰҒЫМДАРЫ
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ
АБСОЛЮТ
болмыстың рухани бастамасы – біртұтас, шексіз,
мәңгілік (Құдай, рух, идея, ерік және т.б.);
РЕНЕССАНС
қайта жаңғыру немесе қайта дәуірлеу
;
УТОП
Жоқ, яғни өмірде жоқ немесе болмайтын, тек
адамның қиалында ғана болатын дүние;
ГЕЛИО -
ЦЕНТРИЗМ
Орталығы
–
Күн болып табылатын, Күн жүйесі
мен Жердің құрылысы жайлы ілім;
92
54 - кесте
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНДЕГІ
БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ БАСТЫ ИДЕЯЛАРЫ
(ХV – ХVІ ғ.ғ)
ТЕОЛОГИЯ
Теизм және пантеизм арасындағы қарама-
қарсылық. Секуляризация
ОНТОЛОГИЯ
Шексіз әлем. Батыс дуализмінен бас тарту.
Гелиоцентризм. Полицентризм. Табиғат пен
Адам бойындағы тылсым күштер.
АНТРОПОЛОГИЯ
Антропоцентризм. Гуманизм. Мәңгілік
құндылықтардың қайта оралуы. Адам
бостандығын жасаушы
–
адамға табыну.
Адам бойындағы рухани идея
ГНОСЕОЛОГИЯ
Ойдың қалыптасуы. Танымның ғылыми
әдістерінің құрылуы
ЭТИКА
Дуализм: Жаңа Өсиет (Новый Завет)
жазбаларындағы этика және өмірге эпикурлік
қатынас. Адам өз тағдырын айқындауға
қауқары бар
ӘЛЕУМЕТТІК
ФИЛОСОФИЯ
Әділетті, жетілген қоғамның түрлері
(Әлеуметтік утопиялар)
93
55 - кесте
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
ӨКІЛДЕРІ
Гуманистік
бағыт
Социалистік-утопистік
бағыт
Натурфилософиялық
бағыт
Адамның еркін,
бостандығын
өздерінің
философиялық
ілімдерінің өзегі
деп, рухани өмірде,
мәдениетте
гуманизм деген
бағытты дүниеге
әкелді;
Қоғамдық
құрылысты
сынап,
утопиялық
социалистік
идеяға
бой ұрды;
Табиғаттану
ғылымдарының
жетістіктеріне
сүйене отырып,
әлемнің пайда
болуы және оның
құрылысы туралы
ілімі жөніндегі
жаңалықтар
ашты;
Дантье Алигьери
(1265-1321)
Франческо
Петрарка
(1304-1374)
Лоренцо Валла
(1507-1557)
Томазо
Компанелла
(1568-1639)
өзінің
«Күн қаласы»
еңбегінде
Томас Мор
(1478-1535)
өзінің
«Утопия»
еңбегінде
Николай Коперник
(1473-1543)
Джордано Бруно
(1548-1600)
Леонардо да Винчи
(1452-1519)
Андреас Везалий
(1514-1564)
Галилео Галилей
Қайта Жаңғыру кезеңінің
философиясы
94
55 - кестенің жалғасы
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
ӨКІЛДЕРІ
Неоплатондық
бағыт
Саяси
бағыт
Реформациялық
бағыт
Платон ілімін
дамытты,
идеализм
тұрғысында
табиғатты,
ғарышты,
адамды тануға
ұмтылды;
Мемлекет
мәселесі,
саяси күрес,
қоғамдағы
басқару әдістерін
қарастырды;
Шіркеулік
идеологияны, дінге
сенушілер мен
шіркеу арасындағы
қатынасты қайта
қарастыруды, оны
өзгертуді мақсат
етті;
Н. Кузанский
(1401-1464)
П. д. Мирандолла
(1463-1494)
Марсилио Фичино
(1433-1499)
Эразм
Роттердамский
(1469-1536)
Мишель Монтень
(1533-1592)
Никколо
Макиавелли
(1469-1527)
Мартин Лютер
(1483-1546)
Жан Кальвин
(1509-1564)
Томас Мюнцер
(1490-1525)
Қайта Жаңғыру кезеңінің
философиясы
95
Қосымша сұрақтар:
Қайта Өрлеу философиясындағы – антропоцентризм.
Қайта Өрлеу философиясындағы – гуманизм.
Мишель Монтеннің философиялық идеялары.
Қайта Өрлеу Дәуіріндегі утопиялық идеялар.
Қайта Өрлеу Дәуіріндегі эстетика.
Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз!
Қайта Жаңғыру (ренессанс) қарсыласудан туған (О.Шпенглер).
Универсум ұясы – универсумның өзі (П.Т. де Шарден).
96
Қайталауға арналған тест сұрақтары:
1.
Қайта жаңғыру кезеңі деп аталу себебі:
антикалық мұрагерлік өз
жалғасын тапты
;
3.
Ренессанс философиясының ерекшелігі:
антропоцентризм
;
4.
Ренессанс дәуірінің ойшылы:
Галилео Галилей
;
5.
«Күн қаласы» еңбегін жазған кім? -
Томазо Компанелла
;
6.
«Утопия» деген философиялық еңбектің авторы, ағылшын ойшылы:
Томас Мор
;
7.
Т.Мордың әлеуметтік теориясы қалай аталады? -
Достарыңызбен бөлісу: |