61.Тәуелсіз Қазақстанда М.Х.Дулатидың, ҚадырғалиЖалайыридің аса көрнекті еңбектерінің маңыызының жаңаша бағалануы Қазақ халқының төл тарихын XVғасырдың орта тұсында өз еліне дербесхандық құрып, мемлекеттілігін қалыптастырған кезден бастасақ, оның тарихнамасы қалай түзілді деген заңды сұрақ туындайды. Әрине, қазақ хандарының, ірісқлтандарыныңәрқайсыныңүйіндеарғы-бергітарихынбаяндайтыншежірелердіңболғаныанық.
Алайда, Қазақхалқытарихыныңғылыми-тұрғыданзерттелуі, егершежіре мен тарихауызекідәстүрдіесепкеалмасақ, XVII-XIX ырданбасталады.
Осы қазақхалқыныөткенін, қалайпайдаболыпқалайдамитүскенінҚадырғалиЖалайыри, М.Х.Дулатишығармаларынанбілеаламыз. ЖалпыайтқандабұлғұламаларҚазақхалқыныңқалыптасутарихнамасын,шежіресінжазыпқалдырған. БұлекіғұламаШығыстыңәдебиеті мен мәдениетінзерттеарқылы Орта Азияныңөззаманындағыәлемгеәйгіліғұламалардыңдеңгейінекөтерілген.
«Жылнамаларжинағы»- орта ғасырдағықазақтіліндежазылғантұңғыштарихишығармалардыңбірі. Мұндақазақхандығының Х ғасырдыңбасынанбергіішкі-сыртқыағдайлары, қазақтайпаларыныңхалықболыпқалыптасуы, оныңхалықаралықжағдайлары, хандардыңжәнеолардыңтөңірегіндегітүрліәлеуметтіктоптардыңсаясиахуалдарыжөніне аса құндымәліметтерберілген.
ДәлосындайдеректерМ.Х.Дулатидің «ТармихиРашиди» еңбегіндебаяндалады. ӘдебиеттанушыЖ.Елеукенов «ҚазақстанатрихынақатыстыжағдйлардысолтүстіктеҚадырғалиалайырибаяндап берсе, оңтүстіктегітарихымыздыңжәнебірмаңыздыбеттерінМ.Х.Дулатиөзінің «ТарихиРашиди» аттыеңбегіндежазыпберді».
Әринеосындайхалқымыздыңтарихынан сыр шертетінМ.Х.Дулатидің, Қ.ЖалайридіңжазбаларыныңТәуелізҚазақстанымыздақайкездеболмаса да бағалыекенісөзсіз.
