1 БӨЛІМ. ЖУЫҚ САНДАР
§1.1 Санның абсолюттік және салыстырмалы қателіктері
Санның дәл мәні A-дан азғантай айырмасы бар және де есептеулер кезінде оны алмастыратын саны жуық сан деп аталады.
Математикалық жазылуы: .
Анықтама1 жуық санының Абсолюттік қателігі деп,
. (1.1)
айырымды ұғамыз.
Бұл жерден
(1.2)
немесе
.
екендігі келіп шығады.
Мысал
() санының жуық мәні -тің абсолют қателігін анықтайық.
болғандықтан, болады,
яғни .
Егер , екендігін ескерсек, онда , яғни жақсы бағаладық.
орнына (1.2) шартты қанағаттандыратын мүмкіндігінше аз санды алу керек.
Мысал
Кесіндінің ұзындығы сызғышпен 0.5 см-ге дейінгі дәлдікпен өлшенген. Егер см болса, онда см деп жазамыз.
Бұл жерде см, ал дәл мәні .
Анықтама2. Жуық санының салыстырмалы қателігі деп, сол санның абсолют қателігінің, оның дәл мәнінің модуліне қатынасын айтамыз.
. (1.3)
белгісіз болғандықтан, тәжірибеде
(1.4)
қатынасты аламыз.
Бұл жерден .
Дәл мән үшін
.
немесе
.
Мысал
Вакуумдағы жарықтың жылдамдығы
.
Өлшемнің салыстырмалы қателігін анықта
Шешуі: болғандықтан,
%.
Мысал. Газ тұрақтысын анықтау кезінде болсын. Бұл шаманың салыстырмалы қателігі 0.1% екендігін біле тұрып, кірген шекті анықта.
Шешуі: болсын, онда .
Демек, .
Достарыңызбен бөлісу: |