1 дәріс Кіріспе. Материалдық нүктенің кинематикасы Механика
жүктеу/скачать 362,75 Kb.
|
1-3 дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Сыртқы үйкеліс
| Үйкеліс күші
Үйкеліс сыртқы және ішкі болып екі түрге бөлінеді. Екі жанасатын дененің салыстырмалы орын ауыстыру кезіндегі туындайтын үйкелісті сыртқы үйкеліс деп атайды. Егер жанасатын денелер бір-біріне қатысты тыныштықта болса, онда тыныштық үйкелісі жайлы айтуға болады. Егер денелер бір-біріне байланысты орын ауыстырса, онда сырғанау үйкелісі және дөңгелеу үйкелісі пайда болады. Ішкі үйкеліс – тұтас ортаның бөліктерінің немесе қабаттарының арасындағы (мысалы, сұйықтар немесе газдар) үйкеліс болып табылады. Сыртқы үйкеліс беттердің тегіс болмауынан пайда болады; егер беттер өте тегіс болса, онда үйкеліс күштері сырғанау жылдамдығына тәуелді болады. 2.1-суретте горизонталь күш түсірілген дене кескінделген. Түсірілген күш бағытындағы дене қозғалысы шарты орындалған жағдайда ғана болуы мүмкін.Үйкеліс күші әрқашан жанасатын беттерге жанама бойынша бағытталған,сондықтан осы беттердің салыстырмалы жылжуына қарама-қарсы болады. Француз физиктері Т.Амантон және Ш.Кулон тәжірибелер нәтижелерін қорытындылай келе келесі заңды анықтады: сырғанау үйкелісінің күші үйкелетін беттердің ауданына тәуелсіз болып, бір-бірімен үйкелісте болатын беттерге түсірілген нормаль қысым күшіне пропорционал болады: , (2.5) Мұндағы –жанасатын беттердің қасиеттеріне байланысты болатын сырғанау үйкелісінің коэффициенті. 2.1 сурет Кейбір жағдайларда үйкеліс зиянды әсер етеді, сондықтан оларды азайтуымыз керек. Ол үшін үйкелістегі беттерге май жағады осы кезде үйкеліс бірнеше есе азаяды. Май бұл беттер арасындағы тегіс емес орындарды толтырады, соның нәтижесінде беттер бір-бірімен жанаспай жылжиды. Сонымен қатты дененің сыртқы үйкелісі сұйықтың ішкі үйкелісіне ауыстырылады. Үйкеліс күшін кемітудің екінші тәсілі сырғанау қозғалысын дөңгелеу қозғалысына алмастыру арқылы іске асыруға болады. Дөңгелеу үйкеліс күшін Кулон заңы бойынша анықтауға болады , (2.6) мұндағы r – дөңгелейтін дененің радиусы – үйкеліс коэффициенті. жүктеу/скачать 362,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|