1-дәріс. Көшбасшы және көшбасшылық түсінігі ХХІ ғасыр көшбасшысы
-дәріс. Көшбасылық және ұйымдастырушылық өзгерістер
жүктеу/скачать 77,63 Kb.
|
Дәріс
| 5-дәріс. Көшбасылық және ұйымдастырушылық өзгерістер
Көшбасшы жұмысы үш бағыт бойынша жүруі тиіс: ●Тапсырма қажеттілігі – негізгі мақсаттың орындалуын қамтамасыз ету; ●Топ қажеттіліктері – топты белгілі бір тапсырманы орындау үшін құру, сақтау мен ынталандыру, топтық жұмысты марапаттау; ●Жеке қажеттіліктер – әрқайсысының жеке қажеттіліктерін анықтау және олардың арасындағы татулықты сақтау. Егер көшбасшы жұмысын осы үш элементке негіздесек, онда оның басты мақсаты нақты жағдай шартында қойылған мақсатқа жету үшін адамдар арасындағы ең жақсы балансқа жету болады. Көшбасшының орындайтын функциялары: бағыттаушы; ұйымдастырушы, ынталандырушы. Егер көшбасшы осы үш функцияны орындап жүрсе, онда оны көшбасшы деп толығымен атауға болады. Ұжым жұмысында жоғары көрсеткіштерге қол жеткізу үшін заманауи көшбасшыға үш түрге біріктірілген тиімді ұйымдастырушылық дағдылар қажет: 1. Ұйымдастырушылық түсінік: психологиялық селективтілік – қарым-қатынастың күрделілігіне, басшы мен бағыныштылардың эмоционалдық күйлерінің синхронизміне, өзін басқаның орнына қоя білуге көңіл бөлу; интеллектінің практикалық бағыттылығы, яғни тәжірибелік міндеттерді шешу үшін топтың психологиялық жағдайы туралы мәліметтерді пайдалануға жетекшінің прагматикалық бағыттылығы; психологиялық такт – өзінің психологиялық таңдамалылығы мен прагматикалық бағыттылығында пропорция сезімін сақтау қабілеті. 2. Эмоционалды-еріктік тиімділік – әсер ету қабілеті, басқа адамдарға ерік-жігерімен және эмоциясымен әсер ету қабілеті. Ол келесі факторлардан тұрады: күш-қуат, бағыныштылардың іс-әрекетін өз қалауына сәйкес бағыттай білу, оларды мақсатқа жетуге ұмтылу, сенім және оптимизмге зарядтау; талапшылдық, бағыныштыларға қойылатын талаптарды психологиялық сауатты тұжырымдау және жүзеге асыру арқылы өз мәселелерін шешуге қол жеткізу мүмкіндігі; өз қызметін сыни бағалау, қызметкерлердің қызметінде жоспарланған бағдарламадан ауытқуларды анықтау және барабар бағалау қабілеті. 3. Ұйымдастырушылық қызметке бейімділік, яғни мотивациялық факторлардан басталып, кәсіби дайындықпен аяқталатын ұйымдық қызметке дайындық. Ұйымдастыру қабілеті жоғары көшбасшының келесі жеке қасиеттері болуы керек: дүниетанымы кең, білімге құштарлық, кәсіпқойлық, жаңашылдық, жұмысқа шығармашылық көзқарас; жағдайды түсіну сезімі; еңбекке шығармашылық көзқарас, табандылық, өзіне деген сенімділік пен берілгендік; стандартты емес ойлау, тапқырлық, бастамашылдық және идея тудыру қабілеті; өзгертуге дайындық, ашықтық, икемділік және болып жатқан өзгерістерге оңай бейімделу; ынтымақтастыққа ұмтылу, қарым-қатынас дағдылары және табыс сезімі; эмоционалдық тепе-теңдік пен стресске төзімділік, адамдарға әсер етудің психологиялық қабілеттері; корпоративтік құрылымдардағы ситуациялық көшбасшылық және жеке энергия; топта және топпен жұмыс істей білу; нәтижені болжау мүмкіндігі; өзін-өзі дамытуға және өзін-өзі ұйымдастыруға ішкі қажеттілік; тәуекелге бару қабілеті мен қабілеті; өз бетінше әрекет ету қабілеті; әрекеттер мен қабылданған шешімдер үшін жауапкершілік; маңызды нәрсені көру, бөлектеу қабілеті; жоспар құру өнері. Қазіргі уақытта ұйымды құру және басқару үшін көшбасшыға қажет көшбасшылық дағдылар: басқарудағы бағыныштылардың мінез-құлқын есепке алу қабілеті; тәртіпті орнату және бақылау қабілеті; икемді түрде пайдалануға дайын болу әртүрлі стильдербағыттаушы, оларды өзгертуге бейімдеу; атқаратын рөлін білу және өз қызметін тиімді пайдалану; басқалармен жақсы қарым-қатынасты дамыту және қолдау; анық және анық нұсқаулар мен нұсқаулар беру; бағыныштылардың жұмысын жүйелі түрде талдау және оның нәтижелерін есепке алу; бағыныштылардың қызметін ынталандыру, көтермелеу; жұмысты талдауға жүйелі көзқарас; құзыретті өкілеттіктерді беру; тиімді кері байланыс жасау; ұйым персоналын сыртқы қауіптерден қорғау; қызметкерлердің жұмысын жақсарту жолдарын іздеу; өнімділікті бағалау жүйесін және табыс критерийлерін құру. Көшбасшының ұжымға ықпалы әр саладағы кадрларды іріктеу мен орналастырудан басталады. Кадрларды орналастыру жұмысшылардың жеке қабілеттерін ашуға, бүкіл ұжымның жалпы жұмысының тиімділігінің өсуін қамтамасыз етуге көмектесуі керек. Бұл мәселені шешуде көшбасшы адамдардың бірлескен жұмысын ұйымдастырудағы жеке қабілеттерін, қызығушылықтарын және психологиялық ерекшеліктерін ескере білуі үлкен рөл атқарады. Көшбасшы топ мүшелерінің мінез-құлқының мотивтерін талдап, есепке алуы, адамдарға деген көзқарасын ескере отырып, сараланған көзқарасты қолдана білуі, олардың жеке бейімділігін, қызығушылықтарын және психологиясын ескеруі керек, Көшбасшының ұйымдастырушылық жетістігі ұжымға қаншалықты сенім артатынына, оның тәжірибесі мен біліміне, іскерлік бастаманы қаншалықты қолдап, дамытатынына байланысты. Іс-әрекеттің тиімділігіне ұжымда қалыптасқан психологиялық климат үлкен әсер етеді, ол адамдар арасындағы қарым-қатынас сипаты, ұжымда қалыптасқан көңіл-күй, жұмысшылардың орындалған жұмысқа қанағаттануы және т.б. ұжым көбінесе жұмысшылардың психологиялық үйлесімділігіне байланысты. Психологиялық үйлесімділік – топ мүшелерінің қабілеттілігі бірлескен іс-шаралар олардың психологиялық қасиеттерінің оңтайлы үйлесуіне негізделген. Ұжымды ұйымдастырудағы көшбасшының рөлі көбінесе оның жетекшілік стилі мен әдістерінің жетілдірілуіне, мінез-құлқына, оның адамдармен қарым-қатынасының сипатына байланысты. Көптеген зерттеулер көрсеткендей, көшбасшының өз функцияларын тиімді орындауына адамдармен ынтымақтаса алмау жиі кедергі келтіреді. Ұйымдастыру жұмыстарының нәтижесі тек атқарушы ұйымдастыру жүйесі болуы керек. Г.П.Щедровицкий ұйымды екі тұрғыдан қарастыруға болатынына айтты: 1) жасанды формация – ұйымға жасанды көзқарас ұйымдастырушының өзіне тән, өйткені бұл ұйымды құратын және жасайтын адам оны әрқашан өзінің жасаған туындысы ретінде қарайды, оны өзі жасаған өз мақсаттарына жету құралы ретінде пайдаланады, бұл жағдайда ұйымның өз мақсаты болмайды; 2) табиғи тіршілік ұйым құрушы ұйымдастырушы кетеді, ал ұйым ұжымдық өмір формасына айналады және өзінше өмір сүре бастайды, бұл табиғи тұрғыдан басқа мақсаттардың - ұйымдасқан ұжымның мақсаттарының пайда болуына мүмкіндік береді. Ұйымдастыру қызметтің мәні – экономикалық, эстетикалық, технологиялық, кәсіптік және басқа да байланыстар мен қатынастарды есепке алатын әлеуметтік-экономикалық жүйелер, ұжымның өзін интегралды динамикалық және белсенді тұлға, тұрақты жүйе ретінде қалыптастыру. Тиімді жұмыс істейтін ұжымды ұйымдастыру күрделі және көп еңбекті қажет ететін процесс. Ұйымның мақсаттары мен міндеттері негізінде көшбасшы өзіне бағынышты персоналдың келісілген және мақсатты әрекеттерін қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 77,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|