тұғырын бекіте түсіп, абсолюттік идеализмнің негіздеріне ақау салды.
Прагматистік бағытты қалаушылар идеализм мен материализмнен бөлектенген
жаңа философияны ұстанатынын жария етті. Прагматизмдегі басты ұғым-
«тәжірибе», «іс»(грекше «прагма»), осыдан олар болмыс танудың негізі жеке
адамның іс-тәжірибесінде деп біледі де объектив білімдерді мойындаудан бас
тартады. Олардың пікірінше, адамның практикалық іс-әрекетінің нәтижесінде
алынған, ол үшін құндылықты болған білімдер ғана шынайы сипатта болуы
мүмкін.
Прагматизмнің аса көрнекті өкілі- американдық ғалым-
Дж.Дьюи.
Оның
шығармашылығымен жүзеге келген прагматикалық педагогика көптеген елдердің,
әсіресе АҚШ-тың мектептік білім жүйесінің қалыпқа түсіп, өркендеуіне зор ықпал
жасады, әлі де ықпал жасауда. Өзінің көптеген педагогикалық еңбектерінде
Дж.Дьюи ескі, схоластикалық мектепті сынай отырып, оқу мен тәрбиеге орай аса
маңызды болған бірқатар принциптерді алға тартты. Олардың ішіндегі бала
белсенділігін дамыту, бала оқуының ықпалды мотиві- қызығуға дем беру
принциптерінің орындалуын білім игертудегі басты міндет деп есептеді.
Прагматизмнің тірек ұғымы «тәжірибеге» сүйене отырып, Дж.Дьюи оқу
процесінің негізі баланың жекеленген іс-әрекеттік тәжірибесінде болатынын
уағыздады. Оның ойынша, оқу-білім мақсаты балаға тумадан берілген инстинкттер
мен қабілеттердің өзіндік көрінуіне ықпал жасау. Дж.Дьюи және оның ізбасарлары
(Т.Брамельд, А.Маслоу, Э.Келли және т.б.) инабаттылық тәрбиесі мәселелерін де
осы жекеленген тәжірибе тұрғысынан қарастыруды дәріптейді. Адам өз әрекет-
қылығын басқаруда алдын ала жоспарланған принциптер мен ережелерге тәуелді
болмай, нақты жағдай мен көзделген мақсатқа орай белгілі әрекетке кірісуі қажет
екендігін мақұлдайды. Жеке табысқа жету жолында жәрдем бергеннің бәрін
прагматистер ізгілік нышаны ретінде таниды.
Достарыңызбен бөлісу: