Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым:
Бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15 Пәннің оқу-әдістемелік кешен. Бесінші басылым
51
қатысы барлығына айғақ» болатынын көрсетеді /2, 346/. Ғалым С.
Исаевтың «жақ категориясының, жіктелу жүйесінің грамматикалық
сипатын анықтайтын ерекшелік оның синтаксистік қатынасы мен
қызметінде емес, жіктік жалғау, яғни морфологиялық түрлену жүйесінде
жатыр» деген пікірін ескерсек /3,110/, жіктік жалғауын тек предикат
қосымшасы деп қабылдамай, жіктік жалғауының морфологиялық
көрсеткіштері мен сол тұлғалар арқылы берілетін грамматикалық
категория ретінде тануға негіз болатынын көруге болады. Етістіктің
сөйлемдегі негізгі синтаксистік қызметі – баяндауыш болу. Сонымен
қатар көсемше түрінде пысықтауыш, есімше түрінде анықтауыш,
заттанған жағдайда қолданылу ыңғайына қарай бастауыш, толықтауыш
қызметінде де жұмсалады.
Тұжырымдар:
1.
Етістік – грамматикалық категорияларға бай сөз табы.
2.
Етістіктің грамматикалық категориялары түбір тұлғаға үстейтін
мағыналық сипатына қарай үлкен екі топқа бөлінеді.
Бақылау сұрақтары:
1.Күрделі етістіктер, түрлері
2.Аналитикалық форманттар
Дәріс бойынша әдістемелік нұсқау
Етістіктің
грамматикалық
және
лексика-грамматикалық
категорияларының ерекшеліктері мен байланысы, олардың тіл
жүйесіндегі берілу жолдары, грамматикалық мағынасы туралы ізденіс
жұмыстарын жасап, жинақталған деректерді дамыту, тереңдету.
Пайдаланылған әдебиет:
1.
Әбуханов Ғ. Қазақ тілі. – Алматы, 1982.
2.
Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. – Алматы, 1974.
3.
Исаев С. Қазіргі қаза тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. –
Алматы, 1998.
4.
Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. – Алматы, 2007.
5.
Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. – Алматы, 1996.
6.
Әбдіғалиева Т. Қазақ тіліндегі болымдылық-болымсыздықтың
мағынасы мен қызметі. – Алматы, 1996.
7.
Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы, 1992.
8.
Маманов Ы. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы, 2007.
|
