1.3. Электр өрісі. Өрістің кернеулігі Кез-келген заряд өзінің айналасында электр өрісін туғызатыны белгілі. Электр өрісі - материяның ерекше бір түрі. Зарядтардың арасындағы әсерлесу осы электр өрісі арқылы жүзеге асырылады.
Белгілі бір электр өрісін бөліп, зерттеу үшін нүктелік “сыншы” зарядты пайдалануға болады. Бұл зерттелінбекші өрісті өзгертпейтін өте шағын заряд. Нүктелік зарядтың туғызатын өрісін нүктелік сыншы зарядтың жәрдемімен зерттелік. Сыншы зарядты электр өрісін туғызған зарядтың орнымен салыстырғанда радиус-векторымен анықталатын нүктеге орналастырсақ, оған
(1.6)
күш әсер ететін білеміз
1.4-сурет
Бұл өрнектен сыншы зарядқа әсер ететін күштің ( ) өрісті анықтайтын шамаларға ( ) ғана емес, сондай-ақ сыншы зарядтың шамасына да тәуелді екендігі көрінеді, яғни ол тұрақты шама емес. Егер бір нүктеге әр түрлі сыншы зарядтар орналастыратын болсақ, , , т.б. зарядтардың өзара әсерлесу күштері де әртүрлі болады. т.б. күштер сәйкес келеді. Алайда, күшінің шамасы сыншы зарядтың шамасына пропорционал болғандықтан, , яғни бұл қатынас тұрақты шама және сыншы зарядтың шамасына тәуелді емес екенін көреміз, өйткені сыншы зарядтың шамасын қанша үлкейтсек, сонша рет күштің шамасы да өседі. Бұл қатынасты электр өрісін сипаттайтын шама ретінде қабылдап алу табиғи нәрсе.
Сонымен, электр өрісін сипаттайтын векторлық шаманы электр өрісінің кернеулігі деп атайды.
(1.7)
, егер болса, онда .
Э лектр өрісінің кернеулігі - физикалық шама, ол электр өрісінің берілген нүктесіне орналасқан бірлік зарядқа әсер етуші күшпенөлшенеді. векторы заряд пен өрістің берілген нүктесі арқылы өтетін түзудің бойымен, егер оң болса, зарядттан сыртқа,ал теріс болса, зарядқа қарай бағытталады.
Егер сыншы заряд оң болса, күш пен кернеулік бір бағытта болады.
Халықаралық жүйеде кернеуліктің өлшем бірлігі етіп алынған.
