Зәр шығаратын заттар,жіктелуі.Органикалық нитраттар, әсер ету механизмі,фармакологиялық әсерлері, қолдануға болатын көрсеткіштер,жанама әсерлері және улы әсерлері

Салуретиктер (дұрыс емес диуретиктер - тұздарды кетіреді)

1. Тиазидтер мен тиазид тәрізді препараттар: гидрохлоротиазид (дихлотиазид, гипотиазид), индапамид (арифон), клопамид (бринальдикс)

2. «Тығыздау» диуретиктері: фуросемид (ласикс), этацин қышқылы (урегит), буметанид (буфенокс)

3. Көмірқышқылды ангидраз ингибиторлары: ацетазоламид (диакарб)

II. Натрий иондарының шығарылуын күшейту және калий иондарының шығарылуын тежеу:

Калий сақтайтын диуретиктер:

Альдестеронның бәсекеге қабілетті антогонистері: спиронолактон (верошпирон)

2. Альдестеронның бәсекеге қабілетті емес антагонистері: триамтерен, амилорид

  Осмотикалық диуретиктер: маннитол (маннитол), мочевина

а) кардиотоника - (жүрек гликозидтері, добутамин, дофамин)

б) фосфодиэтераза ингибиторлары (метилксантиндер) - аминофиллин (аминофиллин), теофиллин (теопек, теотард)

в) этил спирті

Ілмекті Д – натрий хлор ионын реабсорбциялық тек. Олар жоғарлы әсерлі қысқы уақыт әсер етеді. Әсер ету механизмі- бүйректе простогландиндердің синтезін жақсартады,бүйректе қан айналымды күшейтеді.Нефрациттегі базальді мембраналық натрий калий АТФазасын кальций тәуелді АТФазаны аденилациклазаны тежейді,тіндік тынысты бұзады. Фурацимид кардиостимулациялаушы антиаретмия тамыр кеңейткіш.Қолданылуы жүрек функциясының жіті және созылмалы жеткіліксіздігі,өкпе ісінуі, бауырдың нормальды гипертензиясы. Жанама әсерлері-гипокалимия, гипергликемия , қанда холестериннің көбеюі, интерстициялдық нефрит, диспепсиялық бұзылыс.Дихлотиозид-Ф.Ә: асқазан ішек жолына жақсы сіңеді, зәр айдағыш әсері 30-60 мин. Әсер ету механизмі-базальды мембрананың аралығындағы хлор ионын тасымалдау процессінің әсерін қамтамасыз етуін төмендетеді, каргон гидраза белсенділігін тежейді, натрий урезді керілтеді. Жанама әсерлері- гипоканамалия, гиперуремия,гипергликемилия, диспепсиялыұ бұзылыстар, панкреатит, орталық жүйке жүйесінің зақымдалуы.Спиранолактон-нефронның диспепсиялық түтікшелеріндегі альдестерон реакциясын тежеп, бүйрек эпителий жасушасында натрий реабсорбциясын нашарлатадыпрепарат баяу дамиды, интропты әсер етед. Жанама әсерлері- диспепсиялық бұзылыстар,ұйқышылдық , бас ауру, атоксия , гиперкалимия,гармондардың бұзылысы, трамбцитапения.

Осмотық диуретик судың тұздың шығуы.Маннит венаға салғаннан соң осмостық қысым жоғарылайды, су жасушадан қанға өтеді, артериялық қысым басында жоғарылайды,зәр айдағыш әсері күшейгеннен кейін артериялық қысым төмендейді, артериялық қысым жоғарылағанда дисталдық түтікшедегі натрий реабсорбциясы төмендейді.Қолданылуы глаукомада ми ісігі бар науқаста инфекцияда шокта бүйрек түтікшесінің жіті некрозында. Жанама әсерлері-дигидратация , трамвоз, дипепсиялық бұзылыс, елестеу, бас сүйек зақымдалуы, мидығ ісінуі.Қарсы көрсеткіштер- АҚ және ВҚ жоғары болады, кіші шеңберлі қан айналымда қан іркілуі мен байқалады, анурия сатысы болады.
33,Антибиотиктер, химиялық құрылысы, әсер ету механизмі және спектрі бойынша жіктелуі. Рационалды антибиотиктермен емдеу қағидалары. Антибиотиктерге тән жанама әсерлері.

Бұл микроорганизмдерді тандамалы зақымдайтын немесе жоятын эсер көрсететін, табигаты биологиялық, химиялык косылыс болып табылады. Медииина практикасында колданылатын антибиотиктер актиномицеттермен (сэулелі саңыраукұлактармен), зеңді саңыраукулактардан, сонымен катар кейбір бактериялармен өндіріледі. Бұл топтьщ препараттарына синтетикалық аналоггар мен табиги антибиотиктердің туындылары да жатады.

Бактерияга қарсы, саңыраукұлақгарға карсы және қатерлі ісіктерге карсы әсер ететін антибиотиктер бар.

Классификация. Құрылымында Р-лактамды сщинасы бар антибиотиктер Пенициллиндер Цефалоспориндер Карбапенемдер Монобактамдар

2.Макролидтер - құрылымында макроциклдік лактонды сақинасы

бар антибиотиктер (эритромицин) және азаяидтер (азитромицин)

2.Тетрациклиндер - құрылымдық негізі 4-конденсациялық 6-мүшелі

циклдан түратыи антибиотиктер (тетрациклин және т.б.)

4.Диоксиаминофенилпропан туындысы (левомицетин)

4.Аминогликозидтер - молекуласында аминңанттары бар

антибиотштер (стрептомицин, гентамицин және т.б.)

6.Циклдік полипептидтер тобыныц антибиотиктері

(полимиксиндер)

7.Линкозамидтер (линкомицин, клиндамицин және т.б.)

8.Гликопептидтер (ванкомицин)

9.Фузидий қышңылы

10.Әртүрлі антибиотиктер

Әсер ету механизмі,Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне фамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді.

Антибиотиктердін микробтарға карсы келесі әсер ету механизмдері беягілі:

1)бактерияның жасуша қабыргасынын синтезін бұзу (осы принцип

бойынша пенициллиндер, цефалоспориндер әсер етеді);

2)цитоплазмалық мембрана өткізгіштігін бұзу (мысалы,

полимиксиндер);

3) жасушаішілік белок синтезін бұзуы (осылай тетрациклиндер,

левомицетин, аминогликозидтер және т.б. әсер етеді);

4)РНК синтезін бұзу (рифампицин).

5)АНТИБ-дің макроорганизмге шамалы ғана уытты және микроорганизмдерге олардың тандамалы эсері микроб жасушасының дене құрылымы және функционалдық ерекшеліктеріне байланысты. Расында, бактерия жасушасының кабырғасы химиялык құрамы бойынша сүт коректілердің жасуша мембранасынан негізінде ерекшеленеді. Бактерия жасушасының кабырғасы мукопептид муреиннен (Ы-ацетил-глюкозамин, Ы-ацетил-мурам кышкылын және пептидтік тізбектен, кейбіреулері Ь- және В-амин қышкылдары) тұрады. Осыган байланысты оның синтезін бұзатын заттар (мысалы, пенициллиндер) микробтарга карсы айкын әсер етеді, ал макроорганизмнің жасушасына мүлдем әсер етпейді. Антибиотиктер байланыса алатын белсенді орталыкгар коршайтын мембраналар санының бірдей болмауы да белгілі рөл атқаруы мүмкін. Осылайша, микроорганизмдерден айырмашылыгы сүт коректілер жасушаларында жалпы плазмалық мембранадан баска, барлык жасуша ішілік органеллалардың өзінің кейде кос мембранасы болады.

Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді. Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне грамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады

Антибиотиктерді пайдалану барысында оларга микроорганизмдердің тұраюылығы дамуы мүмкін. Ол, әсіресе стрептомицинге, олеандомицинге, рифампицинге тез пайда болады, ал пенициллиндерге, тетрациклиндерге левомицетинге салыстырмалы түрде баяу, полимиксинге сирек дамиды. Қиылыскан тұрактылык дамуы мүмкін, бұл тек колданылатын препаратка гана емес, сонымен бірге олар химиялык күрылысы бойынша ұксас басқа да антибиотиктерге (мысалы, барлык тетрациклиндерге) дамиды. Егер антибиотиктердің мөлшері жэне енгізу ұзактыгы жеткілікті болса, сонымен катар антибиотиктер дұрыс жұптастырылса, онда тұракгылык даму мүмкіндігі азаяды. Егер негізгі антибиотикке тұрақтылык дамитын болса, оны баска резервтегі1 антибиотикпен ауыстыруга тура келеді. Резервтегі антибиотиктер бір нсмесе бірнеше касиеттері (олардын белсенділігі аз немесе жанама әсерлері өте айкын немесеоларга микроорганизмдердің резистентгілігі тез дамиды) томен. Сондыкгаи оларды тек негізгі антибиотиктерге тұрактылык дамыганда немесе ол агзага жакпаганда тагайындайды. АНТИБИОТИКОТЕРАПИЯНЫҢ ҚАҒИДАЛАРЫ:

Аурудың клиникасын, науқастың жасын, қосымша патологияны ескере отырып АБ тиімді тағайындау қажет.

Препаратты дұрыс тағайындағанына көз жеткізу үшін қоздырғыштың АБ сезімталдығын анықтау қажет.

Аурудың клиникалық ағымына және АБ фармакокинетикасына байланысты АБ оңтайлы енгізу тәсілін және оңтайлы енгізу жиілігін қолдану қажет. АБ тиімді енгізу курсы 7­10 күннен аз болмауы қажет. Сонымен қатар антибиотикотерапия курсы үзіліссіз болуы керек. Бұлардың бәрі микроорганизмдердің АБ резистенттілігінің

дамуының алдын алады. Аурудан толығымен айығу үшін, микроорганизмдердің резистенттілігінің алдын

алу үшін АБ­ның максималды (оптималды) терапиялық мөлшерін пайдалану керек.

Жанама әсерлері: Антибиотиктер микробтарга такдап әсер еткенімен, олар макрооргамизмдерге біркатар жагымсьп әсерлер көрсетеді. Сонымен, кейбір антибиотиктерді колданғанда тез және баяу типті аллергиялык реакциялар (сарысу ауруы, есекжем, ангионевротикалык ісіну, анафилаксиялық шок, жанаспалы дерматит және т.б.) жиі дамуы мүмкін.

Сонымен катар, антибиотиктердіңтабиғаты аллергиялык емес жанама әсерлері де болуы мүмкін. Антибиотиктер тікелей тітіркендіргіш әсер көрсетуі нәтижесінде - диспепсиялык бұзылыстар (локсу, кұсу, диарея), препаратты бұлшык етке енгізген жерде ауыру сезімі, антибиотиктерді көк тамырга енгізгенде флебит және тромбофлебит сияқты жанама эсерлер туады. Бауыр, бүйрек, кан түзілу жүйесінде, есту, вестибулярлы аппарат және т.б. жагынан жагымсыз эсерлер болуы мүмкінКөптеген антибиотиктерге суперинфекция (дисбактериоз) тән, бұл антибиотиктердің сапрофиттік флораның кейбір бөлігін тежеуіне байланысты, мысалы, ас корыту жолдарының. Соңғысы, берілген антибиотикке сезімтал емес басқа микроорганизмдер мен саңырауқұлактардың (ашытқы тэрізді саңырауқұлақтар, протей, көк ірің таяқшасы, стафилококктар) дамуына колайлы жагдай жасауы мүмкін. Суперинфекция көбінесе кең спектрлі антибиотиктермен емдеуде жиі пайда болады

- бұл микроорганизмдерді тавдамалы зақымдайтын немесе жоятын эсер көрсететін, табигаты биологиялық, химиялык косылыс болып табылады. Медииина практикасында колданылатын антибиотиктер актиномицеттермен (сэулелі саңыраукұлактармен), зеңді саңыраукулактардан, сонымен катар кейбір бактериялармен өндіріледі. Бұл топтьң препараттарына синтетикалық аналоггар мен табиги антибиотиктердің туындылары да жатады.

Бактерияга қарсы, саңыраукұлақгарға карсы және қатерлі ісіктерге карсы әсер ететін антибиотиктер бар.

Классификация. Құрылымында Р-лактамды сщинасы бар антибиотиктер Пенициллиндер Цефалоспориндер Карбапенемдер Монобактамдар

3.Макролидтер - құрылымында макроциклдік лактонды сақинасы

бар антибиотиктер (эритромицин) және азаяидтер (азитромицин)

4. Тетрациклиндер - құрылымдық негізі 4-конденсациялық 6-мүшелі

циклдан түратыи антибиотиктер (тетрациклин және т.б.)

5. Диоксиаминофенилпропан туындысы (левомицетин)

6. Аминогликозидтер - молекуласында аминңанттары бар

антибиотштер (стрептомицин, гентамицин және т.б.)

11. Циклдік полипептидтер тобыныц антибиотиктері

(полимиксиндер)

12. Линкозамидтер (линкомицин, клиндамицин және т.б.)

13. Гликопептидтер (ванкомицин)

14. Фузидий қышңылы

15. Әртүрлі антибиотиктер

Әсер ету механизмі,Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне фамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді.

Антибиотиктердін микробтарға карсы келесі әсер ету механизмдері беягілі:

6)бактерияның жасуша қабыргасынын синтезін бұзу (осы принцип

бойынша пенициллиндер, цефалоспориндер әсер етеді);

7) цитоплазмалық мембрана өткізгіштігін бұзу (мысалы,

полимиксиндер);

8)жасушаішілік белок синтезін бұзуы (осылай тетрациклиндер,

левомицетин, аминогликозидтер және т.б. әсер етеді);

9)РНК синтезін бұзу (рифампицин).

10)АНТИБ-дің макроорганизмге шамалы ғана уытты және микроорганизмдерге олардың тандамалы эсері микроб жасушасының дене құрылымы және функционалдық ерекшеліктеріне байланысты. Расында, бактерия жасушасының кабырғасы химиялык құрамы бойынша сүт коректілердің жасуша мембранасынан негізінде ерекшеленеді. Бактерия жасушасының кабырғасы мукопептид муреиннен (Ы-ацетил-глюкозамин, Ы-ацетил-мурам кышкылын және пептидтік тізбектен, кейбіреулері Ь- және В-амин қышкылдары) тұрады. Осыган байланысты оның синтезін бұзатын заттар (мысалы, пенициллиндер) микробтарга карсы айкын әсер етеді, ал макроорганизмнің жасушасына мүлдем әсер етпейді. Антибиотиктер байланыса алатын белсенді орталыкгар коршайтын мембраналар санының бірдей болмауы да белгілі рөл атқаруы мүмкін. Осылайша, микроорганизмдерден айырмашылыгы сүт коректілер жасушаларында жалпы плазмалық мембранадан баска, барлык жасуша ішілік органеллалардың өзінің кейде кос мембранасы болады.

Антибиотиктер микроорганизмдерге олардың көбеюін (бактериостатикалық) баса отырып немесе олардың жойылуын (бактерицидтік) тудыра отырып әсер етеді. Антибиотиктер микробка карсы спектрі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбіреулері көбіне фамоң бактерияларга (биосинтетикалық пенициллиндер, макролидтер), басқалары - негізінен грамтеріс бактерияларга (мысалы, полимиксиндер, азтреонам) әсер етеді. Бірқатар антибиотиктердің әсерінің спектрі кеқ (тетрациклиндер, цефалоспориндер, левомицетин, аминогликозидтер және т.б.), оларға грамоң, грамтеріс бактериялар және инфекцияның баска қоздырғыштары жатады

Рационалды ем. Жеке жасушалык компоненттердің химиялык кұрылысындагы ерекшеліктердін де манызы бар болуы керек. Макро- және микроорганизмдер жасушаларынын өсу және даму шапшаңдыгынын айтарлықтай ерекшеліктерін де, сондай-ак олардың кұрылыстык материалдарының синтезделу жылдамдығын да ескеру қажет. Жалпы, антибиотиктердің таңдап әсер ету і басқа да микробтарға қарсы затгар сиякты әрі карай зерттеуді қажет етеді.

Антибиотиктерді пайдалану барысында оларга микроорганизмдердің тұраюылығы дамуы мүмкін. Ол, әсіресе стрептомицинге, олеандомицинге, рифампицинге тез пайда болады, ал пенициллиндерге, тетрациклиндерге левомицетинге салыстырмалы түрде баяу, полимиксинге сирек дамиды. Қиылыскан тұрактылык дамуы мүмкін, бұл тек колданылатын препаратка гана емес, сонымен бірге олар химиялык күрылысы бойынша ұксас басқа да антибиотиктерге (мысалы, барлык тетрациклиндерге) дамиды. Егер антибиотиктердің мөлшері жэне енгізу ұзактыгы жеткілікті болса, сонымен катар антибиотиктер дұрыс жұптастырылса, онда тұракгылык даму мүмкіндігі азаяды. Егер негізгі антибиотикке тұрақтылык дамитын болса, оны баска резервтегі1 антибиотикпен ауыстыруга тура келеді. Резервтегі антибиотиктер бір нсмесе бірнеше касиеттері (олардын белсенділігі аз немесе жанама әсерлері өте айкын немесеоларга микроорганизмдердің резистентгілігі тез дамиды) томен. Сондыкгаи оларды тек негізгі антибиотиктерге тұрактылык дамыганда немесе ол агзага жакпаганда тагайындайды.

Қазіргі кезде пенициллиндер тобынан көптеген препараттары ұсынылган. Олардың біркатарын пенициллиндерді өндіретін зеңді саңыраукұлактардың (РепісіШит) белгілі штаммдары өсетін дакылдык ортадан алады. Бұл биосинтетикалык деп аталатын пенициллиндер. Сонымен қатар биосинтетикалық пенициллиндердің негіздік құрылысы болып табылатын 6-аминопенициллан кышқылын химиялык жолмен өзгерту аркьшы жартылай синтетикалык пеницкллиндер катары түзілген. алу жолдарының түрлі ерекшеліктерімен және баска да белгілерімен негізделеді.

I.Биологиялық синтездеу (биосинтетикалық пенициллиндер) жолымен алынатын пенициллин препараттары

Парентерапды енгізуге арнаіівандар (асқазанның қышқыл ортасында

ыдырайды)

а) Қ ы с к а уакыт әсер ететіндер

Бензилпенициллиннің натрий тұзы

Бензилпенициллиннің калий түзы б)Үзақ уақыт әсер ететіндер

Бензилпенициллиннің новокаин тұзы Бициллин-1 Бициллин-5 Энтералды енгізуге арналгандар (қышқылга турақты)

Феноксиметилпенициллин

Парентералды жэне энтералды енгізуге арналгандар (қышқылга

тұрақтылар)

а)Пенициллиназаның әсеріне турақтылар

Оксациллинніц натрий тұзы

Нафциллин б) Ә с е р і кец спектрлі

Ампициллин

АМОКСИЦИЛЛИН

Парентерапды енгізуге арналғандар (асқазанның цышқыл ортасында ыдырайды)

Әсері кен спектрлі, көк ірің таякшасында т и і м д і

Карбенициллиннің динатрий тұзы

Тикарциллин

Азлоциллин Энтералды енгізуге арнапгандар (қышқшга түрақты)

Карбенициллин инданил натрий

Карфециллин

Пенициллиндер бактерицидтік әсер көрсетеді. Олар тек бөлініп жатқан жасушага әсер етеді. Антибактериалдық эсер ету механизмі жасуша қабыргасы компоненттерінін синтезін бұзуына байланысты. Пенициллиндер транспептидаза ферментін тежеуіне байланысты пептидтік байланыстыц түзілуін токтата отырып, жасуша қабыргасының баяу синтезінің кезеңдерін бұзады деп есептейді.

а) Биосинтетикалық пенициллиндер

Зенді саңырауқүлактардан түзілетін табиги пенициллиндердің бірнеше түрлері бар. Медицина практикасында тұздар түрінде шығатын бензилпенициллин көп тараган.

Өндірілу жағдайында бензилпенициллинді ферментатор деп аталатын сұйыктагамдыкортадан алады. Онынөндірушісі белгілі РепісіШит штаммы болып табылады.

Бензилпенициллин бір негізді кышқыл, оның кұрьшымына р-лактамды (л) және тиазолидиндік (т) циклдар кіреді. Табигаты бойынша бцп циклдік дипептид (Ь-цистеин жэне О-валин).

Бензилпенициллиннің белсенділігі (баска антибиотиктер сиякггы) агарда таралу әдісі бойынша анықталады. Бұл кезде ішінде агары бар Петри табақшасыка бензилпенициллиннің әртурлі концентрациясы (шыны цшшндрге немесе шұңкырга) салынады, сойтіп стандартпен салыстыра отырып, зерттелетін үлгінің тест-дақылы өсуінің токтау шегін аныктайды. Бір әсер бірлік (1ӘБ) бензилпенициллиннің (натрий тұзы түрінде) таза кристалдык 6 мкг белсенділігіне сай келеді.

Бензилпенициллиннің бактерияга карсы жогаргы белсенділігі бар, бірак оның әсер ету спектрі шектелген. Препарат грамоң бактерияларға айрыкша әсер ететін антибиотиктерге жатады. Оган грамоң кокктар (пенициллиназа өндірмейтін стафилококктар, стрептококктар, гонококктар), грамтеріс кокктар (менингококктар, гонококктар), дифтерия таяқшасы (коринебактерияларі күйдіргі таякшасы, газды гаНгрена және сіреспе (клостридиялар) коздыргыштары, спирохеталар (соның ішінде боз спирохеталар), кейбір патогенді санырауқұлақтар (мысалы, актиномицеттер) сезімтал келеді. Бензилпенициллинге ішек бактерияларының тұқымдастары, қышқылга турақты туберкулез микобактериясы, вирустар, риккетсиялар, карапайымдылар, ашыткы тәрізді саңыраукұлактар резистентті болады.

Бензилпенициллиннін барлык тұздары парентералды енгізуге арналған, себебі асказанның кышқыл ортасында бұзылысқа ұшырайды.

Жақсы еритін бензилпенициллинніц натрий жэне калий тұздары салыстырмалы түрде қысқа уақыт (3-4 сагат) эсер етеді. Сощысы препаратты жиі инъекция жасауцы кажет етуімен түсіндіріледі, бұл оларды колдануды айтарлықтай киындатады. Осыған байланысты бензилпенициллиннің ұзақ уакыт әсер ететін препаратын кұрастьгру туралы ой пайда болды. Зертгеу екі багытта дамыды. Оның бірі - бензилпенициллиннің ағзадан негізінен бүйрек аркылы бүйрек өзекшелерінің эпителиінде секрециялану жолымен белінуіне багытталған. Секреция үрдісін тежейтін, бензилпенициллиннің агзадан шыгуын баяулататын жэне оның әсерін ұзартататын косылыс синтезделген болатын (мысалы, пробенецид). Дегенмен му_ндай дәрілік заттардың тиімділігі шектелген, сондыктан олар мүлдем колданылмайды.

¥зак уакыт әсер ететін препараттар ретінде бензилпенициллиннің нашар еритінтұздарының (бензилпенициллиннің новокаин т у_-зы, бициллиндер) үлкен маңызы бар. Оларды бұлшық етке енгізеді және олар енгізілген жерден баяу сіңеді. Булшық ет тінінде препараттардың үлкен концентрациясын түзу салдарынан, қанда ұзак уакыт бойы антибиотиктердің кажетті концентрациясын ұстап тұруга болады (29.3 кестені кара). Бензилпенициллин әдетге гематоэнцефалдык тоскауылдан өтпейді."

б) Жартылай синтетнкалык пениииллиндер

Пеницшшиндерді жетілдірудің үлкен мүмкіндіктері олардың құрылыстық негізі 6-аминопенициллан кышкылын бөліп алганнан кейін ашылды.

Бешилпеницкллинді ферменттермен ыдырату, сондай-ақ оны химиялык ацетилсіздендіру жолымен 6-аминопенициллан қышқылы алынады.

6-аминопенициллан кышқылын химиялык жолмен өзгерту амин тобына эртүрлі радикалдарды косу арқылы жүргізілді.

а)бірқатар микроорганизмдермен өндіріяетін пенициіілиназа (/}-

пактамаза) эсеріне тұрақтыяар

б)ішке енгізгенде тиімді, қышқылва түрақты препараттар

г) эсер спектрі кең пенициллиндер.

Пенициллиназаәсерінетұрақгыпрепараттартобынана_фдиллин де жатады, оның бактерияга карсы белсенділігі өте жоғары және гематоэнцефалдык тосқауылдан өтеді. Ол негізінен өт аркыл ы, аз дәрежеде - бүйрек аркылы бөлінеді. Энтералды жэне парентералды енгізіледі.

Әсер спектрі кең жартылай синтетикалык пенициллинцер келесі топтарға бөлшеді:

I.Кек іріңтаякшасына әсер етпейтін препараттар

Аминопеницилпиндер Ампициллин Амоксициллин

II. К о к ірің таяқшасына белсенді препараттар Карбоксипенщиплиндер Карбенициллин Тикарциллин Карфециллин Уреидопеницилпиндер Пипераииллин Азлоциллин Мезлоциллин

Медицина практикасында кенінен қолданылатын аминопенициллиндердің бірі ампициллин. Ол тек грамоң микроорганизмдерге емес, сонымен бірге фамтерістерге де (сальмонелла, шигелла, протейдің кейбір штаммдарына, ішек таякшасына, Фридлендер таякшасына, инфлюэнция таякшасына) әсер етеді. Белсенділігі жагынан грамоң бактерияларға бензилпенициллиннен (барлық басқа жартылай синтетикалык пенициллиндер сиякты) темен, бірақ оксациллиннен жоғары. Пенициллиназамен ыдырайды, сондыктан пенициллиназа түзетін стафилококктарда тиімді емес. Ампициллин қышқылга тұракгы. Асказан-ішек жолдарынан баяу сіңеді және толык емес (биожеткіліктігі - 40%). Қан сарысуы белогымен аз дэрежеде (10-30%) байланысады. Гематоэнцефалдық тоскауылдан оксациллинге караганда жақсы өтеді. Негізінен бүйрек арқылы шығады. Ампициллинді 4-8 сағ сайын енгізеді. Препараттың уьптығы аз және наукдс оны жақсы көтереді.

Жүптастырылған ампиокс (ампнциллин мен оксациллин) препараты шыгарылады.

Амоксициллин белсенділігі және әсер ету спектрі бойынша ампициллинге ұксас, бірақ ішектен көбіне толык сіңеді. Оны тек энтералды енгізеді.

Аталған әсер ететін спектрі кең жартылай синтетикалык пенициллиндер көк ірің таяқшасында белсенді және пенициллиназамен бұзылады.

Карбенициллин (пиопен) микробтарга қарсы эсер ету спектрі ампициллинге уксас. Одак протей мен кек ірің таякшасының (Рхеисіотопал аеги%іпо&а) барлықтүріне эсер етуімен езгешеленеді.

Препарат асказанның кышкыл ортасында бұзылыска ұшырайды; аз дэрежеде сіңеді. Сондыктан оны бұлшык етке және көк тамырга енгізеді. Препараттың 50% жуығы канның сарысу белогымен байланысады. Ол гематоэнцефалдықтоскауылдан нашар өтеді. Бүйрек (секреция және сүзілу) жэне жартылай бауыр аркылы бөлінеді. Әсер ету ұзақтыгы 4-6 сағ.

Жаңа препарат -карбенициллин инданил натрий шыгарылды, ол кышкылга тұракты жэне энтералды енгізуге (зәр шығару жолдарының инфекциясында) тагайындалган.

Карфециллин және тикарциллин препараттары өзінің касиеттері бойынша карбенициллинге ұксас. Карфециллиннін карбенициллиннен айырмашылыгы кышқылга тұракты және ішке енгізіледі. Әсіресе көк ірің таяқшасына әсер етуі жагынан тикарциллиннің карбенициллиннен белсенділігі біршама басым.

Уреидопенициллиндердің бактерияга қарсы белсенділігі карбоксипенициллиндермен бірдей. Уреидопеницнллиндер көбіне КіеЫеііа кезінде тиімді. Препараттарды көк ірің таякшасына эсер етуі бойынша келесі ретпен (белсенділігінің төмендеуі бойынша) орналастыруға болады: азлоииллин = пиперациллин > мезлоциллин = л икарциллин > карбенициллин.

Белгілі бір штаммдардың Р-лактамаза өндіретін микроорганизмдердің Р-лактамды антибиотиктерге тұрактылыгын (резистентілігін) жою маңызды мәселе болып табылады. Берілген мэліметтерге сүйене отырып, көрсетілген антибиотиктер тобының ыдырауын тоқтататын р-лактамазаның арнайы тежегіштері (клавулан қышкылы, сульбактам, тазобактам) синтезделген.р-лактамазанынтежегіштері бірқатар жұптаскан препараттардың (р-лактамды антибиотиктер + р-лактамаза тежегіші) құрамына кіреді.

Кенінен қолданылатын препараттардың бірі аугментин (аммоксициллин + клавулан кышкылы). Атап айтқанда, амоксициллин -эсер ету спектрі кең, бактерицидтік Р-лактамды антибиотик. Клавулан кышкылы да (Зігеріотусех сітиіі%егш өндіреді) р-лактам туындысына жатады. Бірак, оның бактерияга карсы әсері өте аз дэрежеде айқындалған. Негізгі эсері - Р-лактамазаны (II—IV типін) бәсекелес кайтымсыз тежеу. Кейбір ЕпіегоЬасіегіасеае (І-типімен) өндірілетін р-лактамазаға әсер етпейді.

Жартылай синтетикалык пенициллиндер: оксациллин, диклоксациллин, нафциллин пенициллиназа өндіретін, ягни бензилпенициллинге тұрақты стафилококктармен жұктырылган ауруларда таңдамалы препаратгар болып табылады. Оксациллинді көк тамырга енгізеді.

Әсерінің спектрі кең ампициллин фамтеріс микроорганизмдермен немесе аралас флорамен шақырылган ауруларды емдеуге арналган зат ретінде кеп қызыгушылык туындатады. Оны зәр шығару, өт шыгару, тыныс алу жолдарының, асқазан-ішек жолдарының инфекцияларында, іріңді хирургиялык инфекцияда ішке енгізеді. Ампициллиннің натрий тұзын (пентрексил) бұлшык етке жэне көк тамырга енгізеді. Амоксицилиннің де қолдану көрсеткіштері осындай. Оны энтералды түрде енгізеді.

Карбенициллин, карфециллин, тикарциллин, азлоциллин және бұл топтың баска препараттары эсіресе көк ірің таяқшасымен, протеймен, ішек таяқшасымен шакырылған инфекцияларда (пиелонефритте, пневмонияда, септицемияда, перитонитте және т.б.) колданылады.

Пенициллиннің уыттығы төмен, емдік эсерінің кеңдігі үлкен. Негізгі жанама әсерлеріне аллергиялық реакциялар жатады, бұл көптеген науқастарда (1-10%)' байкалады теріде бөртпелермен, дерматитпен, қызбамен шектеледі. Онык өте ауыр түрі шырышты қабаттардың ісінуімен, артритпен, артралгиямен, бүйректің зақымдалуымен, эритродермиямен жэне баска да бұзылыстармен жүреді. Өлімге әкелетін тез дамитын жэне ауыр аллергиялык реакциялар - бұл анафилаксиялық шок2 (артериялык кысым төмендейді, бронхоспазм болуы мүмкін, іш аймагындагы ауыру сезімі, мидын ісінуі, естен тану және көптеген баска коріністер) болып табылады.

пенициллиндердің тітіркендіргіш әсерлері жатады. Препараттарды ішке енгізгенде алартілдщ(ппоссит), ауыз куысьшың шырышты кабаттарының қабынуын (стоматит), лоқсу, диарея шакыруы мүмкін. Бұлшық етке енгізгенде ауыру сезім, бүлшық етте инфильтраттар жэне асептикалык некроздар, ал көк тамырга енгізгенде - флебиттер және тромбофлебиттер дамиды.

Бензилпенициллиннің натрий тұзын өте жоғаргы мөлшерде (әсіресе эндолюмбалды) енгізгенде нейротоксикалык әсері (арахноидит, энцефалопатия) байқалуы мүмкін. Кейде бұл асқынулар препаратты бүйрек жетіспеушілігі бар наукастарға тагайындаганда дамиды.

Кейбір жагдайда пенициллиндердіңуытты касиеттері жүрек қызметінеҚышқылга тұрақты пенициллиндерді (эсіресе кең спектрлі, мысалы ампициллин) кабылдау дисбактериоз (жиі кандидамикоз) дамуынын себебі болуы мүмкін.