-үлестірме материал:   Тиімді тыңдалым

10.7-үлестірме материал:   Тиімді тыңдалым 
Тиімді тыңдалым 
Тиімсіз тыңдалым 
Көру арқылы қатынас. 
Көру арқылы қатынастың болмауы. 
Адам қызыққан сияқты болып 
көрінеді. 
Адамға қызықсыз / ол есінеп отырады. 
Адам түсінік береді. 
Адам ештеңе айтпайды немесе жай ғана 
«иə»/«жоқ» деп жауап береді. 
Адам сұрақтар қояды. 
Адам сағатына жəне басқа адамдарға 
қарап отырады. 
Адам басын изейді / жауап береді. 
Адам сұрақ қоймайды. 
Адам тақырыпты ұстанады. 
Адам тақырыпты өзгертеді. 
Мақсатты тыңдау. 
Белгілі бір мақсат жоқ. 
102

11-КҮН

11-күн. Жазылым дағдыларын дамыту         1-сабақ. Жазылым көрсеткіштерін жақсарту        
11.1-үлестірме материал: Жазылым  мақсаттары  
11.1-үлестірме материал: Жазылым мақсаттары 
түрі мен құрылымы əртүрлі 
болатын мəтіндерді талдау 
жəне бағалау; бұларға 
негізделген жазу жəне мəтін 
өңдеу ережелерін сақтай 
отырып, қолжазба жəне баспа 
мəтіндерді жасау (есеп, шолу); 
ақпаратты əртүрлі нысанда 
ұсыну (аудио, бейне жəне т.б.)  
баяндау сипатындағы мəтін 
мазмұнын талдау жəне 
бағалау, аңдатпа жазу  
дəлелдегіш мəтін мазмұнын 
талдау жəне бағалау; 
репортаж, фельетон жазу 
түрі мен құрылымы əртүрлі 
болатын мəтіндерді талдау 
жəне бағалау; бұларға 
негізделген жазу жəне мəтін 
өңдеу ережелерін сақтай 
отырып, қолжазба жəне баспа 
мəтіндерді жасау; өз 
тұжырымдамаларын құру үшін 
БАҚ материалдары мен 
электронды құрылғыларды 
пайдалана отырып, ақпаратты 
əртүрлі нысанда ұсыну (аудио, 
бейне жəне т.б.)  
мəтін мазмұнын талдау, үлгі 
бойынша түсініктеме жазу  
естіген, оқыған жəне көрген 
материалдың негізінде 
белгілер жасау (белгілі бір 
фактілер, тақырыпшалар, 
пікірлер)  
баяндау жəне суреттеу  
сипатындағы мəтін мазмұнын 
талдау жəне бағалау, 
ұсынымдарды жазу      
естіген, оқыған жəне көрген 
материалдың негізінде 
мұғалімнің көмегімен белгілер 
жасау (тақырыпша, негізгі 
сөздер)  
аралас типтегі мəтін 
мазмұнын талдау жəне 
бағалау; сұхбат пен күнделік 
жазу   
естіген, оқыған жəне көрген 
материалға негізделген 
қысқаша сипаттама жазу      
естіген, оқыған жəне көрген 
материалға негізделген үлгі 
бойынша түсініктеме жазу    
естіген, оқыған жəне көрген 
материалдың негізінде 
мұғалімнің көмегімен 
белгілер жасау (белгілі бір 
фактілер, тақырыпшалар) 
105

11-күн. Жазылым дағдыларын дамыту
2-3-сабақтар. Фильмді пайдалану 
11.2‐үлестірме материал: Ойлауды қадағалау  
11.2-үлестірме материал: Ойлауды қадағалау 
106

11-күн. Жазылым дағдыларын дамыту
2-3-сабақтар. Фильмді пайдалану 
11.3‐үлестірме материал: Ойлауды қадағалау  
11.3-үлестірме материал: Ойлауды қадағалау (жалғасы) 
107

11-күн. Жазылым дағдыларын дамыту
2-3-сабақтар. Фильмді пайдалану 
11.
4‐үлестірме материал: Фильм бойынша сұрақ қою 
11.3-үлестірме материал: Фильм бойынша сұрақ қою 
Кейіпкер  
Басты кейіпкер кім?  
Оқиғаны кім баяндайды? 
Басты кейіпкер қалай бейнеленеді? 
Кейіпкерлер қалай сөйлеседі жəне не туралы сөйлеседі? 
Сіз кейіпкерлердің не ойлайтыны мен не сезінетіні туралы қайдан біле аласыз? 
Олар өздерін қалай ұстайды? Басқалармен қандай қарым-қатынас жасайды? 
Сізді ең қызықтыратын кейіпкер кім? 
Камера    
Сіз артқы көріністе нені байқадыңыз? 
Үлкейтіліп көрсетілген нені байқадыңыз?  
Біз кімнің көзқарасымен көреміз? 
Əртүрлі кейіпкерлердің көзқарастарын біз қалай көреміз? 
Оқиғаны баяндауда камераның көмегі қандай? 
Түстер  
Сіз қандай түстерді байқадыңыз? 
Негізгі түстер қандай?  
Түстер тəулік мезгілін қалай білдіреді? 
Түстер қай кезде өзгереді?  
Түстер қай кезде өзгереді?  
Ақ пен қара түстердің арақатынасы қандай болды?  
Оқиғасы 
 Бұл оқиғаның барысында не болады? (оқиғаның өрістеуі, проблемасы, шешімі) 
 Қандай маңызды оқиғалар болады
? 
108

2-3-сабақтар. Фильмді пайдалану 
11-күн. Жазылым дағдыларын дамыту
11.
4‐үлестірме материал: Фильм бойынша сұрақ қою 
Ол қай жерде болады?   
Бұл оқиға кім туралы? 
Оқиға барысында уақыт қалай өтеді? 
Əрі қарай не болуы мүмкін?   
Бұл оқиға белгілі бір оқиғаларды еске түсіреді ме? 
Дыбыстар  
Сіз қандай дыбыстарды естисіз? 
Фильмде музыка бар ма? 
Музыка сізге қандай сезімдерді ұялатады? 
Музыка сіздің көңіл күйіңізге қалай əсер етеді? 
Тыныштық сəттері бар ма? Оның əсері қандай? 
Декорация 
Оқиға қай жерде болады? 
Неліктен ол дəл осы жерде болады? 
Декорациялар қай кезде ауысады? Мұның оқиғаға əсері қандай? 
Егер декорациялары басқа болса, бұл оқиға қалай өзгеруі мүмкін еді? 
109

12-КҮН

12-күн: Өз бетінше жазылымды қолдау. 1-сабақ: Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін жазылым 
12.1-үлестірме материал: Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін жазылымды жоспарлау 
парақшасы   
12.1-үлестірме материал: Мұғалімнің жетекшілігімен жүретін  
жазылымды жоспарлау парақшасы 
Жоспар   
Бағалау   
Кіріспе   
Есте сақтау  
Үлгілеу / тырысу   
Қолдану   
Пысықтау   
Рефлексия  
113

12-
күн. 
Өз бетінше жазылымды қолдау    3-сабақ. 
Жазылым құрылымдарын құру 
12.2-
үлестірме материал: Жазылым құрылымдары 
 
12.2-үлестірме материал:  Жазылым құрылымдары    
Құрастыру мен мазмұнды пысықтауға арналған жазылым құрылымдары   
Рецепт  
Құраушы заттар (Ингредиенттер)  
Жабдық   
Бірте-бірте  
Нұсқаулық  
Газет мақаласы    
Тақырыпша  
Əңгімені қысқаша баяндау  
Оқиғаның егжей-тегжейлі сипаттамасы –  
Соның ішінде дəйексөздер  
Қорытынды / қорытынды бөлімі   
пікір 
Сөздік қоры жəне мəтіннің байланысын пысықтауға арналған жазылым 
құрылымдары 
Сендірерлік дəлел 
Менің ойымша… 
Мынаны естен шығармау қажет… 
… қарамастан
…болса да
Яғни   … 
…деген тұжырымға келемін
Оқиғаларды егжей-
тегжейлі баяндау 
Ең алдымен … 
Осыдан кейін біз … 
Содан соң ..  
Бұдан соң … 
Ақырында  … 
114

12-күн. Өз бетінше жазылымды қолдау    3-сабақ. Жазылым құрылымдарын 
көрсету 12.3-үлестірме материал: РА
ПT жазу стратегиясын пайдалану  
12.3-үлестірме материал: РА
ПТ жазу стратегиясын қолдану 
РА
ПТ жазу стратегиясын қолдану 
РА
ПТ  (Рөл-Аудитория-Пішін-Тақырып)–  бұл  оқушыларға  олардың  жазушы  ретінде 
рөлдерін  түсінуге  көмектесетін  жəне  оқырмандар  əрбір  жазылған  сөзді  оңай  түсіне 
алатындай, өз идеялары мен тапсырмаларын қалайша тиімді əрі дəл беруге болатынын 
көрсетуге  көмектесетін  жазу  стратегиясы.  Сонымен  қатар,  РА
ПТ  стратегиясы 
оқушыларға олар арнап отырған аудиторияға, жазудың əртүрлі пішімдеріне жəне олар 
жазатын  тақырыпқа  бар  назарын  аударуға  көмектеседі.  Бұл  стратегияны  қолдана 
отырып,  мұғалімдер  оқушыларды  жасампаз  жазуға,  тақырыпты  əртүрлі  тұрғыдан 
қарастыруға  жəне  жазу  қабілеттерін  əртүрлі  мақсатты  топтар  үшін  дамытуға 
ынталандырады.  
Стратегиялық  жазу  атты  кітабында  Дебора  Дин  əртүрлі  мақсаттарда  жəне  əртүрлі 
мақсатты  топтарға  арналған  жазу  əртүрлі  жанрлардың,  əртүрлі  ақпараттың  жəне 
əртүрлі  стратегиялардың  қолданылуын  талап  етуі  мүмкін  екендігін  айтып  отыр. 
Аудиторияны  жəне  кез  келген  қарым-қатынасқа  арналған  жазу  мақсатын  қабылдау 
қабілетін дамыту жазушы ретінде өсудің маңызды бөлігі болып табылады. 
РА
ПТ стратегиясының тапсырмалары оқушылардың өз пікірлерін ашып көрсетулеріне 
жəне  олар  зерттеп  отырған  ақпарат  мазмұнына  қатысты  өз  идеяларын  ұсыну  үшін 
пішімдерді  айқындауларына  жағдай  жасайды.  Оқушылар  оларды  əртүрлі  келешек 
туралы ойландыратын жазу бойынша сұрақтарға жауап беруге үйренеді: 
Жазушы Рөлі: Сіз жазушы ретінде кімсіз? Кино жұлдызысыз ба? Президентсіз 
бе? Өсімдіксіз бе? 
Аудитория: Кім үшін жазасыз? Сенатор үшін?  Өзіңіз үшін? Компания үшін? 
Пішім: Қандай пішімде жазасыз? Күнделіктегі жазбалар? Газет?  Сүйіспеншілік 
хат? 
Тақырып: Сіз не туралы жазасыз?  
Қосымша оқу: 
Санта  С.,  Хэвенс  Л., & Вальдес  Б. (2004). ОСДҚ  жобасы:  Оқушылардың  өз 
стратегиялары арқылы дербестілікті құру. Дубьюк, IA: Кендалл Хант. 
Дебора  Дин. 2006.   Стратегиялық  жазу:  Орта  мектептің  ағылшын  тілі 
сыныбындағы жазу үрдісі жəне одан тыс. Урбана, IL: NCTE. 
115

12-күн. Өз бетінше жазылымды қолдау             3-сабақ. Жазылым құрылымдарын көрсету 
12.4-үлестірме материал: Дағдыларды дамыту  
Мен ескі қорқынышты үйге кірдім. Есік сарт етіп жабылып, зəремді алды. Кенеттен 
жоғарыдан шу естілді. Мен онда не болып жатқанын көру үшін сол жаққа бардым. Мен 
сатының ортасына жеткен кезде, шам сөніп қалды. Мен одан сайын шошып кеттім, не 
болса да айғайлаған жоқпын!  
Мұны істемеу керек екендігін білсем де, ескі қорқынышты үйге есік арқылы білдірмей 
кірдім.  
Тарс! Есік сарт етіп жабылды. Кенеттен жоғарыдан шу естілді. Мен онда не болып 
жатқанын білуім керек болды. Ескі ағаш тақтайлар мен қадам басқан сайын күрсінгендей 
болды.  Мен сатының ортасына жеткен кезде, шам сөніп қалды. Көзім қорыққаннан 
бақырайып, ернім кезеріп кетті, терлеген алақаныммен саты таянышын қысып ұстадым. 
Үйде тағы біреу болды. 
Мұны  істемеу  керектігімді  білсем  де,  ескі  қорқынышты  үйге  есік  арқылы  білдірмей 
кірдім.  
Тарс! Есік сарт етіп жабылды. Қараңғы болуы керек болатын, бірақ айналмалы сатының 
жоғарғы жағынан жарық сəулесі көрінді. Мен жүрегімнің апыл-ғұпыл соғуын басу үшін 
қолымды  көкірегіме  бастым. "Кері  қайт",  деген  Чарлидің  даусы  үй  алдындағы  бақ 
жағынан  естілді.  Кенеттен  жоғарыдан  шу  естілді.  Артымнан  есік  сарт  етіп  жабылды, - 
мен қалайша таңдау жасай алар едім?  
Өзім  сезініп  болмастан,  аяғым  мені  сатыға  қарай  алып  кетті.  Мен  онда  не  болып 
жатқанын білуім керек болды. Ескі ағаш тақтайлар мен қадам басқан сайын күрсінгендей 
болды.  Мен  сатының  ортасына  жеткен  кезде,  шам  сөніп  қалды.  Көзім  қорыққаннан 
бақырайып, ерінім кезеріп кетті, терлеген алақаныммен саты таянышын қысып ұстадым. 
Үйде тағы біреу болды! 
12.4-үлестірме материал: Дағдыларды дамыту 
Оқушыларға өз жазу стилін қалыптастыруды ұсына отырып, сіз олардан талап етіліп отырған 
дағдыларды  көрсету  үшін  үлгіленген  мысалдарды  ұсынуыңыз  керек.  Төменде  шығармадан 
алынған үш мысал берілген: 
Мысалдардың əрқайсысында дағдылардың даму үдемелілігі көрсетіледі, мысалы сөйлемдер 
түрлерінің  көптігі,  күрделі  пунктуация  жəне  əдеби  тəсілдер.  Мұны  бірқатар  əдістерде 
пайдалануға болады, соның ішінде: 
 осы  үш  мысалды  оқушыларға  көрсетіңіз  де,  оларды  бұл  мысалдарды  «ең
жақсысынан» «ең  нашар»  мысалға  дейін  деген  қағидат  бойынша  орналастыруды
жəне өз таңдауының себебін түсіндіруді сұраңыз.
 оқушылар  бір  параграфты  мазмұндауда  жеке-дара  немесе  екі-екіден  жұмыс  істей
алады,  олар  берілген  бөлімде  не  жақсы  жасалғанын,  ал  нені  одан  əрі  жетілдіруге
болатынын айқындауы керек.
 мұғалім  бірінші  екі  мысалды  көрсетіп,  оқушылармен  осы  мысалдарда  не
жетіспейтінін  талқылау  арқылы  табыс  критерийлерін  бүкіл  сыныпқа  құруы  керек
жəне  оқушыларды  табыс  критерийлерінің  элементтерін  қолдана  отырып,  өз
мысалдарын құруға ынталандыруы керек.
Жаттығу 
Оқу  жоспарынан  əрекетті  таңдаңыз.  Сіз  оқушыларыңызға  көмектесу  үшін  үлгілеу  мен 
қолдау көрсетуді қалай  іске асырасыз? 
116

13-КҮН

13-
күн
. Ілгерілеу
 жəне
 жетістікке
 жет
у
1-
сабақ
. Ба
ға
ла
у 
критерийлерін
 белгі
леу
 
13.1-
үлест
ірме
 матери
ал
: 9 
ромб
 
13.1-
үлес
ті
рме
 ма
те
р
и
ал
: 9 
ро
мб
 
119

13-күн. Ілгерілеу жəне жетістікке жету
1-сабақ. Бағалау критерийлерін белгілеу 
     13.2-үлестірме материал: Табу 
13.2-үлестірме материал: Табу 
Су 
Сусын  
С
ұйықтық  
М
ұхит  
Те
ңіз  
Өзен  
120

14-КҮН

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.1-үлестірме материал: Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау     
Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау  
Сабақ жоспарының шаблоны оқыту барысында ұсынылатын тапсырмаларды қалай саралауға 
болатынның нақты мысалымен бірге Оқу жоспарының соңында берілген.  
Осы  нұсқау  қарастыру  үшін  сұрақтарымен  бірге  шаблонның  əр  тарауын  аяқтау  үшін  қолдау 
көрсетеді жəне сіздің мектеп тəжірибеңіз үшін кейбір идеялар ұсынады
. 
 
САБАҚ:  
Мектеп:  
Күні: 
Мұғалімнің аты: 
СЫНЫП:  
Қатысқан оқушылар 
саны:  
Қатыспаған 
оқушылар саны: 
Сабақ негізделген оқу 
мақсаты (мақсаттары)
 
Сіз оқушылардың сабақ соңында нені меңгеріп шыққанын 
қалайсыз? 
Сабақ мақсаттары  
Оқушыларға оқу мақсатына жету үшін не істеу керек?  
Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады:  
Оқушылардың көбі мынаны орындай алады:  
Оқушылардың кейбіреулері мынаны орындай алады:  
Тілдік мақсат   
Оқушылар орындай алады: 
Сіз оқушылардың сабақ соңында нені  меңгеріп шыққанын  
қалайсыз? 
Нақты тақырыпқа арналған сөздік қор мен терминология:  
Сіздің пікіріңізше, оқушылар білетін сөздерді /тіркестерді атап 
шығыңыз да, сабақ барысында пайдаланыңыз. 
Айтылым мен жазылым үшін қолдануға болатын 
тіркестердің жиынтығы (жиынтықтары):  
Бұл сөйлемдердегі қыстырма сөздерді немесе жалғаулық мəнді  
сөздерді қамтуы мүмкін, мысалы: 
- 
“
Өкінішке орай,…” 
Алдыңғы оқу  
Бірнеше сөйлеммен: оқушылардың осы тақырып туралы 
білгендерін еске түсіріп  жинақтау     
Жоспар   
Жоспарланған 
уақыт 
Жоспарланған жаттығулар 
Ресурстар  
123

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.1-үлестірме материал: Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау     
Сіз əр 
тапсырманы 
өткізуді 
жоспарлайтын 
уақытты 
белгілеңіз 
 
Тапсырманы 
енгізу / бастау 
үшін уақытты 
жəне кері 
байланыс үшін 
уақытты 
белгілеңіз. 
СЫНЫПТАҒЫ ƏРЕКЕТТЕР ТƏРТІБІ: 
Оқушылар бөлмеге 
кірген кезде сіздің əрекет ету тəртібіңіз қандай? 
Ширату жаттығулары: 
Оқушыларды сабақ тақырыбына қатыстыратын 
тапсырманы таңдаңыз.   
Сіз олардың түсінуін / білімін қалай бағалайтын боласыз? 
КІРІСПЕ: 
Сіз оқу мақсаттарын қалай ұсынасыз? 
Оқушылардың бұларды түсінуін қалайша қамтамасыз 
ететін боласыз? 
ДАМУ: 
Сіздің тапсырмаларыңыз оқушылардың оқу мақсаттарына 
жəне нəтижелерге жету қабілеттерін қамтамасыз етуі тиіс    
Сіз оқушылар ойдағыдай орындайтынын жəне өз оқуын 
дамытатынын қалай бағалайсыз? 
Сіз оқу мақсатына жетпейтін немесе оқу мақсаттарымен 
жұмыс істемейтін оқушыларға қолдау көрсету үшін не 
істейтін боласыз? 
ТАЛҚЫЛАУ: 
Сіз оқушылардың жетістіктер деңгейін сабақ кезінде 
қалай тексеретін боласыз? 
СЫНЫПТАҒЫ ƏРЕКЕТТЕР ТƏРТІБІ: 
Сабақтан кететін 
оқушылар үшін сіздің əрекеттер тəртібіңіз қандай? 
Сізге сабақты 
өткізуде қажет 
болатын 
ресурстарды 
белгілеңіз 
Қосымша ақпарат  
Саралау – Сіз қосымша 
көмек көрсетуді қалай 
жоспарлайсыз? Сіз 
қабілеті жоғары 
оқушыларға тапсырманы 
күрделендіруді қалай 
жоспарлайсыз?
 
Бағалау ‐ Оқушылардың үйренгенін 
тексеруді қалай жоспарлайсыз
? 
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік және 
еңбекті қорғау 
ережелері 
АКT‐мен байланыс 
Құндылықтармен 
байланыс
 
Бұл əртүрлі оқу үшін 
əртүрлі қызмет түрлерін 
құруды білдіре қоймайды; 
бірақ саралау 
оқушылардың оқуға деген 
əртүрлі қажеттіліктерін 
Оқушылардың білімін тексеру үшін 
сабақта қолдануға болатын кейбір 
əдістері төменде берілген:  
Шағын тақталар  
Мынаны айқындаңыз: 
- 
қандай жағдайларда 
олардың оқуы 
олардың басқа 
пəндер бойынша 
оқуын пысықтайды 
124

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.1-үлестірме материал: Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау     
қанағаттандыру үшін 
сіздің жоспарланатын 
қызметті ретке келтіру 
болып табылады. 
Мысалдар:  
Карточкалардың түрі 
Көбірек қолдау:
оқушылар əртүрлі 
нұсқалар арасындағы 
жаңа байланыстарды құра 
алатындай карточкадағы 
суреттерді, сонымен 
қатар сөздерді 
пайдаланыңыз. 
Біршама қолдау:
тек карточкалардағы 
сөздерді ғана 
пайдаланыңыз.
Болмашы қолдау: 
кейбір карточкаларды бос 
етіп қалдырыңыз да, 
оқушыларды бос орынды 
өз ұсыныстары мен 
идеяларымен толтыруды 
сұраңыз. 
Мəтінге сипаттама беру  
Көбірек қолдау: 
жауаптарды 
(
араластырылған) беттің 
аяғында атап шығып, 
мəтіндегі негізгі 
ерекшеліктерді белгілеп 
көрсетіңіз 
Біршама қолдау: 
мəтіндегі негізгі 
ерекшеліктерді белгілеп 
көрсетіңіз, оқушылар 
қолданылатын 
Арғы жағын пайдалана отырып, 
оқушылар қысқа сұрақтарға жауаптарды 
жаза алады, «жұмыс істеп отырған» 
деңгей туралы хабарлай алады, 
«
шындық» немесе «жалған» 
тапсырмалары үшін пайдалана алады.  
Стикерлер  
Уақыт өткен сайын ілгерілеуді көрсетудің 
визуалды құралы немесе бүкіл сыныпқа 
ынталандыруға орай жасалатын 
əрекеттерді ұсыну   
Бағдаршам карточкалары  
Нұсқаулықтарды түсінуді көрсету үшін 
қолданылуы мүмкін, нəтижелермен 
байланысты болуы мүмкін (мысалы, 
қызыл = БАРЛЫҒЫ, сары = КӨБІ, жасыл 
= 
КЕЙБІРЕУЛЕРІ) 
Бас бармақты жоғары не төмен 
көрсету арқылы бағалау    
Бағдаршам карточкаларын 
пайдаланумен ұқсас, бірақ сіз 
оқушыларды өз таңдауын түсіндіретіндей 
оларды жорамалдап таңдай аласыз  
Бөлме ішінде əртүрлі бағытта қозғалу   
Мұны əртүрлі мəнмəтінде бейімдендіруге 
болады: 1) бөлменің əр бұрышы 
«
толығымен келісемін», «келісемін», 
«
келіспеймін», «мүлде келіспеймін» 
ұсына алады. 2) сіздің көзқарасыңызға 
ең жақсы сəйкес келетін бейнені қолдап 
тұра алады. 3) дұрыс мысалды / 
анықтаманы ұстана алады. 
Өзара жəне өзін-өзі бағалау 
Күтілетін оқыту нəтижелері оқушылар 
үшін дəл əрі түсінікті болу керек жəне 
жақсарту үшін мақсатты белгілеу керек, 
мұндайда  оқушылар олар кейбір немесе 
барлық табыс критерийлеріне қашан 
жауап бергендігін айқындай алуы керек. 
немесе жақсартады 
 
- 
қандай жағдайларда 
АКТ оқуды жақсарту 
үшін қолданыла 
алады 
   
- 
оқушылар оқу 
бағдарламасының 
көмегімен қалайша 
«
құндылықтарға» 
үйренеді
. 
125

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.1-үлестірме материал: Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау     
ерекшеліктерді 
айқындауы керек. 
Болмашы  қолдау: 
Оқушылар бос 
қалдырылған мəтінді 
айқындап, белгілеп 
көрсетіп, сипаттауы керек. 
Рефлексия  
Сабақ мақсаттары / оқыту 
мақсаттары нақты болды 
ма? Оқушылар бүгін нені 
оқып білді? Оқу ортасы 
қандай болды? Саралау 
бойынша менің 
жоспарланған жұмысым 
сəтті болды ма? Мен 
мерзімдерден ауытқып 
кеткен жоқпын ба? Мен өз 
жоспарымда қандай 
өзгертулерді жасадым 
жəне неліктен? 
Төмендегі бос орынды өз сабағыңыз бойынша рефлексия 
жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақта бағандағы өзіңіздің 
сабағыңыз туралы ең өзекті сұрақтарға жауап беріңіз.  
Қысқаша бағамдау 
Қандай екі нəрсе ойдағыдай сəтті шықты (оқытуды да, оқуды да есепке алыңыз)? 
1: 
2: 
Қандай екі нəрсені жетілдіру сабақты жақсартар еді (оқытуды да, оқуды да есепке 
алыңыз)? 
1:  
126

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.1-үлестірме материал: Тіл сабақтарын жоспарлау бойынша жүйелі нұсқау     
2: 
Мен осы сабақта өз сыныбым туралы немесе менің келесі сабағым туралы хабарлайтын 
адамдар туралы не білдім? 
127

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.2-
үлестірме материал: Тіл сабақтарын  жоспарлау стратегиялары     
Тіл сабақтарын жоспарлау стратегиялары 
Төменде  сіздің  сабағыңызға  қосуға  болатын  бірқатар  иделар  ұсынылған.  Алайда 
берілген тізім əбден сұрапталып, тиянақталған тізім емес, сондықтан да оны əрі қарай 
идеяны қалыптастыру үшін қолдау ретінде пайдалану ұсынылады.  
Білім беруде ерекше қажеттіліктері бар оқушылар  
Оқушыны  қажеттілігіне  қарай  даралау  керек,  олардың  оқуын  қолдау  үшін,  бірінші 
кезекте  қандай  стратегияларды  пайдаланатыныңыз  жəне  өзіңіздің  əр  жоспарланған 
тапсырмаңызға қатысты белгілі бір үлгілерді беріңіз.   
Дарынды жəне талантты оқушылар   
Өз  деңгейінен  жоғары  деңгейде  жұмыс  істейтін  оқушыларды  белгілеңіз.  Олардың 
оқуын кеңейту үшін, бірінші кезекте қандай стратегияларды пайдаланатыныңыз жəне 
өзіңіздің əр жоспарланған тапсырмаңызға қатысты белгілі бір үлгілерді беріңіз.  
Сауаттылық  
Сіздің жоспарыңыздағы барлық тапсырмаларға шолу жасаңыз жəне əр тапсырманың 
сауаттылықпен байланысын белгілеңіз.  
Сауаттылық келесілерді қамтуы мүмкін:  
‐  Түйінді сөздердің қолданылу ерекшелігіне қарай; 
‐  Оқшау оқу дағдыларын пысықтау жəне дамытуға арналған стратегиялар; 
‐  Жұмыстың мақсатын, ортасын, тілін, құрылымын  нақтылайтын нұсқаулықтар; 
‐  Сыныптық  талқылаулар  мен  кері  байланыс  орнату  кезінде  оқушылардың 
ауызша жауаптарындағы дыбыстауды дамытушы стандарт; 
‐  Оқушыларды  оқуға  дейін,  оқу  барысында  жəне  оқудан  кейін  бағыттау  үшін 
қолдау көрсету.  
Сабақты бастауға арналған идеялар 
Берілген  тапсырмалардың  мақсаты – сабақ  тақырыбына  байланысты  оқушылардың 
қызығушылығын тудыру 
Артығын алып таста  
Оқушыларға  сөздер  немесе  суреттер  жинағын  көрсетіңіз 
(олар сабақ мазмұнына бойлау үшін). Олар қай сөз немесе 
суреттің  қалғандарына  қатысы  жоқ  екенін  анықтауы 
керек.  
Бұл  жауап  болса,  онда 
сұрақ қандай болады?  
Оқушыларға  нақтылау  беріңіз  жəне  осы  нақтылауға 
əкелген алғашқы сұрақты анықтауды сұраңыз.  
Суреттер: Не болды?  
Оқушыларға  сурет  көрсетіңіз.  Оқушылар  суретте  не 
болғанын өз пайымдауы бойынша түсіндіруі қажет.  
Пантомима 
Оқушылар  бір  сөзді  қимылмен  бейнелейді,  ал  екінші 
оқушы оны табуы керек.  
Бинго 
3x3  шаршысында  сабақ  тақырыбына  қатысты  əртүрлі 
түйінді  сөздер  орналасқан.  Оқушылар  сəйкес  түйінді 
сөздерді  айрықшалауы  керек.  Барлық  түйінді  сөздерді 
бірінші болып анықтаған оқушы жеңіске жетеді. Ескерту: 
оқушылардың  шаршысында  түйінді  сөздер  жинағы  болу 
керек.  
20 сұрақ – иə не жоқ деген 
жауап  
Оқушыларға  ақпарат  алу  үшін 20 сұрақ  қоюға  болады. 
Алайда  сұрақ  қойылып  жатқан  адам  «иə»  не  «жоқ»  деп 
128

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.2-
үлестірме материал: Тіл сабақтарын  жоспарлау стратегиялары     
қана  жауап  береді.  Мысалы,  оқушы  романдағы  кейіпкер 
кейпін сомдауы мүмкін, ал сыныптың қалған бөлігі оның 
қай кейіпкер екенін табуы керек.  
Əуенді  атаңыз – əуен 
тақырыппен 
қалай 
байланысқан?   
Музыкалық 
шығармадан 
үзінді 
қойыңыз 
жəне 
оқушылардың  оны  талқылап,  өз  бағаларын  беруін 
сұраңыз: музыка сабақ тақырыбымен қалай байланысқан?  
Айырмашылығы неде?  
Оқушыларға  екі  түрлі  жазу  немесе  екі  түрлі  сурет 
көрсетіңіз  жəне  өз  жауаптарына  сүйене  отырып, 
айырмашылықтарын анықтауды сұраңыз.  
Құпияға толы зат 
Оқушыларға  затты  көрсетіңіз.  Олардан  оның  не  екенін 
жəне  сабақпен  қандай  байланысы  бар  екенін  анықтауды 
сұраңыз.  
Қазына іздеу жолында   
Сабақ  тақырыбына  қатысты  ақпаратты  жасырыңыз. 
Оқушылар 
жасырылған 
ақпаратты 
табуы 
керек. 
Күрделілік деңгейін арттыру үшін, тақырыпқа қатысы жоқ 
ақпаратты қосуыңызға болады.   
…
қатысты 10 сөзді
атаңыз  
Оқушылардан  нақты  бір  тақырыпқа,  ойға  қатысты 10 сөз 
жайында ойлануды сұраңыз.  
Сəлемдеме жіберіңіз:  
Затты  бірнеше  қабат  қағазға/  газетке  ораңыз.  Оқушылар 
əуен  ойнап  жатқан  кезде,  оралған  затты  сынып  ішінде 
береді;  музыка  тоқатаған  кезде,  оқушы  бір  қабатын 
ашады.  Əр  қабатқа  тақырыпқа  қатысты  бір  сұрақ  немесе  
кілт  қойыңыз,  оны  оқушылар  тауып,  одан  кейін  оралған 
затты əрі қарай беріп, жалғастыруы керек.  
Талқылауға арналған идеялар 
Талқылаудың  мақсаты – оқу  бойынша  қорытынды  жүргізу,  оқуды  біріктіру,  келесі 
деңгеймен байланыстыру жəне олардың қалай оқитынын белгілеу.  
Сыныптан шығуға билет  
Оқушыларға өздерінің оқуына қатысты сұрақтар жазылған 
парақтарды  беріңіз,  олар  сұрақтарға  жауап  беріп,  оны 
сыныптан шығуға рұқсат етілген уақытқа дейін мұғалімге 
беруі керек.  
Жұмбақ сөздер  
Сөзді,  тіркесті  немесе  қимылды  көрсететін  оқушыны 
таңдаңыз. Оқушылар оны табуы керек.  
Ыстық орындық  
Зерделенген мəтіннен кейіпкер рөлін сомдайтын оқушыны 
таңдаңыз.  Сыныптың  қалған  бөлігі  оқушыларға  кезекпен 
сұрақ қояды, ал ол сол кейіпкер сияқты жауап беруі керек.  
Өз миыңды суретте 
Оқушылар  мидың  суретін  дəптерге  салады  да,  оны  сабақ 
кезінде  меңгерген  білімдерін  білдіретін  сөздермен 
толтырады.  
Реттіліктен не алынған?  
Оқушыларға  бір  қалып  кеткен  сөзі  бар  сөздер  реттілігін 
көрсетіңіз  жəне  олардан  сол  сөзді  табуды  сұраңыз. 
Мысалы, Ыстық су – Ыстық – Жылы - ? – Мұзды  
Бір минут қана  
Оқушылар  кезекпен  бір  минут  ішінде  сабақ  тақырыбы 
бойынша тоқтаусыз, қайталаусыз жəне қатесіз сөйлейді.  
Мұздаған жақтау  
Оқушылар  физикалық  тұрғыда  нені  меңгергендерін 
драмалық көрініс қою арқылы көрсету үшін шағын топта 
жұмыс істейді.  
129

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.2-
үлестірме материал: Тіл сабақтарын  жоспарлау стратегиялары     
5-5-1 
Оқушылар  сабақ  кезінде  нені  меңгергендері  жайлы 5 
сөйлем  жазады.  Одан  кейін  сол 5 сөйлемдерін 5 сөзге 
қысқартады.  Соңында  олар 5 сөзді 1 сөзге  қысқартады. 
Оқушылар  өздерінің  түйінді  сөзін  бүкіл  сыныппен 
бөліседі.  
Мəтіндік хабарлама  
Оқушылардан  олардың  оқуын  түсіндіретін  мəтіндік 
хабарлама  құрастыруды  сұраңыз.  Барлық  мəтіндік 
хабарламадағы  сияқты  мұнда  да  символдардың  шектеулі 
мөлшерін пайдалана алады.  
Əріптестер  
Əр  оқушыға  не  жауабы  бар,  не  сұрағы  бар  қағаз  беріңіз. 
Оқушылар  сынып  ішінде  алмасып,  сəйкес  сұрақ  пен 
жауапты  іздейді.  Күрделілік  деңгейін  арттыру  үшін, 
оқушылар үндемей орындай алады.  
Байланысқан оқу  
Өз  оқуын  бір  сөйлеммен  түсіндіре  алатын  оқушыны 
таңдаңыз.  Келесі  оқушы  өз  сөйлемін  құру  үшін  жоғары 
деңгейлі шылаулар мен жалғауларды пайдаланады.  
Талқылау тəсілдері 
Оқушыға  талқылау  үшін  берілетін  уақыт  жазылым  мен  оқылым  бойынша  тапсырмаға 
берілетін  уақыт  сияқты  сындарлы  болуы  керек.  Төменде  талқылауды  құрылымдауда 
тиімді болатын стратегиялар тізімі берілген.  
Төрт бұрыш  
Əр  бұрыш  əртүрлі  пікірге  ие.  Оқушылар  өздерінің 
жауаптарына сəйкес бұрышқа барып тұра алады: мысалы: 
Толықтай  келісемін,  Келісемін,  Келіспеймін,  Мүлдем 
келіспеймін.  
Сократ стиліндегі əңгіме  
Екі  шеңбер  бірінің  ішінде  бірі. «Ішкі  шеңберге»  отырған 
оқушылар  тақырыпқа  қатысты  сұрақты  талқылайды,  ал 
«сыртқы 
шеңбер» 
олардың 
дəптерлеріндегі 
ынталандыруға  (стимул)  қатысты  айтылатын    бөлімдерді 
тыңдайды.  Бірақ  уақыт  өткен  соң  өзара    рөлдерімен 
алмасуға болады.  
Шеңбер уақыты 
Оқушылар  сынып  ортасындағы  шеңберге  орындықтар 
қояды. Тақырып/ сұрақ/ нақтылау беріледі, оған оқушылар 
жауап  беруі  керек.  Алайда  олар  белгіленген  затты  ұстап 
тұрмаса, сөйлей алмайды. Бұл тапсырмада мұғалім барлық 
оқушының  бір  кісідей  қатысып  отырғанына  көз  жеткізу 
үшін 
оқушыларды 
қатаң 
бақылайды, 
сондай-ақ 
оқушыларға қай кезде сөйлеу керектігі жөнінде өздерінің 
шешім қабылдауына мүмкіндік береді.   
Поп-корн 
Оқушылар сыныпта  ауызша  кері байланыс  орнатады,  қай 
кезде  «атып  тұру»  жəне  қай  жерде  жауап  беру  керек 
екенін  шешеді.  Егер  бірнеше  оқушы  қатар  тұрса,  онда 
оқушылар кімнің бірінші болып сөйлейтінін  шешуі керек.  
ТӨДК 
Оқушылар  сыныптастарының  пікірін  тыңдай  отырып, 
берілген  пікірлерді  ТОЛЫҚТЫРУ,  ӨЗГЕРТУ,  ДАМЫТУ 
немесе  КҮРДЕЛЕНДІРУ  жөнінде  шешім  қабылдауы 
керек.  Барлық  оқушылардың  қалай  жауап  беретіндері 
туралы шешулері керек, ал мұғалім олар таңдаған мəнерде 
жауап беру үшін бір оқушыны таңдайды.  
130

14-күн: Орыс тілінде оқытатын мектептегі қазақ тілі тілі сабағын жоспарлау  
1-2-сабақтар: Сабақ жоспарларын əзірлеу  
14.2-
үлестірме материал: Тіл сабақтарын  жоспарлау стратегиялары     
Баға қою 
Баға қою оқушының ілгерілеуін уақыт өткен сайын қамтамасыз ету үшін өте маңызды. 
Алайда  бұл  маңызды  аспект  болып  табылғанына  қарамастан,  баға  қою  мұғалімнің 
оқушы  дəптерінде  түсініктеме  жазуымен  шектелмейді.  Сіз  оқушылардың  жұмысы 
бойынша  бағалы  кері  байланысты  қамтамасыз  ету  үшін  пайдалана  алатын  əр  түрлі 
əдістердің тізімі төменде берілген. 
Мұғалімнің жазбаша кері 
байланысы    
Оның  құрамына  жұмыстың  жақсы  аспектісі  жөнінде 
түсініктеме  немесе  мадақтау    кіруі  керек,  ол 
оқытудағы келесі қадамға көшу үшін даму салаларын 
/  мақсаттарды  ұсынуы  керек.  Сізге  барлық  қателерді 
түзету  міндетті  емес,  бірақ  оқушыларда  олардан  не 
күтілетіндігі  туралы  жəне  оларға  өз  қателерін 
айқындау ұсынылатындығы туралы анық пікір болуы 
керек.  Баға  қою  əрі  қарай  ойлау  мен  пайымдауға 
жағдай жасауы керек. 
Ауызша кері байланыс 
Оның  құрамына  да  мадақтау  кіруі  керек,  ол  нақты 
болуы  керек  (мүмкін  болған  жағдайларда,  бағалау 
критерийлерімен  байланысты  болу  керек);  мақсаттар 
мен  нəтижелер  мұғалімнің  ауызша  кері  байланысы 
үшін негіз ретінде пайдаланылуы керек  
Оқытуға арналған 
əңгімелер 
Бөлме  ішінде  жазбаша  тапсырма  кезінде  орын 
ауыстыра 
отырып, 
оқушылармен 
сөйлесіңіз, 
тапсырма  бойынша  ауызша  кері  байланысты 
ұсыныңыз.  Осыдан  соң  оқушы  дəптерінің  шетінде 
«ОƏ»  деп  жазыңыз.  Оқушы  ауызша  түрде  мақсатты 
қысқаша  баяндап,  бір  сөйлем  жазуы  керек.  Оқушы 
осы  мақсатты  пайдалана  отырып,  өз  жұмысын 
жақсартуы тиіс. 
Жауап үшін баға қою   
Оқушылар сіз «Мұғалімнің жазбаша кері байланысы» 
кезінде  жазған  түсініктемелерге  жауап  беруі  керек 
жəне нəтиже ретінде қосымша оқуды көрсетуі керек. 
Өзара бағалау жəне өзін-өзі 
бағалау 
Күтілетін  оқыту  нəтижелері  оқушылар  үшін  дəл  əрі 
түсінікті  болуы  керек  жəне  жақсарту  үшін  мақсатты 
белгілеуі  керек,  мұндайда    оқушылар  кейбір  немесе 
барлық  табыс  критерийлеріне  қай  кезде  сəйкес 
болатынын айқындай алуы керек. 
131

15-КҮН

15-
күн
. Рефл
ексия
 жəн
е 
біл
імд
і бекіту
        
      
1-
сабақ
.  
Материалдар
 мен
 жатты
ғу
ларға
 шолу
 
   
15.1-
үлестірме
 материал
: Қосу
, ал
у, 
қы
зы
қт
ы
, сұрақ
  
15.1.-
үлесті
р
ме
 мат
ериал
. Қос
у, 
ал
у, 
қызық
ты
, сұрақ
 
+
 
Осы
 тəсілдің
 жақсы
 
жақтар
ы
 қандай
? 
- 
Осы
 тəсілдің
 ықтимал
 
проблемалары
 қандай
?
Қ
 
Осы
 тəсілдегі
 қызықты
 
не
? 
? 
Сізде
 қандай
 сұрақтар
 
бар
? 
135

15-
күн
. Рефл
ексия
 жəн
е 
біл
імд
і бекіту
        
   1-
сабақ
.  
Материалдар
 мен
 жат
тығу
лар
ға
 шолу
 
      
    15.
2-
үлестірме
 материал
: Табиғи
 тəс
іл
 əді
с-
тəсі
лдері
  
15.2-
үлес
ті
рме
 ма
те
р
и
ал
:  
Табиғи
 т
əсі
л
 əді
с-
тəсілдері
 
Нəтиже
 – 
сыны
пт
ағы
 
сабақтар
 
барынша
 
мазмұн
ды
 болады
 
Стратегия
Стратегия
Стратегия 
Стратегия 
Стратегия 
Стратегия 
136

15-
күн
. Рефл
ексия
 жəн
е 
біл
імд
і бекіту
        
      
      
          
      
      
          
     
2-
саб
ақ
.  
Материалдар
 мен
 жаттығу
ларға
 шолу
 
    15.3-
үлестірме
 материал
: ТКО
 жаттығу
лар
ының
 үдемелілігі
  
15.3-
үлестірме
 материал
: 
Тыңд
ау
-Көру
-Орындау
 жа
ттығулары
ның
 үдемелілігі
 
137

15-
күн
. Рефлексия
 жəне
 біл
імд
і бекіт
у
1-
сабақ
. Материалдар
 мен
 жаттығу
ларға
  шолу
 жасау
 
15.4-
үлестірме
 материал
: Тəсіл
дерді
 салыстыру
  
15.4-
үлестірме
 материал
: 
Тəсілдерді
 салыстыру
 
Тыңдау‐Көру
‐Орындау
 
Крашенн
ің
 Кі
рі
сп
е
 
теориясы
 
Əмбебап
 грамматика
138

15-күн. Рефлексия жəне білімді бекіту        4-сабақ.  Бөлімнің жоспарын əзірлеу  
15.5-үлестірме материал: 4-апта
4-апта. Бағдарламаны іске асыруға дайындық 
16 
Орыс тілінде 
оқытатын 
мектептердегі қазақ 
тілі сабақтарын 
жоспарлау 
1 Оқу бағдарламасы мен оқу жоспарларына шолу  
2 
2 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 1-
бөлімнің сабақтарын жоспарлау 
2 
3 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 2-
бөлімнің сабақтарын жоспарлау 
2 
4 Өзара бағамдау жəне өзін-өзі бағамдау 
2 
17 
Орыс тілінде 
оқытатын 
мектептердегі қазақ 
тілі сабақтарын 
жоспарлау 
1-2-3 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 3-
4-бөлімдердің сабақтарын жоспарлау 
6 
4 Өзара бағамдау жəне өзін-өзі бағамдау 
2 
18 
Орыс тілінде 
оқытатын 
мектептердегі қазақ 
тілі сабақтарын 
жоспарлау 
1 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 5-
бөлімнің 
сабақтарын жоспарлау
 
2 
2-3 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 5-6-
бөлімдердің 
сабақтарын жоспарлау
 
4 
4 Өзара бағамдау жəне өзін-өзі бағамдау 
2 
19 
Орыс тілінде 
оқытатын 
мектептердегі қазақ 
тілі сабақтарын 
жоспарлау 
1 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 7-
бөлімнің сабақтарын жоспарлау 
2 
2-3 «Қазақ тілі» пəні бойынша оқу жоспарындағы 7-8-
бөлімдердің сабақтарын жоспарлау 
4 
4. Өзара бағамдау жəне өзін-өзі бағамдау
2 
20 
Алға ілгерілеу мен 
ойлауды бағамдау 
жəне нығайту 
1 Ықшамсабақ жаттығуларын жоспарлау
2
2 Ықшамсабақ өткізу 
Біліктілікті арттырудан күтілетін нəтижелерге қол 
жеткізу деңгейін бағамдау: Жоспарлау, белсенді оқу, 
пəн бойынша педагогикалық білім 
2 
3 Ықшамсабақ өткізу 
Біліктілікті арттырудан күтілетін нəтижелерге қол 
жеткізу деңгейін бағамдау: Жоспарлау, белсенді оқу, 
пəн бойынша педагогикалық білім, критериалды 
бағалау 
2 
4 Рефлексия жəне бағамдау
2 
139

15-күн. Рефлексия жəне білімді бекіту        4-сабақ.  Бөлімнің жоспарын əзірлеу  
15.6-үлестірме материал: Балалар екінші тіл ретінде қазақ тілін қалай оқиды 
Кіріспе 
 
Кішкентай  балалар  тілді  табиғи  түрде  үйренеді:  олар  жасөспірімдер  мен  ересектерге 
қарағанда  тілді  санасыз  түрде  үйренуге  қабілетті.  Олар  сөздің  айтылуын  ұқсата  алады 
жəне  өздерінің  тілдік  ережелерін  қалыптастыруға  қабілетті.  Егер  оларға  ересек  адамдар 
айтпаса, қазақша сөйлеуді үйрену қиын деген ой кішкентай балалардың ойына келмейді.  
Ерте үйрете бастаудың артықшылықтары      

Балалар өз ана тілін дамыту үшін тіл үйренудің туа біткен тəсілдерін қолданады жəне
көп  кешікпей  олар  осы  əдіс-тəсілдерді  қазақ  тілін  үйрену  үшін  пайдалана
алатындығын айқындайды.

Балалар үшін ойын арқылы үйрену əлеуметтік тұрғыдан тілді үйренудің ең қолайлы
жолы  болып  табылады.  Олар  іс-əрекетке  ересектермен  бірге  қатыса  отырып,  тіл
үйренеді.  Алдымен  олар  өз  қызметінің  мағынасын  ұғады  жəне  содан  кейін  ғана
ересектермен ортақ қолданылатын тілдің мəн-мағынасын меңгереді.

Ересектерге  қарағанда  қазақ  тілін  өзінің  күнделікті  қолданысына  бейімдеу  үшін
балалардың  уақыты  мен  мүмкіндігі  көбірек  болады.  Мектеп  бағдарламалары
анағұрлым біртұтас құрылымда болып, балалардың есте сақталатын жəне тексерілетін
нақты  фактілерді  зерделеуіне  бағдарланады.  Кез  келген  үй  тапсырмасы  сауаттылық
пен  санау  дағдыларын  пысықтау  үшін  жиі  қолданылады,  бұл  дағдылар  болашақта
баланың  тілді  үйренуіне  көмектеседі,  белгіленген  стандарттарға  қол  жеткізу  үшін
əрбір балаға көңіл бөлу жеткіліксіз болуы мүмкін.

Екінші  тілді  кішірек  жасында  үйренуге  мүмкіндігі  бар  балалар  өз  өмірінде  басқа
тілдерді  үйренуде  туа  біткен  тіл  үйрену  дағдыларын  пайдаланатын  секілді.  Үшінші,
төртінші  немесе  одан  көбірек  тілді  қабылдау  екінші  тілді  қабылдауға  қарағанда
анағұрлым оңай болады.

Ересектер  сияқты  тілді  саналы  түрде  үйренбей,  бірақ  оны  меңгеріп  алатын
балалардың  сөздерді  дыбыстауы  анағұрлым  жақсырақ  жəне  тіл  мен  мəдениетті  де
жақынырақ  сезінеді.  Бір  тілде  сөйлейтін  балалар  жыныстық  даму  деңгейіне  жетіп,
сана-сезімі  жетілген  кезде,  олардың  тілді  инстинктілер  негізінде  меңгеру  қабілеті
төмендейді  жəне  қазақ  тілін  грамматикалық  ережелерге  негізделген  бағдарламалар
арқылы  саналы  түрде  үйрену  керектігін  сезінеді.  Мұндай  өзгерістер  болатын  жас
жекелеген баланың даму деңгейіне, сондай-ақ біршама деңгейде қоғамдағы күтілетін
нəтижелерге байланысты болады.
140

15-күн. Рефлексия жəне білімді бекіту        4-сабақ.  Бөлімнің жоспарын əзірлеу  
Қазақ тілін қабылдау сатылары   
 
Сөйлеу тілі оқылым мен жазылымның алдында оңай меңгеріледі. 
Үнсіздік кезеңі 
Балалар  алғаш  рет  тілді  үйренген  кезде,  олар  қарау  жəне  тыңдау  арқылы  үйренетін  
«үнсіздік  кезеңі»  болады  жəне  олар  сөйлей  бастамастан  бұрын  бет  əлпеті  мен  ымдау 
арқылы  қарым-қатынас  жасайды.  Кішкентай  балалар  қазақ  тілін  үйренген  кезде  де 
«үнсіздік  кезеңі»  орын  алуы  мүмкін,  яғни  қазақша  кейбір  сөздерді  айтудан  бұрын 
олардың қарым-қатынас жасауы мен түсіне бастауы мүмкін. 
Осы  уақыттың  ішінде  мұғалімдер  мен  ата-аналар  балаларды  сөздерді  қайталауға  жəне 
ауызша  əңгімелесуге  қатысуға  мəжбүрлемеуі  керек.  Ауызша  қарым-қатынас  біржақты 
болуы керек, мұндайда мұғалімнің сөйлеуі баланың тілді қабылдауына мол мүмкіндіктер 
ұсынады.  
Сөйлеуді бастау   
Біраз уақыттан кейін, қазақ тілі сабақтарының жиілігіне қарай əрбір бала (көбіне қыздар 
ұлдарға  қарағанда  тезірек)  жекелеген  сөздерді («мысық», «үй»)  немесе  қысқа  үлгі 
сөйлемшелерді («Бұл  не?», «Бұл  менің  кітабым», «Істей  алмаймын», «Бұл  автомобиль», 
«Үйге қайту керек») əңгімелесу барысында айта бастайды. Бала бұлардың айтылуын дəл 
естіген қалпында есінде сақтап алады да, бұлардың кейбіреулері бірнеше сөзден құралуы 
мүмкін  екенін  түсінбейді.  Бұл  кезең  біраз  уақытқа  созылады,  мұндайда  бала  өзі  сөйлем 
құрап айта бастамастан бұрын, тілді қарым-қатынас жасаудың ең қысқа қарапайым тəсілі 
ретінде пайдалана отырып үйренеді.    
Қазақ тілінің құрылымы 
 
Балалар біртіндеп балалар өздері есте сақтап қалған бір сөзге  өзінің сөздік қорынан 
сөздерді қосу арқылы («ит», «қызыл қоңыр ит», «қызыл қоңыр жəне қара ит») немесе есте 
сақтаған бір тұжырымдамадан тұратын («Бұл менің орындығым», «Ойнайтын кез келді») 
сөйлемшелерді құрастыра бастайды. Қазақ тілінің қолданылу жиілігіне жəне тəжірибе  
сапасына байланысты балалар біртіндеп тұтас сөйлемдерді құрастыра бастайды.
 
141

15-күн. Рефлексия жəне білімді бекіту        4-сабақ.  Бөлімнің жоспарын əзірлеу  
Қолайлы оқу ортасын құру     
Түсіну 
Түсіну – бұл  айтылымға  қарағанда  əлдеқайда  маңызды  нəрсе,  балалардың  түсіну 
қабілеттерін  жете  бағаламау  дұрыс  емес,  себебі  олар  өз  ана  тілдерін  сөйлеу  мазмұнына 
қарай  түсінуге  дағдыланады.  Олар  өз  ана  тілінде  естіп  отырғанының  бəрін  түсінбесе  де, 
бірнеше  маңызды  сөздерді  ұғады  да,  қалғандарын  мазмұнын  айқындайтын  түсініктерді 
ұғына отырып түсініп алады. Егер оларға қолдау көрсетілсе, олар көп ұзамай белгілі бір  
мағынаны  қазақ  тілінде  түсіндіру  үшін  өздерінің  түсіну  дағдыларын  пайдаланатын 
болады.  
Фрустрация 
Екінші тілді алғаш рет үйренуден алған жаңа əсерлерді сезгеннен кейін, кейбір балалар өз 
ойын қазақ тілінде толыққанды жеткізе алмағанына көңілдері қалады. ал енді біреулері өз 
ана  тілінде  сөйлегендей,  қазақ  тілінде  де  барынша  тез  əрі  еркін  сөйлегілері  келеді. 
Балаларға «мен 12-ге  дейін  қазақша  еркін  санай  аламын»  деген  немесе  тілге жеңіл  өлең 
жолдарын  оқыту  сияқты  қарапайым  тапсырмаларды  арқылы  балалардың  ынтасын 
арттыруға болады.  
Қателер  
Балаларға өздерінің қате жібергені туралы ашық айтудың қажеті жоқ, өйткені кез келген 
түзету  баланың  қызығушылығын  жоюы  мүмкін.  Балалардың  қателері  қазақ  тілі 
грамматикасының  ережелерін  меңгеру  үдерісінің  бір  бөлігі  немесе  айтудағы  кемістік 
болуы  мүмкін.  Себебі  балалар  өз  ана  тілін  үйренген  кезде,  сөздің  дұрыс  айтылуын 
мұғалімнің  қайталап  айтқанын  естісе,  олар  уақыт  өте  келе  өз  бетінше  қателерін  түзете 
алады.  
Тіл үйрену ортасы 

Балалар жағымды ықпал ету арқылы қолдауды қажет етеді.

Олар қазақ тілін қолдану үшін бірқатар  айқын себептер бар екенін білуі тиіс.

Балалар  орындайтын  жаттығулар  мен  тапсырмалар  күнделікті  өмірде  өздері
қатысатын  іс-əрекеттерге  қатысты  болуы  керек,  мысалы,  қазақ  тіліндегі  суретті
кітапшалармен алмасу, қазақ ұлтының тағамдарын жеу жəне т.б.

Жаттығулар мен тапсырмаларды орындау барысында оларға ересек адам қазақ тілінде
түсініктеме беріп, ұғымдар мен түсініктерді айқындап отырғаны тиімді.

Қазақ  тілін  үйретуде  балалардың  өз  ана  тілінде  таныс  ұғымдар  мен  түсініктерді
қамтитын жəне көңілді əрі қызықты болуы керек.
142

16-КҮН

16-
күн
. Орыс
 тілінде
 оқытатын
 мектептердегі
 қазақ
 тілі
 пə
ні
 сабақтарын
 қайтадан
 жоспарл
ау
, 1-2-
бө
лім
 
1-3-
сабақ
. Оқу
 бағдар
ламасы
 мен
 оқ
у 
жоспар
ларына
 шолу
 жасау
             16.1-
үлестірме
 материал
: КƏМҚ
 талдау
 
16.1-
үлестір
ме
 мат
ериал
: 
КƏМҚ
 та
л
дау
 
Күшті
 жақтары
  
Оқу
 жоспарының
 күшті
 жа
қтары
 қа
ндай
? 
Əлсіз
 жа
қтары
  
Оқу
 жоспарының
 əлсіз
 жақтары
 қандай
? 
Мүмкіндіктер
  
Бұл
 қанд
ай
 мүмкіндіктерді
 қамтамасыз
 етеді
? 
Қауіптер
 
Қандай
 қиындықтар
 туындауы
 мүмкін
? 
145

16-
күн
. Орыс
 тілінде
 оқытатын
 мектептердегі
 қазақ
 тілі
 пə
ні
 сабақтарын
 қайтадан
 жоспарл
ау
, 1-2-
бө
лім
  
4-
сабақ
.  
Өзара
 бағал
ау
 жəне
 өзін
-өзі
 бағал
ау
.            16.2-
үлестірме
 материал
:  
Рефлексия
 пи
рамидасы
 
Ре
ф
л
ек
сия
 пирамида
сы
 
Сіз
 көбірек
 білгі
ңіз
 келет
ін
 ек
і 
нəрсе
   
Сіз
 білет
ін
 үш
 нəрс
е 
Сіз
 үйренген
 тө
р
т 
нəрсе
    
146

16-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 1-2-апта
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау             
16.3-үлестірме материал: Тоғыз шаршы 
16.3-үлестірме материал: Тоғыз шаршы 
Əріптесіңізбен жұмыс істеп, əрбір бағандағы сөзбен дұрыс сөйлем құрастырып 
жазыңыз.  
піл 
компьютер 
көзілдірік 
сүт 
қар 
аға 
мұғалім 
шөп 
қағаз 
147

17-КҮН

17-
күн. 
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 3-4-
бөлім
4-
сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау           
17.1-
үлестірме материал: Тыңдалым стратегиялары
 
17.1-үлестірме материал: Тыңдалым стратегиялары 
1-тапсырма  
Үш адамнан құралған топтарда жұмыс істеу: бір адам өзі қалаған тақырыпта екі минут 
бойы сөйлейді, екінші адам тыңдап отырады, ал үшінші адам қадағалап отырады. 
Тыңдап отырған адам өзінің тыңдап отырғанын қалай көрсетеді? 
Өзіңізді тапсырма кезінде қалай сезінесіз? 
2-тапсырма 
Үш адамнан құралған топтарда жұмыс істеу: екі адам бір мезгілде бір минут бойы 
сөйлеп отырады, үшінші адам оларды  қадағалап отырады. 
Өзіңізді тапсырма кезінде қалай сезінесіз? 
Тыңдау тəжірибесін не жақсартар еді? 
151

17-
күн. 
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 3-4-
бөлім
4-
сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау           
17.1-
үлестірме материал: Тыңдалым стратегиялары
 
3-тапсырма 
Үш адамнан құралған топтарда жұмыс істеу: бір адам өзі қалаған тақырыпта  екі минут 
бойы  сөйлеп  отырады,  екінші  адам  тыңдап  отырады,  ал  үшінші  адам  қадағалап 
отырады.  Тыңдап  отырған  адам  тыңдалған  материалдың  негізгі  мəселелері  бойынша 
баяндама дайындауы тиіс. 
Тыңдап отырған адам өзінің тыңдап отырғанын қалай көрсетеді?  
Өзіңізді тапсырма кезінде қалай сезінесіз? 
Рефлексия  
Сіздің пікіріңізше, қандай тыңдалым стратегиясы ең тиімді? Неліктен?  
152

17-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 3-4-
бөлім
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау            
17.2-үлестірме материал: Драма əдісі  
17.2-үлестірме материал:  Драма əдісі 
Атақты  тарихи  қайраткермен,  өткен  заманның  атақты  адамымен  немесе  əдеби 
шығарма кейіпкерімен радио немесе телевизиялық сұхбат əзірлеу.    
Оқушылар  жұп  болып  жұмыс  істей  отырып,  рөлдік  ойынның  көмегімен  өздерінің 
телевизиялық  немесе  радио  сұхбатын  жүргізу  үшін  дайындықты  жəне  зерттеулерді 
бастайды. 
САБАҚ:  
Мектеп:  
Күні: 
Мұғалімнің аты: 
СЫНЫП:  
Қатысқан  
оқушылар саны:  
Қатыспаған 
оқушылар 
саны: 
Сабақтың оқу 
мақсаты (мақсаттары)  
Сұхбаттың əртүрлі стильдері мен мақсаттарын түсіну;    
тосын жұмыстағы идеяларды зерттеудің шығармашылық 
жəне ойын тəсілдерін пайдалану;   
рөлдік ойынның көмегімен ақпарат пен идеяларды ұсыну 
жəне тыңдап шығу    
Сабақ мақсаттары   
Тілдік мақсат   
Оқушылар орындай алады: 
Нақты тақырыпқа арналған сөздік қоры мен 
терминология:  
Айтылым жəне жазылым үшін қолданылатын 
тіркестер жиынтығы (жиынтықтары):  
Алдыңғы оқу  
Оқушылар сұхбат алушылармен қарым-қатынаста 
қолданылатын əртүрлі ерекшеліктерді талқылай отырып, 
бірқатар сұхбаттарды алдын ала зерттеп шықты. Сондай-ақ, 
олар сұхбат алушылардың техникалары мен стильдеріне 
баса назар аудара отырып, сұхбаттың əртүрлі 
бейнеклиптері мен жазбаларын зерттеп, талқылап шықты. 
Жоспар   
153

17-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 3-4-
бөлім
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау            
17.2-үлестірме материал: Драма əдісі  
Жоспарланған 
мерзімдер  
Жоспарланған шаралар  
Ресурстар  
5 минут 
 Алдыңғы сабақта сұрақтар мен жауаптар арқылы 
бірлесе зерттеген əртүрлі сұхбат алушыларды 
сынып оқушыларының есіне салыңыз. 
10 минут 
Сыныпты жұптарға бөліңіз. Үш-үштен бөлу керек 
болса, олар жұптардан сұхбат алуы мүмкін.  
Тапсырманы суреттеңіз: сіз таңдаған стильдегі 
сұхбат дайындау.  
Сұхбат беруші атақты тарихи қайраткер, өткен 
заманның атақты адамы немесе əдеби кейіпкер 
(яғни қазіргі кезде өмір сүрмейтін) БОЛУЫ 
КЕРЕК. 
Сұхбат берушілердің мүмкін аттарын жəне таңдау 
критерийлерін талқылаңыз. [Бұл əртүрлі 
бағдарламаларды байланыстыру үшін мүмкіндік]. 
Олар алдын ала біраз мағлұматтары бар адамды 
таңдайтындығы туралы болжаңыз. 
20 минут 
Оқушылар өз идеяларын екі-екіден талқылайды да, 
оларға пайдалану керек болатын сұхбаттың сəйкес 
ерекшеліктерін айқындау үшін жұмыс парағын 
толтыра отырып, сұхбат беруші мен сұхбат 
алушыны таңдайды. Олар тілді таңдау туралы, 
алдын ала жоспарланған жəне тосын сұрақтардың 
арақатынасы туралы, сұхбаттың таңдалған стиліне 
тəн болатын дауыс ырғағы мен мəнері, қимыл  тілі 
жəне бет əлпет мимикасы туралы белгілеп алуы 
керек.  
15 минут 
Оқушылар өз сұхбаттарын өткізеді. 
[Барлық оқушылар алдыңғы сабақта жасалған 
немесе үй тапсырмасы ретінде алдын ала 
дайындалған мəтіндерге жүгінуі керек. Сұхбат 
алушы сұхбат беруші үшін қолайлы болатын 
мүмкін сұрақтардың тізімін дайындау үшін оның 
154

17-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 3-4-
бөлім
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау            
17.2-үлестірме материал: Драма əдісі  
таңдаған сұхбат стилін көрсететін бейнеклиптерге 
немесе жазбаларға жүгініп отыруы керек. Сұхбат 
беруші Интернет немесе баспа бетіндегі 
мəтіндерді пайдалана отырып, таңдалған кейіпкер 
бойынша зерттеулер жүргізуі керек, сұхбат 
алушыға өз өмірі мен тəжірибесі туралы егжей-
тегжейлі ақпарат берілген «баспасөз 
хабарламасын» (пресс-релиз) ұсынуы керек.] 
10 минут 
Талқылау: Оқушылар талқылау арқылы өздерінің  
бастапқы идеяларымен қалған сыныппен бөліседі 
жəне кері байланыс ұсынады. 
Мұғалім дайындық пен жаттығудың сұхбат алушы 
мен сұхбат беруші арасындағы «қиын жағдай» 
сабағынан бастап, келесі сабақта жалғасатынын 
түсіндіреді. 
155

18-КҮН

18-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 5-6-
бөлім                            4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау             
18.1-үлестірме материал: Айтылым 
18.1-үлестірме материал 
Топ болып жұмыс істеңіздер. Сұрақтарды талқылаңыздар. 
1. Сіздің сүйікті кітабыңыз/ фильміңіз. Неліктен?
2. Сіздің соңғы демалысыңыз. Қайда бардыңыз? Не істедіңіз?
Сізге не ұнады?  
3. Сіз нені істеуді жек көресіз ? Неліктен?
4. Қай елде тұрғыңыз келеді? Неліктен?
5. Қай пəндерден үлгеріміңіз жақсы? Неліктен олай ойлайсыз?
6. Осы демалыс күндерінде не істейтін боласыз?
7. Қазір қандай жыл маусымы? Оны ұнатасыз ба? Неліктен?
8. Өз жанұяңыз туралы айтып беріңіз. Жанұяңызда қанша адам?
Олардың жасы нешеде? Олар не істейді?  
9. Сіз болашақта қандай жұмыс істегіңіз келер еді? Неліктен?
10. Сіздің арманыңыз қандай?
11. Сіз соңғы рет қашан қорықтыңыз? Неліктен? Не болды?
12. Сіздің сүйікті көлігіңіз қандай? Неліктен?
13. Сіздің сүйікті атақты адамыңыз кім? Неліктен?
14. Өз балалық шағыңыз туралы айтып беріңіз? Не есіңізде қалды?
15. Сіз жазғы демалыстарда əдетте не істейсіз?
Сыныпқа  ең  таң  қаларлық  немесе  қызықты  жауаптар  туралы  кері 
байланыс ұсыныңыз. 
159

18-күн. 
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын жоспарлау.
 
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау.        
18.2-үлестірме материал: Жарқын ойлар (оқудан кейінгі тапсырма)
 
18.2-үлестірме материал:  Жарқын ойлар (оқудан кейінгі тапсырма) 
Жарқын ойлар  
Сіз үшін жаңалық болған үш нəрсені жазыңыз: 
1. 
2. 
3. 
Сіздің назарыңызды аудартқан бір нəрсені жазыңыз. 
Өзіңізде қолдануда сенімсіздік туғызатын төрт сөздік позициясын жазыңыз: 
1. 
2. 
3. 
4.
160

19-КҮН

19-күн. Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəні сабақтарын қайтадан 
жоспарлау, 7-8-
бөлім
4-сабақ. Өзара бағалау жəне өзін-өзі бағалау            
19.1-үлестірме материал:  Шындық па, жалған ба? 
19.1-үлестірме материал:  Шындық па, жалған ба? 
Орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілі пəнін оқуға қатысты пікірлерді оқып 
шығып, олардың тұсына жазыңыз – Шындық па, əлде жалған ба.  
Өзіңіздің  мұғалімдік  тəжірибеңізді  жəне  осы  біліктілік  арттыру  курсында 
оқығаныңыздың  барлығын,  сонымен  қатар,  сіз  басшылыққа  алатын  Мұғалімге 
арналған нұсқаулықтағы ақпараттарды пайдаланыңыз. 
1. Мұғалімдер барлық тіл дағдыларын үйретуі керек.
2. Ұялшақ  оқушыларды  қатыстыруға  тартпау  керек,  себебі  бұл  оларды
мазасыздандыруы мүмкін.
3. Мұғалімдер оқылым немесе тыңдалым жаттығуларын өткізбес бұрын алдын ала
жаңа сөздерді меңгеруі тиіс.
4. Оқушылар күн сайын жазуы тиіс.
5. Оқушылар сыныпта  тек оқуы керек.
6. Оқушыларды өз жауаптарын өзара жəне өзін-өзі түзетуге мəжбүрлемеу керек.
7. Оқушылар  тыңдалым  стратегияларын  іс  жүзінде  қолданған  кезде  өз
жазбаларына қарамауы керек.
8. Оқушылар оқудың алдында пікірталас өткізуі керек.
9. Мұғалімдерге  оқушылардың  сөйлеуі  бойынша  кері  байланысты  бірден
ұсынбағаны дұрыс.
10. Тапсырмалар  мен  тақырыптардың  барлығы  оқушылардың  жасы  мен
қызығушылықтарына сəйкес болуы тиіс.
11. Мұғалімдер жаттығулардың арасында жазылым мысалдарын ұсынуы керек.
12. Сөйлеуге жаттығуға арналған тапсырмаларды беру керек.
13. Мұғалімдер лайықты жағдайларда түпнұсқа материалдарды пайдалануы тиіс.
14. Мұғалімдер  көптеген  қателіктерге  жол  бермеу  үшін  оқушылардың  тым
дербестігіне жол бермеуі керек.
15. Кейде көңілсіз сабақтар да пайдалы болады.
163

20-КҮН

20-күн. Алға ілгерілеу мен ойлауды бағамдау жəне нығайту  
4-сабақ.Рефлексия жəне бағамдау
20.1-үлестірме материал: Біліктілік арттыру курсы бойынша рефлексия  
20.1-үлестірме материал:  Біліктілік арттыру курсы бойынша рефлексия   
Оқу барысында талқыланған аспектілерді 
қолдану үшін өз тəжірибеме енгізгім келетін 
өзгерістер 
Мен өзгеріс енгізгім келетін негізгі 
бағыттар   
167

Теруге 23.02.2016. берілді. Басуға 29.02.2016. қол қойылды.  
Пішімі 60х84/8. Кеңсе қағаз 80 гр/м2. Сандық басылыс.  
Шартты б. т. 19,52. Таралымы 1 дана. Тапсырыс №2527
«Педагогикалық шеберлік орталығы» ЖМ типографиясында басылды. 
010000, Астана қ., №31 көше, 37а үй. 
e-mail: info@cpm.kz.