37.Жасөспірімдердің тамақтануы.Энергия көздері мен қоректік заттарға қажеттілік.Тамақтану әдеті мен тамақтану тәртібі. Жасөспірім жасы 10-дан 18 жасқа дейін деп саналады. Бұл уақыт аралығында өсудің бірнеше кезеңдерін бөлуге болады, олар тамақтанудың белгілі бір түріне сәйкес келеді.
10-13 жас - бұл сүйектер мен бұлшықеттердің жедел өсетін уақыты. Осы кезеңде ет және сүт өнімдерін балалардың диетасына күн сайын қосу ұсынылады.
14-16 жаста бездер адамның бойында белсенді түрде қалыптасады. Дәл осы кезеңде безеулердің ықтималдығы жоғары. Бұл жағдайда диета теңдестірілген болуы керек, ол құрамында майлы тағамдардың көп мөлшері болмауы керек. Бірақ майлы тағамдарды мәзірден толығымен алып тастай алмаймыз.
Тағам көздері.Тамақтану қатаң теңдестірілген болуы керек. Сүт өнімдері, көкөністер, жемістер, ет, ақ нан, бұршақ дақылдары - бұл рационға міндетті түрде қосылатын өнімдер. Бұл жағдайда майы, қант пен тұзы көп тағамдардан аулақ болу керек.Түскі ас кезінде жасөспірім міндетті түрде сорпаны жеуі керек, онсыз жасөспірімде дұрыс тамақтану ойға келмейді. Екіншісі - ет немесе балық, дәнді дақылдардың немесе көкөністердің гарнирі. Сондай-ақ, бір-екі жаңа піскен жемістерді жеу пайдалы.
Ақуыздың маңызы зор - өсу, иммундық жүйені қалыптастыру, бұлшықеттерді дамыту, бұлшықет күшін арттыру үшін қажет тамақтану. Ақуыз қант пен майдан басқа барлық дерлік тағамдарда болады. Ет, балық, сүт, жаңғақ, ірімшік әсіресе ақуызға бай. Нан, дәнді дақылдар, бұршақ тұқымдастар мен жұмыртқалардың құрамында да ақуыз көп.Жасөспірімдік жаста нәруыз жеткіліксіздігінен салмақ пен бойдың өсуі тежеледі,бұлшықет массасы төмендейді,дененің пропорциясы өзгереді.Иммундық қызмет төмендеп,жұқпалы аурулармен ауырудың ықтималдылығы жоғарылайды.
Жануарлардың майлары - бұл құрамында қаныққан май қышқылдарының көп мөлшері бар қатты заттар. Жануарлар стеролдарының ішінен холестериннің маңызы өте зор - өт қышқылдарының алмасуына қатысатын барлық жасушалар мен тіндердің құрылымдық компоненті, бірқатар гормондар, D дәрумені (оның бөлігі теріде холестеролдан ультрафиолет сәулелерінің әсерінен түзіледі). Алайда қандағы холестерин деңгейінің жоғарылауымен атеросклероздың басталуы мен даму қаупі артады.
Жасөспірім балаларда көмірсуларға деген қажеттілік басқа жас кезеңдеріне қарағанда жоғары. Көмірсулар тағамның маңызды энергетикалық компоненттері болып табылады, бірақ денені шамадан тыс қант, кәмпиттер, торттар, тәтті сусындар, консервілер, мармеладтар, джем, бал және басқа да тәтті тағамдармен шамадан тыс жүктеу қолайсыз, өйткені бұл тістердің бұзылуы, қант диабеті, семіздік, аллергиялық және т.б. аурулар тудыруы мүмкін.
Тағамдық рацион әртүрлі болуы керек. Жасөспірімдер дұрыс тамақтанудың негізгі қағидаларын ұстануы керек, пайдалы тағамдарды жеуі керек.Жасөспірімдердің тағамдық әдеттеріне келесілер тән:
-дұрыс тамақтанбау
-тамақты үйден тыс қабылдау
-фаст-фудтармен шамадан тыс қолдану