1. Педагогикалық психологияның пәні мен құрылымы

Педагогикалық қабілеттер туралы түсінік және олардың түрлері (В.А. Крутецкий бойынша)

жүктеу/скачать 66,42 Kb. бет 23/25 Дата 26.12.2022 өлшемі 66,42 Kb. #164491

Бұл бет үшін навигация:

• Педагог қызметінің жетекші стилі тәрбие процесінің факторы ретінде.

47. Педагогикалық қабілеттер туралы түсінік және олардың түрлері (В.А. Крутецкий бойынша). Педагогикалық қабілеттерді В.А. Крутецкий көрсетіп, оларға сәйкес жалпы анықтамалар береді: 1) Дидактикалық қабілеттер – оқушыларға оқу материалын неғұрлим ұғынықты етіп беру қабілеті, оларға материалды немсе проблеманы айқын және түсінікті түрде келтіру, пәнге денег қызығушылығын тудыру, оқушыларда белсенді ойды өз бетінше қоздыру. 2) Акадомиялық қабілеттер – ғылимның сәйкес аймағына денег қабілеттер. Қабілетті педагог пәнді тек қана оқу курсының көлемінде ғана емс, елеулі терең және кең түрде біледі, ол үнемі өз ғылимындағы жаңалықтарды бақылып жүреді, материалды абсолютті еркін игереді, оған үлкен қызығушылық көрсетеді, кем денегде қарапайим зерттеу жұмысын жүргізеді. 3) Перцептивті қабілеттер – оқушының, тәрбиеленушінің ішкі дүниесіне ене білу қабілеті, оқушы тұлғасын және оның уақытша психикалық күйлерін түсінумен байланысты психологиялық бақылампаздық. 4) Тілдік қабілеттер - өз ойлары мен сезімдерін тілдің, мимика және пантомимика көмегімен айқын және нақты білдіре алу қабілеті. 5) Ұйимдастырушылық қабілеттер – бұл, біріншіден, оқушылар ұжимын ұйимдастыру қабілеті, оны жаңа міндеттерді орындауда топтастыру және дом беру, екіншіден, өз жұмысын дұрыс ұйимдастыру қабілеті, өз жұмысын ұйимдастыру дұрыс жоспарлау және өзін бақылау іскерлігін ұйғарады. 6) Авторитарлық қабілет – оқу-шыларға тікелей эмоционалды –еркін әсер ету қабілеті және осы негізде олардың алдында беделді бола алу қабілеті 7) Коммуникативтік қабілеттер – балалармен қарим –қатынас жасау қабілеті, олармен қарим –қатынас жасауда дұрыс тәсіл таба алу, олармен, педагогикалық көзқарас тұрғысынан, орынды өзара әрекеттесуді орнату іскерлігі, педа-гогикалық әдептің болуы. 8) Педагогикалық қиял немсе болжам жасау қабілеттері - өз әрекеттерінің салдарын алдын –ала көруден, оқушыдан болашақта кім шығатын шелестите отырып, оның тұлғасын тәрбиелеуді жобалаудан, тәрбиеленушілердің қандай да бір сапаларының дамуын болтай алу іскерлігінен көрінетін арнайы қабілеттер. 9) Зейінді бір мезгілде бірнеше іс -әрекетттерге тарту қабілеті мұғалім жұмысы үшін ерекше мәнге ие. Қабілетті, тәжірибелі мұғалім материалды маз-мұндаудың мазмұны мен форма сын, өз ойының өрісін мұқият бақылайды, сонимен бірге оқушылардың барлығын көз алдында ұстайды, шаршау, назар аудармау, түсінбеу белгілерін, тәртіп бұзуды байқап отрады және де өз мінез –құлқын қадағалап отрады. 48. Педагог қызметінің жетекші стилі тәрбие процесінің факторы ретінде. Білім беру жүйесі адамды оқыту және тәрбиелеуді көздеуші білім беру процесінде дамиды және қызмет атқарады, нақтырақ айтқанда, - оқу-тәрбие беру процесінде. Сонау ХІХ ғасырдың аяғында П.Ф. Каптерев «білім беру процесі бірнәрсені біреуден басқаға беруді ғана білдірмейді, ол тек ұрпақтар арасындағы дәнекерші емес; оны мәдениетті бір ұрпақтан келесі ұрпаққа құюшы түтік ретінде елестету ыңғайсыз» деген «... Білім беру процесінің мәні ішкі жағынан организмнің өзін-өзі дамытуында; мәдени құндылықтарды ұрпақтан ұрпаққа аманат ету және алдыңғы ұрпақтың соңғы ұрпақты оқытуы осы процестің тек қана сырт жағы, ол оның ең негізгі мәнін жауып тұр» Білім беруді процесс ретінде қарастыру, біріншіден, оның екі жағын ажыратуды үйғарады: оқыту және үйрету (оқу), Екіншіден, оқытушының тарапынан білім беру процесі ерікті немесе еріксіз түрде оқыту мен тәрбие берудің бірлігін ұйғарады. Үшіншіден, тәрбилеуші оқыту процесінің өзі оқушының позициясынан білімдер, практикалық дағдылар, танымдық тапсырмалар, сонымен қатар оның жан-жақты дамуына әсер етуші тұлғалық және коммуникативтік тренингтерді қамтиды. Білім беру процесінде адамның дамуы көп жағдайда оның қандай құралдармен, қандай мазмұнда жүзеге асырылатынымен байланысты. ХІХ ғасырдың аяғында жазылған П. Барттың «Тәрбиелеу мен оқытудың элементтері» атты кітабына жүгіне отырып, П.Ф. Каптерев формалды түрде дамудың үш түрін келтіреді: рефлектендіруші - субъекттік әлемді (адам рухын) зерттеуге дайындалу, объективті - объективті әлемді зерттеуге дайындалу (табиғатты) және жүйеге келтіруші - фактілердің кез-келген саласында қисынды (логикалық) тәртіп орнату. Біріншінің қүралы тілдер болып табылады (әсіресе латын), екіншісінікі – жаратылыстану ғылымдары, үшіншінікі – математика. Бұл дамудың үш түрі жиі жағдайларда бір бірі үшін қажетсіз. «Сол себепті формалды дамудың үш түрін сәйкес таланттар: гуманитарлық-ғылыми, жаратылыстанушылық және математикалық - өз дамуының ең жоғарғы сатысында бір-бірін өзара жоққа шығарады және сол арқылы өздерінің табиғатының әр түрлілігін белгілейді» ХІХ ғасырдың аяғында жазылған П. Барттың «Тәрбиелеу мен оқытудың элементтері» атты кітабына жүгіне отырып, П.Ф. Каптерев формалды түрде дамудың үш түрін келтіреді: рефлектендіруші - субъекттік әлемді (адам рухын) зерттеуге дайындалу, объективті - объективті әлемді зерттеуге дайындалу (табиғатты) және жүйеге келтіруші - фактілердің кез-келген саласында қисынды (логикалық) тәртіп орнату. Біріншінің қүралы тілдер болып табылады (әсіресе латын), екіншісінікі – жаратылыстану ғылымдары, үшіншінікі – математика. Бұл дамудың үш түрі жиі жағдайларда бір бірі үшін қажетсіз. «Сол себепті формалды дамудың үш түрін сәйкес таланттар: гуманитарлық-ғылыми, жаратылыстанушылық және математикалық - өз дамуының ең жоғарғы сатысында бір-бірін өзара жоққа шығарады және сол арқылы өздерінің табиғатының әр түрлілігін белгілейді» жүктеу/скачать 66,42 Kb. Достарыңызбен бөлісу: