М айкельсон әдісі. Американ физигі А. Майкельсонның жарық жылдамдығын өлшегенде қолданған әдісі Физо мен Фуко әдістерінің екеуінен де дәлірек. Майкельсонның 1926 жылғы жасаған тәжірибесінде айналардың арақашықтығы 35373,21 м сегіз жақты призманың айналу жылдамдығы 528 об/сек болған, сонда жарық жылдамдығы с=299796 км/с болып шыққан. Майкельсон 1932 жылы осы әдісін қолданып жарықтың ауасы сиретілген кеңістікте таралу жылдамдығын өлшеді, сонда с=299774 км/с болды.Кезінде дәл әдіс деп саналған Майкельсонның әдісінен кейін жарық жылдамдығын өлшеудің бәрнеше әдістері шыұты. Бергштранд (1950 ж.) жарық жылдамдығын өлшеу үшін Керр конденсаторын пайдаланды. Сонда оның өлшеуінше с=299792 км/с. Осы кездегі жарықтың вакуумда таралу жылдамдығының қабылданылып отырған мәні с=299792,5км/с, жуықтап алғанда с=300000 км/с деп саналады.
Тәжірибе жасап жарықтың әртүрлі ортада таралу жылдамдықтарын өлшеп тауып,
оларды бір-бірімен салытыруға болады. Майкельсонның өлшеуінше жарықтың вакуумдағы жылдамдығының күкіртті көміртегіндегі жылдамдығына қатынасы 1,76-ға тең, ал күкіртті көміртегінің жарық сындыру көрсеткіші: n=1,64. Толқындық теория бойынша заттың жарық сындыру көрсеткіші жарықтың вакуумдағы жылдамдығы мен сол заттағы жылдамдығы қатынасына тең. Олай болса, күкіртті көміртегіне келгенде бұл қағида орындалмай отыр. Мұның себебі: жарық жылдамдығы деген күрделі ұғым; тәжірибе жасап өлшеп табатын жарық жылдамдығы мен жарықтың сыну заңында айтылатын жарық жылдамдығы екі түрлі жылдамдық. Енді осыған тоқталайық.
Күрделі толқын кәдімгі мөлдір ортада таралғанда оның әрбір монохромат құраушыларының жылдамдықтары әр түрлі, яғни толқынның фазалық жылдамдығы толқынның ұзындығына тәуелді болады. Осындай тәуелділік (дисперсия) білінетін орта дисперсиялаушы орта деп аталады. Бұл жағдайда фазалық жылдамдықпен қатар толқынның топтық жылдамдығы делінетін жылдамдық қарастырылады.
