Топпен жұмыс жүргізудің екі түрі бар

«Педагогика және психология» кафедрасы

7М01101 (01)«Педагогика және психология» мамандықтарына арналған

«Тренинг жұмыстарын жүргізудің теориялық және тәжірибелік негіздері»

пәні бойынша емтихан сұрақтары
46. Пікірталас түрлеріне мінездеме.

Кез келген құбылыс немесе оқиғаға қатысты әр тұлғаның жеке пікірі болады. Ал ол ойды жеткізе алатындар бар, жеткізе алмайтындар бар. Ол үшін пікірталас мәдениетін меңгеру маңызды рөл атқарады. Жаңа заманның талабы да.

Сұрақтың мазмұнына қарап, оны екіге бөлуге болады:

түсіндірме сұрақтар;

қосымша сұрақтар;

Сұраққа берілген жауапқа әрқашан да барлығы бірден келісіп, мойынсұну бола бермеуі де мүмкін, осы тұста пікірталас пайда болады.

Пікірталас – түрлі көзқарас, ой-пікірлерді қатар қою, салыстыру, салғастыру арқылы өзінің көзқарас, ой-пікірін дәлелдеу.

Пікірталасты мынадай түрлерге бөлуге болады:

Пікіралмасу

Ойталасы

Пікірсайыс

Ойбөліс

Айтыс

Пікірталас – жастарды көшбасшылыққа баулудың бір құралы да. «Адамды даңққа бөлейтін екі қасиетті өнер бар: бірі-қолбасшылық, екіншісі-шешендік» - деп ұлы шешен-ділмар М.Т. Цицерон айтып кеткендей, жеке пікірдің қалыптасып, жеткізе білудің өзі – үлкен өнер. Қиыннан қиыстыра, төтеден төге сөйлейтін тапқыр да ақылды, бейнелі де бедерлі, аталы да баталы, нақыл, көркемсөзді келістіре айту – кез келген жанның бойынан табыла бермейтін қасиет екені анық. Бірақ, жаңа заман талабы мұны талап етеді. Пікірталаста шеберлігіңді шыңдаудың да жолдары бар. Ол үшін түрлі пікірталас клубтарының сайыстарын көріп, тәжірибе жинаудың маңызы зор. Ал ең бастысы – білім екенін ұмытпаған абзал. Бұл орайда бірнеше тіл білу де жетістікке жетелейді. Тілді үйрену – ешқашан кеш емес. Кез келген құбылыс немесе оқиғаға қатысты өз пікіріңді жеткізу – жеке тұлға ретіндегі беделіңді асырмаса, төмендетпейді. 

47. К.Роджерстің кездесу топтары.

Карл Роджерс(1902 - 1987) гуманистік ағымның негізгі өкілдерінің бірі ретінде тарихқа енген американдық психолог. Бұл терапевт әртүрлі психикалық ауруларды емдеу үшін алдын ала белгіленген қадамдар жасаудан гөрі терапевт пен пациент арасындағы қарым -қатынасты көрсететін бағытсыз психология деп аталатын бөлім құрды.

(В-топтар) (Топтың өзін-өзі еркін анықтау тренингі) ■ Гуманистік психологияның басты пәні-тұлға және оның бірегейлігі, адамның бейбітшілік пен өз орнын сезінуі. Адам үздіксіз даму және өзін - өзі жүзеге асыру мүмкіндіктеріне ие және оның міндеті-бұл мүмкіндіктерді өзектендіру, тұлғаның өсуі мен дамуы. ■ "Кездесу топтары" (В-топтар) атауын алған топтық жұмыстың жаңа бағыты құрылды. Авторлары-Карл Роджерс және Уильям Шутц топ басқарудың барынша күрделі стиліне назар аударды. Жүргізуші ұстанымы топ қызметін бағыттаудан және ұйымдастырудан бас тартудан тұрады. Мұндай тәсілде фрустрация жағдайы пайда болады және қатысушылар белсенділік танытуға және топта болған барлық нәрселерге жауапкершілікті өзіне қабылдауға мәжбүр.

48. Өзара қабылдау және түсіну тренингі

Мақсаты: өзара қабылдау және түсіну тренингі туралы түсінік қалыптастыру.

Жоспар:

2.Өзара түсіністікке жаттығулар.

3.Бір-бірі туралы пікір қалыптастыруға негізделген жаттығулар.

4.Қалжың-жаттығулар.

Тақырыпты оқу барысында негізгі сәттерді бөліп көрсету керек: Топпен жаттығу орындауда жүргізушінің мінез-құлығы. Егер топ жаттығу орындаудан бас тартса. Бақылау және зейінмен байланысты жаттығулар. Зейінін тұрақтандырумен байланысты жаттығуларға назар аудару.
Тақырыптың негізгі ұғымдары: өзара қабылдау, өзара түсіністік, қалжың-жаттығулар.

Тақырыбы: Өзара қабылдау және түсіну тренингі

Тренинг мақсаты: ұжымшылдықты, басқа топтың мүшелерімен табысуды, бір бірін қабылдау, өзара түсінісу, жағымды эмоциялық фонды құру.
Студенттерге мынадай жаттығуларда қатысу ұсынылды:
Жаттығу 1. таныстырылым - қатысушыларға 3 топқа бөліну ұсынылды: "европалықтар", "жапондар" және "африкалықтар", содан кейін әр қатысушы шеңбермен жүріп барлық ойыншылармен өз тәсілмен амандасуы тиіс. Жаттығудың психологиялық мағынасы: қатысушыларды тренинг жағдаятына кірістіру.
Жаттығу 2 . жарнама - қатысушылар 2 топқа бөлініп, минуттан кейін өз тобына жарнама жасауы тиіс. Жаттығудың психологиялық мағынасы: топтың жағымды қасиеттерін тану.
Жаттығу 3. қызықты санамақ - жүргізіші белгілі бір санды айтады, осы санға сай топ ішінен қатысушылар тұруы тиіс. Жаттығудың психологиялық мағынасы: топ бірлігін дамыту, сөзсіз түсінуді дамыту.
Жаттығу 4. театр: бәрі қатысатын пьеса - қатысушыларды 4 топқа бөліп, бірінші топ – сценаристер, екінші топ – режиссерлер, үшінші топ – актерлер, төртінше топ – критиктер. Бүкіл топ мүшелерінің міндеті – пьеса жазып оны ойнату. Жаттығудың психологиялық мағынасы :топтық шешім кезінде конфликтісіз шешім қабылдауды дамыту.
Жаттығу 5. миссис Мамбл қатысушылар өз көршілеріне тісін көрсетпей кешіріңіз, сіз миссис Мамблды көрдіңіз бе? деген сұрақ қояды. Оған көршісі жоқ , көрмедім. Бірақ көршімнен сұрайын деген жауап береді. Жаттығудың психологиялық мағынасы: жағымды эмоцианалды фонды құру және қатысушыларды ашу.
Жаттығу 6. не істегенімізді тап - қатысушылар белгілі бір іс – әрекетті көрсетеді, ал басқа қатысушы сол іс – әрекетті табуы тиіс. Жаттығудың психологиялық мағынасы: топты біріктіру .
Жаттығу 7. имитатор - қатысушыларға белгілі бір эмоциясы бар жануарлар жазыған парақшалар беріледі. Қатысаушылар сол жануарды бейнелеуіт керек. Жаттығудың психологиялық мағынасы: қатысушыларды эмоциялық жа,жағынан ашу.
Жаттығу 8. психологиялық көмек - қатысушыларға мені мынау үшін жақсы көрмеуі мүмкін ... сөйлемін аяқтау беріледі. Ал көршісі бәрібір сен жақсысын, өйткені ... ... Жаттығудың психологиялық мағынасы: қатысушылардың төмен өз бағалауын көтеру.
Жаттығу 9. қоңырау - қатысушылар бір – біріне тығыз тұрып, шеңбер жасайды. Бір қатысушы сол шеңбер ортасына тұрып, босаңсуы керек. ал басқалары оны тербетеді. Жаттығудың психологиялық мағынасы: топ мүшелеріне деген сенімділікті арттыру.
Жаттығу 10. мен саған сыйлаймын - қатысушылар бір – біріне алғыс айтып, бір – біріне жесттермен сыйлық сыйлайды. Жаттығудың психологиялық мағынасы: тренингті қорытындылау , жағымды эмоционалды фонда бекіту.
Тренинг жақсы әдістемелік кезеңде өтеді. Студенттер тренингке қызығушылықпен, жағымды атмосферамен қатысуы талап етіледі. Бұл шара топ ішінде сенімділікті, ашықтықты, ұжымшылдықты дамытуға ықпал етеді.

52 сұрақ

Тренинг – басқа адамдарды жақсы түсінуге көмектеседі, өз бейнесін басқалар қалай көретіндігін салыстыруға мүмкіндік береді, өз мүмкіндігін байқауға, өзіндік санасын жетілдіруге жағдай жасайды.

Батыста білімді байыту, дағды мен машықтарды іскерлікке баулудың тиімді тәсілі ретінде танылады. Тренингтер рөлдік ойындарды қолдана отырып, топтағы жұмыс белсенділігін арттыру, теорияны практикалық тапсырмалармен байланыстыру, ақпараттар көлемін саналы меңгеру (миға шабуыл) арқылы эвристикалық әдістемеге жол ашады.

Тренинг – жеке адам не топтың ақпаратты сол кезеңде не болашақта қажеттілігіне жарату мүмкіндігі. Тренинг саналы жұмыс түріне баулиды: қатысушылар пікір алмасады, өз көзқарасын қалыптастыру, жеткізуге, сұрақты дұрыс жүйелеуге, өз білімін практикада қолдануға дағдыланады. Адамды күтпеген оқыс жағдайда ойлану мен шешім қабылдауға үйретеді. Нағыз іске, шеберлікке баулу сәттерін тудырады. Басты жауапкершілік жаттықтырушы (сабақ үдерісінде мұғалім мен көмекшілеріне) жүктеледі, оның ойынды ұйымдастыру, қарым – қатынас тұлға ретінде балаларға әсер етіп, шәкірт қабілетін аша білер кәсіби шеберлігі де аса маңызды.

Тренинг, әдетте,осы фазаларды қамтиды:

● танысу;

● жылыту;

● лабилизация;

● қызметтің бағдарлы негіздерін жасау (енгізу) ;

● меңгеру.

Әр кезеңнің мазмұны мен ұзақтығы топтағы жағдайға, жаттығу процесінде топтық динамикаға, мақсаттарға байланысты

Топтың динамикасы шартты түрде үш негізгі кезеңге бөлінеді:

1) сәйкестік кезеңі;

2) сәйкестендіру кезеңі;

3) тапсыру кезеңі.

Сәйкестік кезеңінде топтың қатысушылары жеке-жеке, бүкіл топ пен дәрігердің ықпалына кіріседі. Олар нейрозға деген көзқарасын қорғау үшін немесе оларды осы топқа апарған психологиялық жоспардың басқа мәселесі үшін өздерінің ішкі әлемін бейсаналық өзін-өзі қорғау жағдайынан ауыса бастайды. Дегенмен, олар әлі күнге дейін сыртқы әсерлер мен көзқарастарды қабылдамайды, бірақ олардың сыртқы әсерлерден қорғауды алып тастап, дәрігер белгілеген топтағы жұмыс нормаларын және ережелерін қабылдай бастайды. Ерікті, бірақ уақыт өте келе топ мүшелерінің арасында ресми қоғамдастық пайда болады. Бірақ барлық адамдар әртүрлі болғандықтан, әр адам үшін психологиялық бейімделу үдерістері түрлі жылдамдықпен жүреді.

Сәйкестендіру кезеңінде топтық динамика топ мүшелерінің арасында ресми емес, бірақ қатысу және түсіну арқылы басқа адамдардың пікірлерін тыңдап, олармен талқылауға дайындықтың одан әрі дамуын табады. Бұл кезеңде бейресми қауымдастық пайда болады, топтың кейбір мүшелері тіпті бір-бірінің келіспеушіліктеріне қарамастан, тіпті кейбір топтардың «біз» де сезінеді.

Тапсыру кезеңінде, бұрынғы кезеңдерде өздерінің жеке құрамы болған, тіпті өздерінің жеке өмірінде өз атынан жұмыс істеуге дайындығы бар осы топтық құндылықтардың жеке қатысушыларын қабылдау үдерісі жүріп жатыр.