1-Сабақ Көптік жалғаулар 6



бет18/74
Дата01.08.2022
өлшемі1,08 Mb.
#147906
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   74
Байланысты:
5 Metodichka dla izychenia kazahckogo iazika

1- тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Сен не оқып отырсың? 2.Балалар бөлмеде ойнап отыр ма? 3.Олар не көріп отыр? 4.Сіздер сөйлеп отырсыздар ма? 5.Сен маған не беріп отырсың?




2- тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Мұғалім келе жатыр ма? 2. Самат не әкеле жатыр? 3. Сіздер не апара жатырсыздар? 4. Мен дәптер әкеле жатырмын ба? 5. Студенттер бара жатыр ма?


Пікірсайыс. Рольдік ойындар.


Дәрігерде
А: - Кіруге рұқсат па?
Д: - Әрине, рұқсат. Кіріңіз.
А: - Сәлеметсіз бе?
Д: - Сәлеметсіз бе? Мен сізді тыңдап отырмын. Қай жеріңіз ауырады?
А: - Менің асқазаным немесе бауырым ауыратын сияқты. Тамаққа тәбетім жоқ, жүрегім айниды.
Д: - Ой, жігітім, бұл жарамайды. Асқазанмен ойнауға болмайды. Тамақты уақытында ішесіз бе?
А: - Мен әдетте сабақтан соң тамақтанамын. Асханада тамақ кейде ыстық, кейде суық болады.
Д: - Бұл, әрине, дұрыс емес. Қане, шешініңіз, бауырыңызды қарайын.
А: - Қазір, көйлегімді ғана шешемін бе ?
Д: - Иә. Меніңше, сіздің бауырыңыз үлкейген сияқты. Мына жеріңіз ауыра ма?
А: - Ой, бұл жер қатты ауырады. әсіресе, тамақтан соң ауырады.
Д: - Сізге жақсылап тексерілу керек. Алдымен анализдер тапсыру керек. Сонан соң мен сізге УЗИ-ге талон беремін. Ол жерде асқазан, бауырыңызды тексереді. Маған анализдер мен УЗИ-дің қорытындысын әкелесіз. Содан кейін сізді емдейміз. Ал қазірше мына дәрілерді іше тұрыңыз.
А: - Жақсы, онда мен қазір дәріханаға барамын, дәрілерді алайын. Ал ертең таңертең анализдерді тапсырып, УЗИ-ге барамын. Сізге рахмет, сау болыңыз.
Д: - Сау болыңыз.

Жаңа сөздер


Тексерілу – обследоваться
Тапсыру – сдавать (экзамен, анализ)
Тәбет – аппетит
Тексеру – обследовать, проверить
Қорытынды – результат

Ситуативтік тапсырма


Сіз бір аптадан бері түнде нашар ұйықтайсыз. Тамаққа тәбетіңіз де нашар. Басыңыз айналады, деніңіздің қызуы 36-37 градус, ол түспейді. Сіз бүгін дәрігерге келдіңіз. Дәрігерге ауруыңыз туралы айтасыз. Ол кісімен әңгімелесесіз. Сіз дәрігерге осыны қысқаша қалай жеткізесіз ? Дәрігерге қандай сұрақтар қоясыз?


9-сабақ

Ауыспалы осы шақ


(настояще-будущее (переходноое) время)

В казахском языке имеются 2 формы настоящего времени: 1)собственно-настоящее время (о чем мы уже говорили) и 2переходное (настоящее-будущее) время.


Переходное настоящее-будущее время в зависимости от контекста может обозначить и настоящее, и будущее время. Например: Құстар ұшады «Птицы летают». Ол ертең ұшады «Он завтра улетает».
В русском языке встречаются примеры, когда настоящее время употребляется в значении будущего, когда говорящий высказывает уверенность в том, что действие обязательно произойдет. Ср.рус. Завтра он летит в Москву. Я завтра выступаю на собрании.

1.Настояще-будущее (переходное) время в казахском языке образуется путем прибавления к корню глагола суффиксов деепричастия –а, -е, -й, а затем личных окончаний глагола.





Корень глагола оканчивается на согласный –а, -е





1.Мен жаз –а- мын «Я пишу»
2.Сен жаз –а –сың «Ты пишешь»
Сіз жаз –а –сыз «Вы пишите»

3.Ол жаз –а –ды «Он пишет»



1.Біз жаз –а- мыз «Мы пишем»
2.Сендер жаз –а –сыңдар «Вы
пишете»
Сіздер жаз –а –сыздар «Вы
пишите»
3.Олар жаз –а –ды «Они пишут»



2.При образовании собственно-настоящего времени в III лице единственного и множественного числа личные оканчания отсутствуют, а при образовании переходного времени добавляются оканчания –ды/-ді. Сравните: III. Ол отыр – Ол жазып отыр – Ол жазады.


Олар жүр – Олар келіп жүр – Олар келеді.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   74




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет