Кәсіпорынның еңбек ресурстарына қажеттілігін анықтау

Персоналға деген қажеттілік – бұл таңдалған даму стратегиясына сәйкес фирма алдыныдағы мақсаттар мен міндеттерді жүзеге асыру үшін объективті қажетті сәйкес құрылым мен біліктіліктегі жұмыскерлер жиынтығы. Персоналға деген жалпы және қосымша қажеттілікті анықтайды. Жалпы қажеттілік – бұл жоспарланған жұмыстар көлемін орындау үшін кәсіпорынға қажетті барлық персонал саны. Қосымша қажеттілік кезең басындағы жұмыскерлер санына қажетті персоналдың қосымша санын сипаттайды. Персонал санын анықтау үшін бастапқы мәліметтер жоспарлы кезеңде қарастырылған жабдықтау-өткізуші, өндірістік, ғылыми-техникалық және кәсіпорын қызметінің басқа да функционалдық бағдарламалары, штат кестесі, жұмыс орындарының құрылымы болып табылады.

Жоспарлы кезеңдегі кәсіпорын жұмыскерлерінің саны келесі формула бойынша анықталады:

Ч_пл=Ч_б х I_g+Э

Мұндағы, Ч_пл – жұмыс жасайтындардың орташа тізімдік жоспарлы саны;

Ч_б - базистік кезеңдегі жұмыс жасайтындардың орташа тізімдік саны;

Э – жұмыс жасатындардың бастапқы санының жалпы өзгерісі.

Өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың жоспарлы саны сәйкес өлшем бірліктердегі өндіріс көлемі бойынша тапсырма және өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың бір жұмыскеріне жоспарланатын өндірім негізінде анықталуы мүмкін:

Ч_пл = Q_пл\В_пл,

Мұндағы, Q_пл - өнім шығарудың жоспарланған көлемі;

В_пл - өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың бір жұмыскеріне жоспарланатын өнім өндірімі.

Жұмысшы кадрларға деген қажеттілікті анықтаудың неғұрлым кең таралған негізгі әдістері мыналар болып табылады:

• 
  Жұмыстардың еңбек сиымдылығы бойынша;
  
• 
  өндірім нормалары бойынша;
  
• 
  машиналар мен агрегаттарға қызмет көрсету және технологиялық процесті бақылау нормалары негізінде жұмыс орындары бойынша.
  

Ч^ос_яв=Т_р\Т_см х D_п х S x К_вн,

Мұндағы, Т_р - өндірістік бағдарламаның еңбек сиымдылығы, норма-сағат;

Т_см – жұмыс ауысымының ұзақтығы немесе бір жұмысшының жұмы уақытының ауысым қоры, сағат;

D_п – жоспарлы кезеңдегі кәсіпорын жұмысының тәулік саны;

S – тәуліктегі жұмыс ауысымдарының саны;

К_вн – нормаларды орындаудың жоспарлы коэффициенті.

Талап етілетін жұмысшылардың орташа тізімдік санын есептеу үшін екі негізгі әдіс қолданылуы мүмкін – орташа тізімдік құрам коэффициенті бойынша және жұмысұа шықпаудың жоспарланатын пайызы бойынша есептеу:

Ч^ос_СП =Ч_яв х К_сн,

Мұндағы, К_сн- орташа тізімдік құрам коэффициенті. Бұл коэффициент былай есептеледі:

К_сн=F_n\f,

F_n – жұмыс уақытының номиналды қоры (календарлық жұмыс күндерінің саны);

f – бір жұмысшының шынайы жұмыс уақытының қоры (жұмыс күндерінің жоспарланатын саны).

Өндіріс процесі үздіксіз кәсіпорындарда жабдықтарға қызмет көрсетумен, жөндеумен айналысатын персонал саны әрект етуші парк және қызмет көрсету нормаларын есепке ала отырып анықталуы мүмкін:

Ч^об_СП=(n х S\Н_о)хК_сп,

Мұндағы, Ч^об_СП – жабдықтарға қызмет көрсетумен айналысатын персоналдың тізімдік саны; Н_о – қызмет көрсетудің ауысмдық нормасы (бір жұмысшыға келетін жабдықтар бірлігінің саны).

Кадрлар айналымы – бұл белгілі уақыт кезеңінде жұмыстан шыққан немесе қайтадан қабылданғандар санының осы кезеңде жұмыс жасайтындардың орташа тізімдік санына қатынасы.

Кадрлар ағымдылығы – бұл белгілі уақыт кезеңінде өз еркімен немесе еңбек тәртібін бұзғаны үшін жұмыстан шығарылғандар санының осы кезеңдегі жұмыскерлердің орташа тізімдік санына процентпен бейнеленген қатынасы .