Информация с СКО (2)

1991 жылдан бастап 7350 отбасы (35763 адам) келді, оның ішінде іс жүзінде 3211 отбасы (12739 адам) тұрады.

«Оралмандарды қоныстандыру үшін өңірлерді айқындау туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 18 ақпандағы №83 қаулысына сәйкес Солтүстік Қазақстан облысы оралмандарды қабылдау жөніндегі квотаны жыл сайын белгілей отырып, оралмандарды қоныстандыруға арналған өңір болып айқындалды.

2016 жылы облысқа 87 отбасы (177 адам) келді, оның ішінде шығу елдері бойынша: Өзбекстаннан – 36 отбасы (69 адам), Монғолиядан – 11 отбасы (34 адам), Ресейден – 17 отбасы (33 адам), Қытайдан – 20 отбасы (39 адам), Тәжікстаннан – 1 отбасы (1 адам), Қырғызстаннан – 1 отбасы (1 адам). Келгендердің жалпы санынан 58 бала, 9 зейнеткер және 110 адам еңбекке жарамды жаста.

2017 жылы облысқа 99 отбасы (165 адам) келді, оның ішінде кету елдері бойынша: Қытайдан – 61 отбасы (100 адам), Өзбекстаннан – 16 отбасы (31 адам), Ресейден – 17 отбасы (24 адам), Монғолиядан – 4 отбасы (9 адам), Ауғанстаннан-1 отбасы (1 адам). Келгендердің жалпы санынан 45 бала, 5 зейнеткер, 115 адам еңбекке қабілетті жаста. Еңбекке қабілетті жастағы 24 адам өз бетінше жұмысқа орналасса, 48 – і жұмыссыз, 43 – і студент.

2018 жылы облысқа жалпы саны 108 адамнан тұратын 54 оралман отбасы келді, оның ішінде Өзбекстаннан – 19 отбасы (34 адам), Қытайдан– 18 отбасы (24 адам), Монғолиядан – 9 отбасы (31 адам), Ресейден – 5 отбасы (11 адам), Ауғанстаннан – 2 отбасы (7 адам), Түрікменстаннан-1 отбасы (1 адам), келген оралмандардың жалпы санынан 35 бала, 4 зейнеткер және 69 еңбекке қабілетті жастағы адам.

2019 жылы 62 отбасы (139 адам) келді, оның ішінде келу елдері бойынша: Өзбекстаннан – 9 отбасы (14 адам), Қытайдан– 19 отбасы (39 адам), Монғолиядан – 16 отбасы (60 адам), Ресейден – 15 отбасы (23 адам), Тәжікстаннан – 1 отбасы (1 адам), Украинадан - 1 отбасы (1 адам), ЛБГ – 1 отбасы (1 адам). Келгендердің жалпы санынан 53 бала, 7 зейнеткер, 79 еңбекке қабілетті жаста.

Бұл оралмандар келесі аудандарға қоныстанды: М.Жұмабаев ауданы -8/20, Тайынша ауданы - 8/16, Есіл ауданы - 13/34, Петропавл - 20/20, Қызылжар ауданы - 1/1, Мамлют ауданы - 1/1, Ақжар ауданы – 1/1, Аққайың ауданы-1/3, Уәлиханов ауданы -1/2.

Келген оралмандардың жалпы санынан 25 бала, 8 зейнеткер, 65 адам еңбекке қабілетті жаста, олардың жоғары білімі бар – 2 (заңгер және мұғалім), арнайы орта - 6 (мұғалім, жүргізуші, бухгалтер, сатушы, дәнекерлеуші, тәрбиеші) және 57 адам жалпы орта.

Еңбекке қабілетті жастағы 65 адамның 34 - і жұмыссыз, 3 - і жұмысқа орналасқан, 6-ы өзін-өзі жұмыспен қамтыған және бала күтімі бойынша 10 адам, 12 студент.

2 отбасы – жеке меншік, 1 отбасы жалға алынған баспаналы.

ҚР азаматтығын 4 адам қабылдады.

Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәтижесі бойынша 2020 жылы 69 оралман куәлігі және оралман мәртебесін ұзарту туралы 4 шешім берілді.

2021 жылы облысқа 99 адам келді ((44 жеті.), оның ішінде 78 адам (39 отбасы) СҚО-да қандас мәртебесін алды (47 куәлік берілді).

Қандастарды қабылдау квотасына енгізу бойынша. 2021 жылы облыста 123 қандастар (41 отбасы) қабылдау бойынша квота берілді. Қазіргі уақытта квотаға 62 адам енгізілді (32 отбасы) оның ішінде 5 адам (3 отбасы) ағымдағы жылы мәртебе алғандар қатарынан. Квотаға енгізілгендердің ішінен 27 адам еңбекке қабілетті жаста, оның ішінде жоғары білімі барлар – 2 адам, орта-арнайы -1, орта – 24 адам, бала күтімі бойынша демалыста жүргендер – 2, 20 бала, 14 студент, 1 зейнеткер.

2021 жылдың 21 қыркүйегінде Солтүстік Қазақстан облысына Иран Ислам Республикасынан қандастар келіп, Есіл және Шал ақын аудандарында орналасты.

Солтүстік Қазақстан облысының Есіл ауданына өздерінің тарихи Отандарына Иран Ислам Республикасынан 14 қандас отбасы келді. Келгеннен кейін аудан әкімі мен облыс әкімдігі өкілдерінің қатысуымен Петровка ауылында қандастармен ресми кездесуі ұйымдастырылды.

Аудандық ардагерлер кеңесі ауданның агроқұрылымдарымен бірлесіп, қажетті заттарды сатып алуға қолдау көрсетті:

Қазақ ұлттық үстелі, қазақ ұлттық көрпесі, газ плиталары, су жылытқыштар. Әр үйге шамамен 5 текше метр ағашпен көмек көрсетілді.

Бүгінгі күні құжаттарды тапсыру кезінде 14 отбасының 35 адамы 21 еңбекке жарамды, 10 оқушы, 3 мектеп жасына дейінгі бала, 1 зейнеткер. 5 адам "Кантемир Агро"ЖШС-не уақытша жұмысқа орналастырылды:

25 қазанда Ираннан үй заттары тиелген вагон келді. Келгеннен кейін ол кеден қызметі органдарында ресімделді және Есіл және Шал ақын ауданы әкімдігінің қолдауымен екі тіркемесі бар автомашинамен қандастардың үйлеріне заттарды тегін жеткізілді.

Аудан әкімдіктері Петровка, Николаевка және Сергеевка қалаларында ересек тұрғындар үшін қазақ тілін оқытуды ұйымдастырды. Қандастардың көпшілігі қазақша сөйлейді, бірақ қазақша жаза алмайды.

«Оралман мәртебесін беру немесе ұзарту» мемлекеттік қызметі барлық жүгінген оралмандарға уақтылы және толық көлемде көрсетілді.

Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде қандастарға субсидия төлеу түрінде, оның ішінде отбасының әрбір мүшесіне 70 АЕК мөлшерінде көшуге және тұрғын үй жалдау (жалға алу) бойынша шығыстарды өтеуге жыл ішінде ай сайын 15 АЕК-тен 30 АЕК-ке дейін (отбасының құрамына және жергілікті жеріне байланысты) мемлекеттік қолдау көзделген. Барлық келген қазақтарға тұрғын үймен қамтамасыз етуге, жұмысқа орналастыруға, балаларды балабақшалар мен мектептерде орындармен қамтамасыз етуге, өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығын дамыту үшін жер учаскелерін бөлуге, көшуге субсидиялар беруге және тұрғын үйді жалдау (жалға алу) және коммуналдық қызметтерге ақы төлеу бойынша шығыстарды өтеуге, сондай-ақ қосалқы шаруашылықты дамыту үшін қаржылық қолдау қоры арқылы гранттар алуға көмек көрсетіледі.

«Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ және «Отандастар Қоры» КеАҚ Солтүстік Қазақстан облыстық филиалы қатарларды толықтыру және құрамын сапалы жаңарту жұмыстарын жалғастыруда. Ұйымның жаңартылған құрамына Қазақ ғылыми, мәдени интеллигенциясының және өңірдің іскерлік элитасының неғұрлым белсенді бөлігі тартылған. Актив құрамына 50-ден астам адам кірді. Біздің ұйым мүшелері өңірдің аумақтық бөлімшелерінде, облыстың қалалары мен аудандарының кәсіпорындары мен ұйымдарында жұмыс жүргізеді.

2021 жылдың мамыр айында «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ мен «Отандастар Қоры» КеАҚ Солтүстік Қазақстан облыстық филиалы М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті «Foundation» факультетінің тыңдаушыларына Айыртау ауданының киелі орындарына (мемориалдық кешендер, Шалқар көлі, Айғаным қонысы, мұражайлар және т.б.) экскурсия ұйымдастырылды.

2019, 2020, 2021 жылдары филиал қызметкерлері қазақ халқының рухани-тарихи мұрасын, дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, ана тілі мен мәдени құндылықтарын сақтау, диаспора өкілдерін «Рухани жаңғыру» бағдарламасын іске асыруға насихаттау және тарту, тарихи Отаны-Қазақстанмен байланысты нығайту бойынша міндеттерді орындауда практикалық көмек көрсету мақсатында Ресей Федерациясының шекаралас өңірлеріне: Омбы, Қорған және Түмен облыстарына барды.

Халқымыздың белгілі, аса көрнекті қайраткерлерінің мерейтойларына ерекше мән беріледі.

Сондай-ақ, Қорған облысы қазақтарының ұлттық-мәдени автономиясы (К. Н. Уралов) Транс-Орал Халықтары Ассамблеясымен тығыз байланыста қазақ диаспорасы арасында да, ҚР Солтүстік Қазақстан облысы аумағында да мәдени-ағарту жұмыстарын жүргізеді. Осылайша, Қорған облысының Макушин ауданында 23 наурыз күні «Наурыз» мерекесі өткізілді, Петропавлға кері сапар барысында Қорған делегациясы біздің облыстың көрікті жерлерімен танысты. 2019 жылдың 7 қазанында осы ауданда қазақ тілін оқыту сыныбының ашылуы өтті, аталған іс-шараға «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ СҚОФ, Қазақстан халқы Ассамблеясының Солтүстік Қазақстан облыстық филиалының, Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасының өкілдері қатысты.

2019 жылдың қазан айының екінші онкүндігінде «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ «Отандастар Қоры» КеАҚ Солтүстік Қазақстан облыстық филиалы активі Қорған облысындағы Ресей Федерациясындағы алғашқы Қазақ ұлттық-мәдени орталығының негізін қалаушы Боранбай Байкенженұлы Бижігітовты 70 жасқа толуымен ресми түрде құттықтады. Мерейтой иесіне «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ «Отандастар Қоры» КеАҚ Солтүстік Қазақстан облыстық филиалы атынан грамота мен естелік сыйлық (астау) табыс етілді, филиал активінен тілектер айтылды және дәстүрлі түрде дастархан жайылды.

2019 жылғы шілдеде Түмен облысының Исет ауданында дәстүрлі «құрылтай» өтті, онда өз қатысушыларынан, облыс басшылығынан басқа Солтүстік Қазақстан облысынан көркем ұжымдар және «Отандастар Қорының» өкілдері шақырылды, олар сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарының көрме-сатылымын өткізді, күшті палуандардың өнерін көрсетті және қазақтардың ұлттық киімдерінің дефилесін көрсетті.

2019 жылғы қарашада Түмен облысы қазақтарының ұлттық-мәдени автономиясының басшысы Е.Х. Ибраевтің Солтүстік Қазақстан облысына сапары болды. Осы сапар аясында Түмен облысында қазақ тілінің проблемалары мен дамуы бойынша «дөңгелек үстел» өтті. Аталған іс-шараға «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ «Отандастар Қоры» КеАҚ Солтүстік Қазақстан облыстық филиалы, Қазақстан халқы Ассамблеясының Солтүстік Қазақстан облыстық филиалының тілдерді дамыту жөніндегі басқарманың және Солтүстік қазақстан облысы әкімдігінің білім басқармасының өкілдері қатысты. Іс-шара қорытындысы бойынша Ресей Федерациясының Түмен облысында қазақ тілін оқыту бойынша 5-тен астам сынып ашу туралы шешім қабылданды. Делегацияға қазақ тілін оқыту бойынша әдістемелік нұсқаулықтар, сөздіктер, журналдар, оқулықтар мен интерактивті курстар ұсынылды. Оқытушылар құрамы кейіннен М. Қозыбаев атындағы СҚУ біліктілікті арттыру курстарына шақырылатын болады.

2020 жылы елдегі эпидемиологиялық жағдайға байланысты жұмыс онлайн режимінде жалғасты. Ресей қазақтарының ұлттық-мәдени автономиясы жетекшілерімен байланыс тұрақты түрде сақталып келеді.

Мәселен, Түмен облысы қазақтарының ұлттық-мәдени автономиясының басшысы Е.Х. Ибраевтың 2020 жылдың жазында пандемия күшейген кезде Ресейде тұратын отандастарынан Солтүстік Қазақстан облысына гуманитарлық көмек жіберді.

Алғашқы күннен бастап «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ мен «Отандастар Қоры» СҚОФ «Біз біргеміз!»:

2020 жылдың қазан айында М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің «Foundation» факультетінің студенттерімен кезекті кездесу өтті. Қоғамдық бірлестік қатарына енген үздік студенттерге Дүниежүзілік Қазақтар Қауымдастығының логотипі бар мүшелік билеттер мен төсбелгілер табыс етілді. 2020 жылы «Foundation» факультетіне 55 тыңдаушы, 2021 жылы 43 тыңдаушы оқуға түсті. Бұл Қытай, Моңғолия, Өзбекстан, Ираннан келген этникалық қазақтар.

Тұрақты негізде филиал қызметкерлері СҚО әкімдігі ішкі саясат басқармасының қызметкерлерімен бірлесіп Солтүстік Қазақстан облысына жаңадан келген отандастар тұратын аудандарға барып тұрады. Аудандық әкімдіктер базасында әкімдердің қатысуымен кездесулер ұйымдастырылады, онда ақпараттық сипаттағы мәселелер айтылады, тұрғын үйдің проблемалық мәселелері, сондай-ақ оқуға құжаттарды ресімдеу, тіркеу, ақшалай төлемдер және т.б. мәселелер көтеріледі, көптеген мәселелер бірлескен ынтымақтастық туралы жасалған меморандум шеңберінде Нұр Отан партиясының көмегімен шешіледі. Облыстың барлық 13 ауданында жергілікті тұрғындар арасында беделі бар филиалдар құрылып, басшылар тағайындалды.

2021 жылдың қазан айында Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі қандастарды қолдау жөніндегі ақпараттық-консультативтік орталық ашты. Алғашқы 2 айда жоба пилоттық режимде жұмыс істейтін болады.

Ресей Федерациясының шекаралас үш облысындағы қазақ диаспорасының зияткерлік элитасының өкілдері мәдени-гуманитарлық байланыстардың кеңеюі туралы, ежелгі ауылдардың іздері бойынша этнологиялық және этнографиялық экспедициялар өткізу қажеттілігі туралы пікір білдірді (XIX ғасырдағы Ресей тарихшыларының мәліметтері бойынша тек Омбы облысының аумағында 800 – ге жуық) ал қазіргі уақытта олардың тек 35-і ғана сақталған. Бұдан басқа Қорған, Омбы және Түмен облыстарының жақын аудандарында байырғы қазақ ауылдарының іздері бар. «Рухани жаңғыру» бағдарламасын іске асыру шеңберінде ҚР Үкіметі алдында осы мәселелерге бастамашылық жасау қажеттілігі бар, өйткені уақыт біздің тарихымыздың іздерін жойып, аға ұрпақта сақталатын бірегей артефактілерді құлатады және жоғалтады.

Қазақ-өзбек қатынастарындағы оң өзгерістерді, Қазақстанның оңтүстігінде және Өзбекстанда бауырлас халықтар диаспораларының көп шоғырлануын, бірлескен сауда-экономикалық және туристік жобаларды дамытудағы қолда бар әлеуетті ескере отырып, «Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ мен «Отандастар Қоры» СҚОФ Өзбекстандағы қазақ диаспорасының «Жиделі байсыннан - Мағжан еліне» атты іскер элитасы қатарынан әлеуетті инвесторлар форумын посткеңестік кеңістіктегі қазақтардың ең көп диаспорасымен жан-жақты достық қарым-қатынас орнату, туристік және ауыл шаруашылығы жобаларын бірлесіп іске асыру және этникалық отандастардың тарихи отанына көшуіне жағдай жасау. Үшін өткізу ұсынысын енгізді. Өткізу уақыты-2022 жылғы III тоқсаны. Өтетін орны-СҚО Айыртау ауданы. Еліміз үшін маңызды осы іс-шараны табысты өткізуге көмек көрсетуді сұраймыз.

«Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы» РҚБ мен «Отандастар Қоры» СҚОФ тұрақты негізде облыс орталығының жанында үй жануарларын сату және сатып алу үшін базар құру туралы ұсыныстар келіп түсуде. Осы базарды 12 жыл бұрын ҚР Тұңғыш Президенті - Н. Ә. Назарбаевтың бастамасымен «Нұрлы көш» бағдарламасы бойынша құрылған Қызылжар ауданының базасында Бәйтерек ауылының маңында құруды ұсынамыз. Бұл қосымша жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді және ауыл шаруашылығындағы жаңа кезеңнің дамуына ықпал етеді.

Жоғарыда аталған барлық іс-шаралар шетелде тұратын және Қазақстан Республикасына жаңадан келген отандастарды қолдау, шекара маңы ынтымақтастығын дамыту жөніндегі іске ықпал етеді.