Соғыстың себептері жөне оған қатысушылардың мақсаттары

Франция 1871 ж. айырылған территорияларын қайтаруды, тіпті мүмкіндігі болса, Рейн жағалауын қосып алуды көздеді. Ұлыбританияның мақсаты мен арманы Германияны құрлықтағы басты бәсекелесі есебінде күйрету болды. Австрия-Венгрия Сербияны қиратып, Балкандағы панславяндық қозғалысқа жөне оның тірегі Ресейге соққы беруді мақсат етті. Германия Франция мен Ұлыбританияны талқандап қана қоймай, олардың отарларын және отарға айналдыру үшін Ресей территориясының бір бөлігін басып алуға ұмтылды. Қос әскери-саяси одақ мүшелерінің кейбір пиғылдары кұпия келіссөздер барысында келісімдермен тұжырымдалған болатын. Қалғандары ашық айтылып, өз елдерінің халықтарының ұлттық сезімдері мен мүдделеріне түрткі салды.

«Ұлттық тұтастыққа», «отан корғауға» шақырған шовинистік ұрандар алғашқы кезде барлық соғысушы елдерде едәуір кең қолдау тапты.

Соғыстың сипаты туралы ол аяқталғаннан кейін ұзақ уакыт бойында пікір таластар жүрді. Үкіметтер «түсті кітаптар» (бір елдерде көк, екіншілерінде ақ т. б.) шығарып, оларда қарсы жақтарын соғыстың шығуына кінәлілер деп айыптады. Шын мәнінде жалпы бүкіл капиталистік жүйенің және әрбір соғысқа катысушы елдің бұл күнәда өз үлесі болды. Жұмысшы қозғалысындағы солшылдар соғысты империалистік деп жариялап, оны буржуазияға қарсы азамат соғысына айналдыруға шақырды. Соғысты бастау және кінәсіз кейбір Еуропа елдеріне (Сербия, Бельгия, Люксембург) агрессия жасау бастамасы австро-германдық одақтың жағынан болды. Соғыс тек Сербия мен Бельгия тараптарынан ғана әділетті еді.