1950 жылы республикада міндетті орта білім алу жүйесі енгізілді

жүктеу/скачать 37 Kb. Дата 31.03.2022 өлшемі 37 Kb. #137483

Соғыстан кейінгі уақытта мәдениет, еліміздің рухани жағдайы қатал сталиндік идеологияның қыспағында болды. Тоталитарлық режим бұл саланы өз дегенімен басқарып отырды. Ағарту ісі. Соғыстан кейін қираған халық шаруашылығын қалпына келтіру жолында кездескен басты кедергілердің бірі – қажетті мамандардың жетіспеуі. 1946 жылы коммунистік партия Қазақстанда жоғары және орта білім беру ісін дамыту шаралары жөнінде қаулы қабылдады. Қазақстанға көптеген білікті мамандар жіберіліп, білім беру ісіне қаражат бөлінді. Соғыстан кейінгі алғашқы жылдары мемлекетке қажетті 60000-дай маман даярланды. 1950 жылы республикада білім беру ісіне 146,5 млн. сом жұмсалды. Нәтижесінде көптеген жаңа мектептер мен интернаттар салынды. 1950 жылы Қазақ КСР-дегі мектептердің саны 9088 болды. Бұл мектептерде 1493000 оқушы оқыды. 1950 жылы республикада міндетті орта білім алу жүйесі енгізілді. Ғылым. Халық шаруашылығын қалпына келтіру барысында негізгі қажеттіліктердің бірі ғылыми-зерттеу жұмыстары болды. 1946 жылы маусымда Қазақ КСР Ғылым академиясы құрылды. Ғылым академиясының алғашқы президенті болып ғалым, геология-минералогия ғылымдарының докторы, академик Қаныш Имантайұлы Сәтбаев сайланды. Қазақ КСР Ғылым академиясының жұмысын ұйымдастыру бағытында С. И. Вавилов, И. П. Бардин, А. М. Панкратова сияқты КСРО Ғылым академиясының белгілі ғалымдары көп еңбек сіңірді. Құрылған күннен бастап Қазақ КСР Ғылым академиясы көптеген аса күрделі ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. 1946–1949 жылдар аралығында Ғылым академиясы 900-дей жаңалық ашты. 1950 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясы құрамында 50 ғылыми-зерттеу мекеме жұмыс істеді. Ғылым академиясының 19 ғылыми-зерттеу институтында 500 аспирант оқыды. Әдебиет. Қазақ әдебиетінің соғыстан кейінгі жағдайы нашар болмады. Бірақ сталиндік идеология әдебиеттің дамуына кері әсерін тигізбей қоймады. 1947 жылы М. Әуезов «Абай жолы» роман эпопеясының екі кітабын аяқтады. 1949 жылы «Абай жолы» роман эпопеясы үшін ол мемлекеттік сыйлыққа ие болды. Бұл туынды – қазақ әдебиетінің аса үлкен жетістігі. Соғыстан кейінгі жылдарда Ғ. Мұстафиннің «Миллионер», С. Мұқановтың «Сырдария», М. Иманжановтың «Алғашқы айлар» романдары, Қ. Бекхожин мен Ғ. Ормановтың, А. Тоқмағанбетов пен Т. Жароковтың, Ә. Тәжібаевтың өлеңдер жинақтары жарық көрді. Ғылым мен мәдениетке сталиндік қыспақ. Е. Бекмаханов ісі (1951–1952 жж.) Соғыстан кейінгі жылдарда сталиндік тоталитарлық жүйе ғылым мен мәдениеттің дамуына белгілі мөлшерде кедергі жасады. Мысалы, коммунистік партияның қатал идеологиясы қоғамдық ғылымдарға қатты қыспақ көрсетті. Қазақстан партия комитеті БК (б) П Орталық Комитетінің 1946 жылғы зиялы қауымды саяси қудалауға арналған қаулысын орындау мақсатында жұмыс істеді. Осыдан бастап көптеген зиялы қауымдардың, ғылым, мәдениет өкілдерінің саяси қудалауы басталды. 1947 жылы коммунистік партия Қазақ КСР Ғылым академиясыныңқұрамындағы Тіл және әдебиет институтына XIX ғасырға дейінгі қазақ әдебиетінің рухани мұрасын зерттеуге тыйым салды. Себебі бұл кездің мұралары «ескінің қалдығы» ретінде сипатталды. Қазақ КСР Ғылым академиясында, Мемлекеттік университетте, жазушылар қауымы өкілдері ішінен «халық жауларын», «бөгде ойлы адамдарды» іздеді. М. Әуезов, Қ. Сәтбаев, Қ. Жұмалиев, С. Мұқанов, Ә. Марғұлан сияқты қазақстанның біртуар ұлдарына «ескіні жазушылар» ретінде негізсіз айыптар тағыла бастады. Белгілі ғалымдарға (А. Жұбанов, Б. Сүлейменов, Е. Ысмаилов, С. Кеңесбаев т. б.) әр түрлі жала жабылды. М. Әуезов, Қ. Сәтбаев сияқты ғалымдар біраз уақыт бойы қазақстаннан тыс жерлерді (Ленинград, Москва) мекендеді. Е. Бекмаханов ісі. Ермұхан Бекмаханов Воронеж педагогика институтын бітірген тарихшы ғалым болды. Е. Бекмаханов 1943 жылы «Қазақ ССР тарихы» атты еңбек жазып, 1946 жылы докторлық диссертация қорғады. 1947 жылы диссертациясын «XX ғасырдың 20–40 жылдарындағы Қазақстан» тақырыбында монография етіп шығарды. Е. Бекмаханов бұл еңбектерінде 1837–1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы кең көлемде жазған болатын. Осыған байланысты Е. Бекмахановқа Ресейге қарсы көтерілісті жақтаған, Кенесары қозғалысын ақтауға тырысқан буржуазияшыл, ұлтшыл деген айып тағылды. 1950 жылдан бастап коммунистік партия баспасөз арқылы Е. Бекмахановты ашық айыптай бастады. 1951 жылы ҚазКСР-нің Жоғарғы соты Е. Бекмахановты айыпты деп тауып, 25 жылға бас бостандығынан айырды. Ол Гулаг лагеріне жазасын өтеуге жіберілді. Е. Бекмаханов 1954 жылы ақталып түрмеден босады. Оның бостандыққа шығуына А. М. Панкратова, А. П. Кучкин сияқты ғалымдар көп көмек көрсетті. Е. Бекмаханов ақталып шыққаннан кейін, өзінің ғылыми педагогикалық жұмысын жалғастырды. Е. Бекмаханов 1966 жылы қайтыс болды. Танымалдығы бұл кездейсоқ емес. Өзі сипаты, уақыты, белгілі қатты начинаниями соншалықты оглушительными провалами, колоритная жеке басын куәландыратын бас батыры дәуірінің беретін себеп ең разноречивых пайымдауларды, сайып келгенде, өте жақын ұқсас саяси жағдайы — бұл барлық нәрлендіреді, ғылыми және қоғамдық қызығушылық мәселелері «ұлы онжылдық». Сіз, әрине, басқаша қарауға Н. Хрущеву, оның жобалары мен идеяларына, басқаша бағалауға жинақталған сол кезеңде тәжірибесі қоғамдық жаңғырту. Алайда, барлық «артықшылықтары» және «минусах» 50-ші — 60-жылдардың басы үшін тиімді замандастарының бірге дәл сол кезде бастаған қалыптасуы элементтері жаңа саяси мәдениет, мәдениет реформаторства. Бұл Процесс да аяқсыз қалды. Ол туралы жақсы куәландырады бүгінгі күннің ақиқаты. Соңғы жағдай — тағы бір себеп, қайтадан тәжірибесіне сорокалетней ескіру. Н. С. Хрущев атанып, хатшысы, КОКП ОК мүмкіндік алды арқылы партиялық аппарат нақты жағдайға әсер етуі мүмкін. Ол өз бастамасы бойынша міндет қойды анықтауға «жеке басқа табыну», құруға берік кепілдік қарсы соң қайталау. Өзінің мақсатын көшбасшысы ретінде еліміздің Хрущев көрдім, соның ішінде маған, бейбітшілік және әл-ауқаты совет халқына. Алайда, жеке қатыстылығын Хрущев — ушыраган шектеулі саяси ой-өрісін, жеткіліксіз жалпы мәдениеті мүмкіндік болу керек, соңына дейін дәйекті. Ол түсініксіз атынан өзіне құралдары қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін. Экономикадағы Хрущев көрдім міндетін негізінен өзгерту әдістерінің министрліктермен, Госпланом, бірақ алмады көтерілуге дейін сезіну қажеттілігі терең құрылымдық реформалар. Жоқ дайын болды Хрущев — демократияландыру, қоғамдық институттардың, сондай-ақ болуы үшін осы қосу үшін күресті реформалар кең қабаттар қоғам. Хрущевская балама жоқ мінсіз, бірақ ол көбінесе жауап беруі еліміздің даму қажеттіліктеріне, мүдделеріне, партиялық-мемлекеттік номенклатурасы, өйткені жеңіске курс баяу босату пут сталинизм, жаңғыртуға кеңестік жүйе. Уақыт Хрущев — бір ең маңызды және күрделі кезеңдердің біздің тарих. Маңызды — өйткені көптеген ұлы оқиғалар болды сол кезең: бұл рақымшылық жасалған гулаг-тағы, және басқа да көптеген реформалар;, бұл уақытта қазақстан алғаш рет жіберілді » ғарыш адам мен Хрущеве, әлем қойылды шегіне әкеліп, ядролық соғыс. Күрделі — сондықтан бұл онжылдықта, ол бастапқыда деп аталды «даңқты», содан кейін сотталған уақыт «волюнтаризма» және «қараған орынды». Ұзақ, өте ұзақ осы турбулентті жылдары қабылданды айту. 20 жылдан бері жатыр табу арналған. С. Хрущев 1. қысқаша өмірбаяны. ғ. к. с. хрущев Дүниеге келген Никита Сергеевич Хрущев 1894 жылы Калиновка ауылында Курск губерниясының. 12 жыл жұмыс істеді зауыттары мен шахталарында Донбасс. 1918 жылы Хрущев қабылдайды партиясына большевиктер. Ол қатысады азаматтық соғыс, ал одан кейін орналасқан шаруашылық жұмысы. Делегаты болды Украинаның » XIV және XV съездерде ВКП(б). 1929 жылы оқуға барып, Өнеркәсіптік академиясын, Мәскеу, партком хатшысы болып сайланды. Қаңтар 1931 — хатшы Бауман, содан кейін Краснопреснен райком партиясы, 1932-1934 жж. болып жұмыс істеді алдымен екінші, сосын бірінші хатшысы, МГК және екінші хатшысы МК ВКП(б). XVII съезі, БК(б) 1934 жылы Хрущев сайлайды ОК мүшесі, ал 1935 жылы ол басқарады, Мәскеу қалалық және облыстық партия ұйымдары. 1938 ж. болып бірінші хатшысы, ЦК КП(б) Украина мен Саяси бюросының мүшелігіне кандидат болып, ал бір жылдан кейін — ОК Политбюро мүшесі ВКП(б). Ұлы Отан соғысы жылдарында Хрущев мүшесі болды әскери кеңестердің Оңтүстік-Батыс бағыт, Оңтүстік-Батыс, Сталинград, Оңтүстік, Воронеж және 1-ші Украин Майдандарының. Кончил соғысты атағы-генерал-лейтенант. 1944 жылдан 1947 жылдары Министрлер Кеңесінің Төрағасы Украин КСР, содан кейін жаңадан сайланған бірінші хатшысы, ЦК КП(б)У. Желтоқсан айынан бастап 1949 ол — қайтадан бірінші хатшысы Москва облыстық және хатшысы Орталық комитеттер партия. Наурыз айында 1953 жылы Сталиннің өлімінен кейін, толығымен тоқталады жұмысына ҚО, ал қыркүйекте 1953 жылы сайланады ОК Бірінші хатшысы. 1958 ж. — Төрағасы КСРО министрлер кеңесінің. Осы бекеттерінде болды-ден 14 қазан 1964 ж. Октябрь (1964 ж.) пленумы КОКП ОК босатты Н. С. Хрущевтің атынан партия және мемлекеттік лауазымдар «және» денсаулық жағдайы бойынша. Одақтық дәрежедегі дербес зейнеткер. Қайтыс болды 11 қыркүйек, 1971 жыл. Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игеру:экологиялық,экономиялық және әлеуметтік-демографиялық салдарлары. 1954 жылдан бастап тез арада ауыл шаруашылығының тарихта болмаған дамуын қамтамасыз ету үмітімен Қазақстанға тікелей қатысты тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны басталды.Қазақстан басшылығы бұл бастаманы қолдай алмады.Осыған байланысты 1954ж 11 ақпанда өткен Қазақстан КП ОК-нің Пленумында бірінші хатшы Ж.Шаяхметов,2-хатшы Л.И.Афонов босатылып,олардың орнына орталықтан жіберілген Р.К.Понаморенко және Л.И.Брежнев сайланды.Жергілікті жердің қазақ басшылары сынға ұшырап,үш айдың ішінде тың өлкесіндегі алты облыстың 1- хатшылары ауыстырылды. Бұрынғы Кеңестер Одағы,оның ішінде Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны 3 кезеңнен тұрады.1)1954-1955жж. 2)1956-1958жж. 3)1959-1965жж. Тың игеру жылдарында негізінен солтүстік облыстарда жүздеген совхоз орталықтары салынды.Әміршіл-әкімшіл басшылыққа совхоздар тиімді болғандықтан,тың игерудің алғашқы жылында ғана 300 жаңа совхоз ұйымдастырылса,1955ж соңына қарай олардың саны 631-ге жетті.Ал 1958ж ақпан айынан бастап колхоздар совхоздарға,МТС-тар жөндеу станцияларына айналдырыла бастады.Тың игерудің тек алғашқы кезеңінде республикаға өзге республикалардан 640мың адам көшіріліп әкеленіп,Қазақстанда 18млн га.тың жер,немесе бұрынғы Одақтағы жыртылған жерлердің 60,6%игеріліп,республикадағы егістік көлемі 22,4 млн гектарға жетті.Осының арқасында 1956ж алғаш рет миллиард пұт астық алып,Ленин орденімен марапатталды.Қазақстанның әр азаматына өндірілетін астық 2 мың кг жетті.Оған қоса тың астығы сапалы болғандықтан негізінен экспортқа шығарыла бастады. Орталық басшылық 1956 жылдың ақпан айында өткен КОКП-ның XX сьезінде Қазақ КСР-нің алдына жаңа міндет-астық өндіруді 5 есе арттыру міндетін қойды.Осыған сай 60-жылдардың ортасына қарай Қазақстанда жыртылған тың және тыңайған жер көлемі 25млн гектар,а жетті.Бірақ та тың игерудің алғашқы жылдарында қол жеткен табыс одан әрі ұштасып кете алмады.Өйткені,жаңадан игерілген тың жерлер 60өжырлардың ортасына қарай өз мүмкіндіктерін сарқи бастаған болатын,осының салдарынан әрбір гектардың жоспарланған 14-15 ц.астық орнына 1954-1958ж 7,4ц. жиналса,1961-1964ж-6,1ц.,ал 1964ж-3,1ц.ғана астық алынды.Осы кезден бастап еліміз АҚШ,Канада,Франциядан астық сатып алуға кіріседі. Қазіргі таңда экономистер тың және тыңайған жерлерді игермей-ақ,астық өндіру кезіндегі астықты аудандардағы әр гектардан 1ц.өсірсе,бұл тың игеру нәтижесімен теңескен болар еді,-деген пікірде.Оның үстіне тың игеру жылдарындағы қоныс аудару саясаты елдегі демокрафиялық жағдайы одан әрі күрделендіріп ,бұрынғы Кеңестер Одағының Еуропалық бөлігі үшін де,Қазақстан үшін де тиімсіз сипатта болды.Өйткені,сол кездің өзінде-ақ Одақтың Еуропалық бөлігінде жылдан-жылға селолық жерлерде тұрғындар саны азайып,ал біздің республикамызда керісінше,өсіп отырған болатын.Осы ерекшеліктер ескерілмей,онсыз да саны кеміп отырған еуропалық аудандардан тек 1954-1962ж ғана Қазақстанға 2млн.астам адам көшіріліп әкелінді.Осының нәтижесінде бір жағынан Ресейдің,Украинаның және т.б республикалардың бірқатар аудандарында мыңдаған селолар бос қалды.Екінші жағынан 20-30-жылдары жергілікті тұрғындарға қарсы бағытталған қуғын-сүргін салдарынан күрт кеміген қазақ халқы,енді тыңгерлердің көптеп келуіне байланысты,1959ж санақ бойынша алатын үлесі 30%-ке дейін төмендеп кетті. Тың игеру жылдарында жаппай қоныс аудару науқаны рухани,ізеттілік саласына да үлкен зиян алып келді.Қазақ тіліндегі мектептер саны 700-ге кеміп,қазақ тілінде шығарылатын әдебиеттердің,баспасөздің саны күрт төмендеп кетті.3 мыңнан астам елдімекенніңаты өзгертіліп,тарихи ұлттық санаға шек қойылды. Тарихта бұрын болып көрмеген көлемді жерді жырту орны толмас экологиялық апаттарға,мал жайылымдардың күрт қысқаруына алып келді.Тың игерудің алғашқы жылдарында жердің құнарлы бет қыртысы шаң-боранға ұшырап ұшып кетуі салдарынан 18млн.га астам жер эррозияға ұшырады.Қалыңдығы 1 см.қара топырақтың қалыптасуы үшін,кем дегенде 2-3 ғасыр уақыт керек еді.Жайылым азаюы салдарынан ұзақ мал өсіру қарқыны 3 есе азайды,жылқы 1916ж 4340мың болса,1961ж-1158 мыңға дейін,ал түйе 1928ж санынан 8 есе кеміді. Тың игеру барысында орын алып отырған кемшіліктердің бірқатары КОКП ОК 1965 жылдың наурыз,1966ж.мамыр пленумдарында ашылып,оларды жоюдың шаралары белгіленді. Қазір әлемде көптеген өзгерістер болып жатыр. Білім беру жүйесіндегі өзгерістерге негізделген әлемдік дамудың негізгі үрдістері мыналар: қоғам дамуының қарқындылығы; ақпараттық қоғамға көшу; мәдениаралық өзара қатынас ауқымының кеңеюі; қоғамның демократиялануы; экономиканың қарқынды дамуы; бәсекелестіктің өсуі; адам капиталының мәнінің артуы. С. Бичтің айтуынша, әлем өзгергендіктен, біз де өзгереміз және қазіргі сәтте өзгеріссіз қалу өте қауіпті екенін білеміз. Жалпы мектептер үшін , мұғалімдер үшін басты, маңызды мәселе болып отырғаны: «... нені оқыту керек?» және «... оқушыларды қалай дайындау керек?» . Білім беру саласында қол жеткізілген бүкіләлемдік бітімнің мәні оқушылар үшін білімнің , дағдылардың тең дәрежеде маңызды екендігін көрсетеді. Замануи тәсілдің ең негізгі ерекшелігі оқушылардың алған білімдерін жай ғана иеленіп қоймай, оларды орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару болып табылады, сондай-ақ С.Мұқанов атындағы Тимирязев жалпы білім беретін мектеп-гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімдері қазіргі заман талабына сай көптеген оқыту стратегиялары мен педагогикалық тәсілдерді араластырып қолданып жүр. Нақты әдістер мен стратегияларды қалай және қай жағдайда қолдану қажет екенін жақсы біледі. Мұғалімдер пайдаланатын стратегиялар жалпы алғанда, бүкіл сыныпты оқыту мәселелеріне, сонымен қатар жүргізілетін зерттеулердің бағытына, топтық жұмыстарға, өзіндік жұмыстарға және жеке жүргізілетін зерттеулерге қатысты болады. Мұғалімдер сабақтарында АКТ, СТО, диалогтік оқыту, дарынды және талантты балаларды оқыту, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту мен оқу, оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау деген жаңа технологиялардың стратегияларын шеберлікпен пайдаланады. Оның үстіне әрбір оқушымен болатын жеке кері байланысты да естен шығармайды. Мұғалімдер жекелеген оқушыларды оқуға ынталандыру, олардың көңіл-күйлері, толғаныстары туралы және олардың мектептен тыс өмірі туралы толық біліп жүреді. Қазақ тілі сабақтарында сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларын тиімді пайдалану. «Балалардың бойында ұлы мүмкіншіліктердің бәрі бар» деп Т.Фуллер айтқандай ,бала бойындағы дарындылық, ғылымилық қабілетін ашу, жақсы танымдық қасиеттерін зерттеу-бүгінгі заманның талабы.  RWST бағдарламасы –ағылшын тілінен аударғанда «Сын тұрғысынан ойлау үшін оқу мен жазу» дегенді білдіреді.Бұл бағдарлама 60 түрлі стратегияларынан тұрады.Мақсаты – шығармашылық ойлауды,сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Мұғалімнің міндеті – баланың өзіне деген шығармашылық қабілетін дамыту,өзін тұлға ретінде сезінетіндей мүмкіндік ашу.Өзін тұлға ретінде сезінген бала әрқашан өмірде өз жолын таба алады.  Білім берудің сапасын жақсарту мақсатында «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясын өз сабақтарымда қолданып жүрмін.Сын тұрғысынан ойлау технологиясының мені қызықтырғаны баланың өзі материалдарды іздеп дәлелдеуі.Ол бұрын тек тыңдаушы болса,енді ізденуші,ойланушы,өз ойын дәлелдеуші, ал мұғалім осы әрекетте бағыттаушы, ұйымдастырушы.  Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз-сабақта оқушылардың қызығушылығын арттыра отырып,өз ойын еркін және зерттей талпындырып ,тұжырым жасау; ой қозғай отырып, өз ойымен өзгелердің ойына сыни қарап,естігенін ,білгенін талдап,салыстырып, реттеп,сұраптап, жүйелеп,білмегенін өзі зерттеп, дәлелдеп, тұжырым жасауға ,өз бетімен және бірлесіп шығармашылық жұмыс жасау.Оқушылардың осындай қабілеттерін дамытуға әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. Бұл бағдарлама жаңа буын оқулықтарының талаптарын жүзеге асыруда оқушылардың білім деңгейін көтеруде,балаларды шығармашылыққа баулуда,ойларын еркін айтуға тез арада дұрыс шешімдер табуға атсалысатын бірден-бір тиімді бағдарлама деп есептеймін. «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясымен жұмыс жасау кезінде бұл сабақтар баланың танымдық белсенділігін арттыруға,өз бетінше білім алуға,шығармашылығын қалыптастыруға ықпал ететіндігіне көзім жетті: 1.Оқушылар бір-бірімен пікірлесе отырып,ортақ қорытынды шығарады.  2.Тақырыптық түсініксіз жерлерін айқындайды.  3.Бірлесе отырып сұрақтарына жауап береді.  4.Қорытынды шығарады ,өз пікірлерін дәлелдейді. Сыни тұрғыдан оқу мен жазудың көмегі зор. Оқушы жеке жұмыс істеуге жаттығады .Өз ойын көпшілікке жеткізуге ықпал етеді.  Сабақта оқушыға білім дайын күйінде беріле салмау керек.Мұғалім шеберлігі арқылы баланың білімді игеруге қызығушылығын ояту қажет.Ал ол сұрақ әр түрлі әдіс-тәсілдер арқылы баланың алдына жан-жақты мақсат қойып,іске асыруына жол көрсетеді.  Сабақтың мақсаты үш бөліктен тұрады:  а)қызығушылықты ояту-сұрақ қою;  б)мағынаны ажырату – жауаптар іздеу,мәселені зерттеу;  в)ой толғаныс – ойлау процесінің ең жоғарғы сатысы. Мен сабақтарымда СТО стратегияларымен оқу бағдарламасына сәйкес бірізді жүйелі түрде қолданамын. Қызығушылықты ояту кезеңінде: бұрынғы білетін және жаңа білімді ұштастырудан тұрады.Үйренуші жаңа ұғымдарды,түсініктерді,өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі.Сондықтан да,сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі,не айта алатындығын анықтаудан басталады.Осы арқылы ойды қозғату,ояту,ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады.Оқушы өз білетінің еске түсіреді,қағазға жазады,көршісімен бөліседі,тобында талқылайды.Осы кезеңге қызмет ететін «Топтау», «Түртіп алу», «Ойлану», «Жұпта талқылау», «Болжау», «Әлемді шарлау», «Ыстық орындық» т.б. стратегиялармен пайдаланамын. Екінші кезеңде оқушы жаңа ақпаратпен танысады,тақырып бойынша жұмыс істейді,тапсырмалар орындайды.Оның өз бетімен жұмыс жасап,белсенділік көрсетуіне жағдай жасаймын. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауына көмектесетін оқыту стратегиялары бар.Соның бірі INSERT.Ол бойынша оқушыға тақырыппен танысу барысында V- «білемін»,- - «мен үшін түсініксіз»,+ - «мен үшін жаңа ақпарат» ?- «мені таң қалдырады» белгілерін қойып отырып оқу тапсырылады. INSERT –оқығаның түсінуге,өз ойына басшылық етуге,ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бұл кезеңінде оқушылар білетіндерін анықтап,білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді.  Бағдарламаның үшінші кезеңі: ой толғаныс. Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру,өзіне,басқаға сын көзбен қарап,баға беруге үйретеді.Оқушылар өз ойларын,өздері байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта алады.Бұл сатыда оқушылар бір-бірімен әсерлі түрде ой алмастыру,ой түйістіру,өз үйрену жолын,кестесін жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді.Бұл үйрену сатысы – ойды қайта түйіп,жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады.Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған «Бес жолды өлең», «Венн диаграммасы», «Еркін жазу», «Семантикалық карта» сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне ,ауыр –жеңілдігіне лайықтыла қолданылады. Сын тұрғысынан ойлау-жеке тұлғаға әсер етеді:1)танымдық процестеріне,2)еріктік процестеріне,3)сезімдеріне,эмоцияларына.  жүктеу/скачать 37 Kb. Достарыңызбен бөлісу: