1тапсырма. А. Жеке тапсырма
Мәтінді оқыңыз. Сыныптастарыңа оның мағынасын түсіндіріп, олар үшін мәтін бойынша сұрақтар қойыңыз
жүктеу/скачать 2,38 Mb.
|
Тапсырмалар жинағы Маденова Ф.
- Бұл бет үшін навигация:
- №12 тапсырма
- 2. Сипаттама
- 3. Салыстыру.
- 4. Гипотеза.
- 5.Эксперимент.
- 6.Модельдеу.
- №13 тапсырма
| Мәтінді оқыңыз. Сыныптастарыңа оның мағынасын түсіндіріп, олар үшін мәтін бойынша сұрақтар қойыңыз.
Бейімделу реакцияларымен жауап беретін тірі организмдерге әсер ететін тіршілік ету ортасының жеке компоненттері қоршаған орта факторлары немесе экологиялық факторлар деп аталады. Басқаша айтқанда, организмдердің тіршілік әрекетіне әсер ететін қоршаған орта жағдайларының жиынтығы қоршаған ортаның экологиялық факторлары деп аталады. Барлық экологиялық факторлар топтарға бөлінеді: абиотикалық, биотикалық, антропогендік. Антропогендік факторлар адамның немесе адамның іс-әрекетінің қоршаған ортаға және тірі организмдерге қарқынды әсерін көрсетеді. Мұндай факторларға табиғаттың тіршілік ету ортасы және басқа түрлер ретінде өзгеруіне әкелетін және олардың өміріне тікелей әсер ететін адам мен адамзат қоғамының барлық әрекеттері жатады. Әрбір тірі организм жансыз табиғаттың, басқа ағза түрлерінің, соның ішінде адамның әсерін сезінеді және өз кезегінде осы компоненттердің әрқайсысына әсер етеді. Адам Тың және тыңайған жерлерді жыртып, ауылшаруашылық жерлерін жасайды, жоғары өнімді және ауруға төзімді формаларды шығарады, кейбір түрлерін өзге жерлерге егіп және басқаларын жояды. Бұл әсерлер (саналы) көбінесе теріс сипатта болады, мысалы, көптеген жануарларды, өсімдіктерді, микроорганизмдерді ойланбастан басқа жерге қоныстандыру, бірқатар барлық түрлерді жою, қоршаған ортаны ластау және т. б. №12 тапсырма Сарапшының реттік нөміріне байланысты мәтінді оқып шығыңыз, осы мәселе бойынша басқа топтардың сарапшыларымен ақпарат алмасыңыз. Алынған ақпаратты кестеге түрлендіріп жазыңыз. №1. Бақылау – биологиялық зерттеу бақылаулардан басталады. Зоолог құсты бинокль арқылы көреді, гистолог айқындалған және боялған тіндік кесіндіні көреді, молекулярлық биолог пробиркадағы фермент концентрациясының өзгеруін көреді. № 2. Сипаттама - бақылауларды түсіндірудің нәтижесі. Мысалы, палеонтолог ежелгі қаңқаны сипаттай отырып, сүйектерді өзіне белгілі атаулармен атайды - жамбас, иық – себебі, ол қазіргі өмір сүретін жануарлардың қаңқасына ұқсастықты ойша анықтады. №3. Салыстыру. Сауатты жазылған сипаттамаларды әртүрлі елдерде және әртүрлі уақытта әртүрлі адамдар жасаған болса да салыстыруға болады. Мысалы, қазіргі кездегі және Ламарк тұсындағы бір биологиялық түрдегі ұлулардың қабыршағының өлшемдерін, Сібір мен Аляскадағы бұланның мінез-құлқын, төмен және жоғары температурада жасуша өсіндісін, тиранозавр мен қазіргі қолтырауынның тоқпан жілігінің құрылымын салыстыруға болады. №4. Гипотеза. Сипаттамаларды салыстыру кезінде анықталған айырмашылықтарды айырмашылықтардың себептері - гипотезалар туралы болжамдар арқылы түсіндіруге болады. Мысалы, әртүрлі температурада жасушалардың әртүрлі өсу қарқынын көру арқылы температура жасушалардың өсу жылдамдығына әсер етеді деп болжауға болады. №5.Эксперимент. Гипотезалар биологиялық процестердің шарттарын жасанды түрде өзгерту және қайталанатын бақылаулар мен сипаттамалар жүргізу арқылы тексеріледі. Мысалы, жасушаларды әртүрлі температурада өсіруге болады, бұл өсу мүмкіндігінше жылдам болатын оптимумды (оңтайлықты) анықтайды. №6.Модельдеу. Модельдеу-модельдерді құру және зерттеу әдісі. Модельді зерттеу сізге жаңа білім, объект туралы жаңа тұтас ақпарат алуға мүмкіндік береді. Модельдің маңызды белгілері: көрнекілік, абстракция, ғылыми қиял мен қиялдың элементі, аналогияны құрылыстың логикалық әдісі ретінде қолдану, гипотетикалық элемент. Басқаша айтқанда, модель-бұл көрнекі түрде көрсетілген гипотеза. Мысалы, биологқа зерттеу объектісі кішкентай дрозофила шыбындары болатын дрозофила популяциясын зерттеу тапсырылады. Оның мақсаты объектінің қалай жұмыс істейтінін, даму заңдылықтарын және қоршаған ортамен өзара әрекеттесуін түсіну; объектіге әсер етудің салдарын болжау. №13 тапсырма 1 топ. Бірнеше биологиялық мәлімдемелер берілген. Олардың біреуі немесе бірнешеуі дұрыс емес. Қатені табу және дәлелдеу керек. Топ тапсырманы бірге орындайды, топ спикері бүкіл сыныпқа шешім ұсынады. Әр топтың спикерін тыңдағаннан кейін сынып дұрыс шешімді таңдайды. 1. Адам планетаның басқа тіршілік иелерімен тығыз байланысты. 2. Биология-тіршілік және тірі организмдер туралы ғылым. 3. Өсу – дене көлемінің кішіреюі. 4. Даму процесінде организм тек көлемі бойынша ұлғаяды. 5. Орган-бұл организмнің белгілі бір функциясын орындайтын және ерекше құрылымға ие бөлігі. 2 топ. Бірнеше биологиялық мәлімдемелер берілген. Олардың біреуі немесе бірнешеуі дұрыс емес. Қатені табу және дәлелдеу керек. Топ тапсырманы бірге орындайды, топ спикері бүкіл сыныпқа шешім ұсынады. Әр топтың спикерін тыңдағаннан кейін сынып дұрыс шешімді таңдайды. 1. Үлкейткіш әйнек – ең қарапайым үлкейткіш құрылғы. 2. Микрообъектілерді зерттеу үшін зерттеушілер күрделі үлкейткіш құрал – микроскопты пайдаланады. 3. Тубус – бұл микроскоптың көру түтігі. 4. Тубустың көз жақындайтын жоғарғы бөлігі объектив деп аталады. 5. Тубустың қарама-қарсы төменгі бөлігі бұл - окуляр. 3 топ. Бірнеше биологиялық мәлімдемелер берілген. Олардың біреуі немесе бірнешеуі дұрыс емес. Қатені табу және дәлелдеу керек. Топ тапсырманы бірге орындайды, топ спикері бүкіл сыныпқа шешім ұсынады. Әр топтың спикерін тыңдағаннан кейін сынып дұрыс шешімді таңдайды. 1. Ядро - жасушаның орталық бөлігінде орналасқан тығыз дөңгелек дене. 2. Цитоплазма – жасуша ішінде қозғалмайтын, оның барлық бөліктерін байланыстырмайтын, тұтқыр, жартылай сұйық құрамды болып табылады. 3. Вакуольдер – жасуша шырыны жиналатын резервуарлар – жасушаларға қажет емес қоректік заттар мен қалдықтарды сақтайды. 4. Жасуша мембранасы жасушаның ішін қаптайды. 5. Құрылысы, қызметі жағынан ұқсас және әдетте шығу тегі ортақ жасушалар топтарын мүшелер деп атайды. 4 топ. Бірнеше биологиялық мәлімдемелер берілген. Олардың біреуі немесе бірнешеуі дұрыс емес. Қатені табу және дәлелдеу керек. Топ тапсырманы бірге орындайды, топ спикері бүкіл сыныпқа шешім ұсынады. Әр топтың спикерін тыңдағаннан кейін сынып дұрыс шешімді таңдайды. 1. Эпителий ұлпасы шеміршек, сүйек және қан түзеді. 2. Дәнекер ұлпа дененің жабынын құрайды және ішкі мүшелерді қорғайды. 3. Бұлшық ет ұлпасы дененің барлық бұлшық еттерін құрайды, олар барлық ішкі мүшелердің құрамына кіреді. 4. Жүйке ұлпасынан ми мен жұлын, сондай-ақ жүйке тұрады. 5. Жүйке ұлпасының негізін жүйке жасушалары – нейрон құрайды. №14 тапсырма жүктеу/скачать 2,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|