7- апта бойынша орындалатын тапсырмалар:06.03. – 11.03.2023ж. 1. Қиялды диагностикалауға арналған әдістемелер. Қиял - бұл шынайы әлемде жоқ бейнелерді, көріністерді немесе жағдайларды елестететін, жасайтын және санамызда қайта жасайтын процесс. Бұл шығармашылық, шешім қабылдау және интуицияны дамыту үшін өте маңызды болуы мүмкін. Сіздің қиялыңыздың қаншалықты дамығанын және оны мақсаттарға жету үшін қалай пайдалануға болатынын түсінуге көмектесетін бірнеше қиялды диагностикалық әдістер бар. фантастикалық сынақтар. Қиял сынақтары – қиял деңгейіңізді бағалауға көмектесетін сұрақтар немесе тапсырмалар қатары. Мысалы, сізден өзіңізді әртүрлі жағдайларда елестетіп, сол жағдайда не істейтін едіңізді сипаттау немесе белгілі бір тақырыпқа сурет салу сұралуы мүмкін. Қиял сынақтары қиялды дамытатын салаларды анықтауға, сондай-ақ оны дамытуға болатын аймақтарды анықтауға көмектесуі мүмкін. Сауалнамалар. Сауалнамаларда сіз қаншалықты жиі қиялдайтыныңыз, ойыңызда қандай жағдайларды елестететініңіз және күнделікті өмірде қиялыңызды қалай қолданатыныңыз туралы сұрақтар болуы мүмкін. Бұл сұрақтардың жауаптары сіздің қиялыңыздың қаншалықты дамығанын және оның өміріңізге қалай әсер ететінін түсінуге көмектеседі. Шығармашылық жұмысты зерттеу. Романдар, фильмдер, картиналар және т.б. сияқты шығармашылық жұмыстарды зерттеу адамның фантазия деңгейін анықтауға көмектеседі. Шығармашылық қабілетіңіз және қызығушылықтарыңыз неғұрлым әртүрлі болса, соғұрлым сіздің қиялыңыз болуы ықтимал.
2. Қиялдың жеке-дара ерекшеліктерін анықтауға арналған әдістемелер. Қиялдың жеке ерекшеліктерін анықтаудың бірнеше әдістері бар, олар сіздің елестету қабілетіңіз қаншалықты дамығанын және оны мақсатқа жету үшін қалай пайдалануға болатынын түсінуге көмектеседі. Қиял сынаулары. Қиял сынақтары – қиял деңгейін бағалауға көмектесетін тапсырмалар қатары. Мысалы, сізден суретке немесе суретке негізделген әңгімені айтуды, белгілі бір тақырып бойынша сурет салуды немесе өзіңізді әртүрлі жағдайларда елестетіп, сол жағдайда не істер едіңізді сипаттауды сұрайды. Қиял сынақтары сіздің елестету қабілетіңіздің қаншалықты дамығанын және оны қандай салаларда дамытуға болатынын анықтауға көмектеседі. Арманды бақылау. Армандар сіздің қиялыңыздың көрінісі болуы мүмкін, сондықтан арманыңызда қандай бейнелер мен көріністер пайда болатынына назар аудару маңызды. Бұл сіздің қиялыңыздың қаншалықты дамығанын және оны күнделікті өмірде қалай қолдануға болатынын түсінуге көмектеседі. Мамандық кеңес. Психологтар мен психотерапевтер сіздің жеке қиялдау қасиеттеріңізді анықтауға және қиялдау қабілетіңізді дамыту стратегияларын жасауға көмектеседі.
3. Шығармашылық қиялды анықтауға арналған әдістемелер . Шығармашылық қиял - бұл жаңа және әдеттен тыс идеяларды құру, мәселелерді шешу және стандартты емес шешімдерді табу. Адамның шығармашылық қиялының деңгейін анықтаудың бірнеше әдістері бар: Шығармашылық ойлауға арналған тесттер. Мұндай тесттерде әдеттен тыс объектілерді, кескіндерді жасауға, әдеттен тыс әңгімелер немесе өлеңдер жазуға, стандартты емес тәсілдерді қолдана отырып есептерді шешуге арналған тапсырмалар болуы мүмкін. Тест нәтижелері шығармашылық ойлау мен қиял деңгейін бағалайды. Шығармашылық ойлау әдістерін қолдану. Миға шабуыл, SWOT талдау, кері ойлау сияқты креативті ойлау әдістерін қолдану өзіңіздің шығармашылық ойлауыңыз бен қиялыңыздың қаншалықты дамығанын және оны дамыту үшін қандай әдістерді қолдануға болатынын түсінуге мүмкіндік береді.
4. Қиялдың түрлері және олардың сипаттамасы. Қиял түрлері: активті - ырықты, пассивті - ырықсыз, продуктивті, репродуктивті, түс көрушілік, елестетушілік, қайта жасау қиялы мен шығармашылық қиялы, арман және мұң.
Пассивті (ырықсыз) қиял – қиял бейнелері спонтанды түрде адам еркі және тілегінен туындайды. Яғни, адамның алдына мақсат қоймай-ақ, басындағы елестердің ағытылып, бірінен соң бірі өтіп жататын кезінде туады. Қиялдың бұл түрі төменгі сынып оқушыларында жиі кездеседі. Ұйқылы-ойлау кезде де ырықсыз қиялдар өздігінен туындап жатады. Пассив (әлсіз) қиялдың айқын түрі түс көруден байқалады. Көрген түстің қиынсыз шым-шытырық болатыны да – осы ырықсыздықтан. Мұндай қиялдың пайда болуы адамның өз ойының тізгінін босатып жіберуіне де байланысты. Мысалы, аспандағы бұлтқа қарап, оны әр нәрсеге ұқсату, немесе біреу әңгіме айтып отырғанда, оның басынан кешіргендері тыңдаушының көз алдынан ағлып өтіп жатуы. Осы екі мысалдардың бірінші жағдайында – қарапайым қиялдау затты қабылдаса, ал екінші жағдайда – сөзді қабылдаудан елес пайда болады. Елес – қиялдың пассив түрі.
Қиялдың саналы әрі жемісті түрі – ырықты (активті) қиял. Активті қиял – адам өзінің тілегімен және еркімен өзінде сәйкес бейнелер тудыра алады. Бұл – адамның алдына саналы түрде мақсат қоя отырып, әдейі образдар жасау мен қажетті бейнелер тудыруы. Қиялдың бұл түрі балалардың ойын әрекетінен де анық байқалады. Ұшқыш, дәрігер, мұғалім т.б. болып ойнауларына қарап, олардың ырықты қиялдарын аңғаруға болады. Өйткені ырықты қиял еңбектену процесінде дамып, әрбір адамның іс-әрекеті мен жұмыс нәтижелерін алдын ала көз алдарына елестетеді. Оларды орындауға қимыл-әрекеттерді жоспарлы түрде жасап отыруға міндеттейді. Ырықты қиял түрлерін топтап қарастырдың жолдары бар. Олар – қайта жасау қиялы және жасампаздық қиял.