2. ДӘріс тезистері
Білім беру ұйымдарында ғылыми зерттеулерді ақпараттандыру әдістері
жүктеу/скачать 246,01 Kb.
|
Дәрістер BBST 2 (копия)
| Білім беру ұйымдарында ғылыми зерттеулерді ақпараттандыру әдістері
Шарықтап дамып жатқан ақпараттандыру үдерісі қоғам өмірінің барлық аумағын педагогикадан зерттеу жұмыстарының сапасы мен оны ұйымдастыруды жаңа деңгейге көтеруде. Педагогикалық зерттеулерде ақпараттық технологияны қолдану – ақпараттық жоспар бойынша өте баяу дамуда, ол әлі де болса терең зерттеуді қажет етеді. Педагогикалық ғылымның дамуы жинақтаған теориялық және практикалық тәжірибенің нәтижесінде, яғни ғылыми зерттеу үдерісінде жүзеге асырылады. Педагогикалық зерттеулер эксперимент, сұрақнама мен бақылаулар жүргізу барысында алынатын нақты фактілерге сүйенеді. Зерттеу аумағының негізгі тенденциялары ақпаратты зерттеу барысында түскен ақпараттардың саны мен сапасын арттыру болып табылады. Ю.З. Кушнердің әдісі бойынша шартты түрде педагогикалық зерттеулердің логикасын құрылымдаудың 5 кезеңін бөліп көрсетуге болады: Бірінші кезең – білім мен фактілерді жинақтау: зерттеу проблемасы мен тақырыбын таңдау; оның өзектілігін, жасалу кезеңдерін негіздеу; зерттеу аумағы бойынша жеткен ғылыми жетістіктердің теориясы мен тарихымен танысу; оқу орындары мен тәжірибелі педагогтардың практикалық тәжірибелерімен танысу; зерттеудің мақсатын, мәнін, нысанын, пәнін анықтау. Қарастырылып отырған проблемының жағдайына шолу жасау үшін жас ғалым әдетте кітапханаға барып, өзінің жүргізетін зерттеулері бойынша әдебиеттер іздейді. Зерттеу тақырыбы бойынша ірі кітапханалар қорынан жұмыстар, мақалалар іздеу (конференция материалдары) оңай жұмыс емес. Бар әдебиеттермен танысу Қарастырылып жатқан мәселенің жағдайын көру үшін, жас ғалым әдетте кітапханаға барып, сол жерде керекті әдебиетті таңдайтын. Дегенмен, қажетті тақырыпқа байланысты баяндамаларды табу(немесе конференция материяларды) оңай жұмыс емес, қомақты және әр кезде қанағаттандыратын нәтиже бере бермейді. Берілген әдебиетті оқу, мәселенің қай жағынан меңгерілгенін, қай жағы бойынша ғылыми пiкiрталастарды апаратынын талқылану жеткiлiктi. Осы кезеңде бiз ақпараттық технологиялардың қолдануының бiрнеше мүмкiндiктерiн көремiз: 1. әдебиеттер iздестiру үшiн: а) ЖОО-ның нақты кiтапханасының электрондық тiзбесiнде, сонымен бiрге әдебиеттiң iшкi кiтапханалар торабы арқылы тапсырысы; б) Internet Explorer-шi Internet Mozilla Firefoxтiң түрiнiң браузерлерiнiң қолдануымен, тағы басқалар, (Yandex.ru, Rambler.ru, Mail.ru, Aport.ru, Google.ru, Metabot.ru, Search.com, Yahoo.com, Lycos.com және тағы басқалар) әр түрлi iздестiру машиналары арқылы. Педагогикалық ғылым және бiлiмнiң саласындағы кейбiр маңызды оқиғалар және шаралары туралы күндiзгi және дистанциялық оқу формасы, мәлiмет үшiн жоғарғы мектептiң кейбiр заттары бойынша көп ресейлiк газеттер және журналдар, тәрбие және бiлiм, рефераттар, диссертациялар, курстық және дипломдық жұмыстардың базасының арнаулы сұрақтарының түсiнiктi электрондық болжамдарының орыс тiлдi қорларының, энциклопедия, электрондық түсiндiрме сөздiктер, виртуалды оқулықтар бүгiнгi күнге Interneti арқылы оқуға болады. Қызықтыратын электрондық кiтапханалар болады, www.rsl.ru-дың Ресейлiк Мемлекеттiк кiтапханасы, www.philosophy.ru/library-нiң РҒА философияның институтының электрондың кітапханасы, www.elibrary.ruдiң Ғылыми Электрондық кiтапханасы, сонымен бiрге www.gpntb.ru, www.sigla.ruдiң электрондық кiтапханаларындағы кiтаптардың iздестiрудi жүйесі. Мысалы, Internet www.mno.ru/forum-ның Жастар Ғылыми форум форумдардағы қарым-қатынас және зерттеушiлердi ара-арасындаларды пiкiр алысуы үшiн мүмкiндiк береді, сонымен бiрге www.scientific.ru, http://eureka.ok.club.org-мен педагогикалық форум жайында білуге болады. 2. әдебиетпен жұмыс істеген кезде : • библиография құрастыру - зерттелетiн мәселемен байланыста жұмыс iстеу үшiн тартып алған тiзiмдердiң құрастыру көзі; • мазмұндама жасаулар - негiзгi жұмыстың қысылған мазмұндамасы; • конспект жасаулар - жүргiзу негiзгі ойлар және жұмыстың жағдайларының ерекшелейтін толық жазулардан тұрады; • аннотация - кiтаптар немесе мақалаларға берілетін қысқаша анықтама; • дәйектеме келтiрулер – әдеби деректердің сөзбе-сөз жазуы, нақты немесе цифрлық мәлiметтер. MS Word-тың мәтiндiк редакторы көмегiмен барлық жоғарыда көрсетiлген операциялар автоматтандыруға болады. 3. электрондық сөздiктердiң (Abby Lingvo 7.0.) қолдануымен (PROMT XT ) мәтiндердiң автоматты аудармасы. 4. мәлiметтiң сақтау және жинақталулары. Ұстаз-зерттеушi ұстаз CD-, DVD - дисктер, сыртқы магниттi дискте жинақтағыш, Flashлар - дисктер арқылы үлкен массивті сақтап, жұмыс істей алады. 5. зерттеу процессiн жоспарлау үшiн. Microsoft Outlook басқару жүйесі зерттеуге қатысы бар кездесулер, конференция немесе жұмыстық жазбалар туралы ақпаратты сақтап және дер кезінде оны бере алады. 6.Білікті мамандармен әңгіме құру Қажетті облыстағы жетекшi мамандарымен хат жазыссып, олардың жаңа табыстары туралы бiлу керек. Ол үшiн олардың жариялауларымен таныстырып, хат алысу үшiн жұмыс орыны және мекен-жайын бiлу керек. Қолданылатын осы кезеңде ақпараттық технологиялар: интернет (The Bat), пошталық клиенттер ғаламдық желi!), электрондық почта, интернеттiң iздестiру жүйесi. Екiншi кезең - айғақтардың теориялық түсiнуiн кезең: • әдiстемені таңдау - бастапқы тұжырымдама, тiрек теориялық идеялар, жағдайлар; • зерттеудiң болжамының құрастыруы; • зерттеудiң әдiстерiн таңдау және зерттеу әдiстемесін өңдеу. үшiншi кезең - тәжiрибе-эксперименталдi жұмыс: • дәлелденетін зерттеудiң болжамын құрастыру - теориялық конструкция; • ұйым және айта алатын тәжiрибенiң өткiзу; • ұйым және дәлдейтiн тәжiрибенi өткiзу; • зерттеудiң болжамын тексеру; • ұйым және (бақылау ) қалыптастыратын тәжiрибенi өткiзу; • зерттеудiң болжамының ақырғы тексеру; • зерттеудiң нәтижесінің тұжырымы. Зерттеудің осы кезеңінде қолданылады: эмпирикалық әдiстер: педагогикалық тәжiрибе; бақылау; өздiгiнен бақылау; әңгiме; интервью; социологиялық әдiстер: сауал-сұрақ жүргiзу, социометрия, тестеу, сарапшылық баға; математикалық әдiстер: тiркеу, ранг беру, шәкiлдеу, реттелу, пiшiндеу, диагностика, болжау Қорытындылаушы кезеңде педагогикалық консилиум ұйымдасады; зерттеу, жалпылау және жаппай және алдынғы педагогикалық тәжiрибенiң таралуы. Ақпараттық технологиялар зат туралы мәлiметтiң бекiту және алынған мәліметті қорыту ушин зерттеу жұмыстарының осы кезеңде қолданылады. Педагогикалық зерттеулердің мәлiметтерін бекiтудiң тәжiрибе-эксперименталдi кезеңiнде әдетінше жұмыс күнделiгiнiң формасы, бақылаулар, фотосуреттер, кино және құжаттар, (әңгiмелердiң жазулары, интервью және тағы басқалар) фонограммалардың хаттамалары iске асады. Компьютердiң дамытудың арқасында мультимедия технологиялары зерттеулер туралы тек қана мәтiндiк емес, сонымен қатар график түрiнде және дыбыстық ақпаратты жиын және сақтау бүгiнде жүзеге асыра алады. Ол үшiн өңдеу және графиканың көшiрмесi және дыбыс үшiн цифрларға фото және видеокамералар, микрофондар, сонымен бiрге тиiстi программалық құралдарды қолданылады: - (Microsoft Media Player ) әмбебап ойнатқыш; - (WinAmp, Apollo) аудио ойнатқыштар; - (WinDVD, zplayer) видео ойнатқыштар; - (ACD See, PhotoShop, CorelDraw,) суреттердiң көруi үшiн бағдарламалар; - схемалар, сызбалар, (Visio ) графиктердiң жасауы үшiн бағдарлама тағы басқалар. Мәтiндiк, дыбыстық және график түрiнде мәлiметтiң бекiтулерiнен басқа бүгiн эмпирикалық мәлiметтердiң жию процессiнде компьютер қолданылуы әбден мүмкiн. Көп жағдайда, ол сауал-сұрақ жүргiзу және тестеудi өткiзуде қолданады. Бүгінгі таңда компьютер және Internet сауалнама жүргiзу кең етек алды. Ол педагогикалық зерттеулердiң деңгейiн жоғарылатып, бiр немесе әртүрлi аудандардағы бiлiмнiң бiр немесе бiрнеше мекемелерiнiң респонденттерiнiң санын көбiрек қамтып, деректердi өңдеу бойынша еңбек шығындарын біршама азайтуға едәуiр мүмкiндiк бередi. Сауалнаманы немесе тесттiң варианттарын ресiмдеу үшін - HTMLның қалыбы ыңғайлы болып отыр. Мысалы, қолданушы сауалнаманың формасына салған мәлiметке өзіне үйреншiктi әдiс Internet Explorer таныс браузерді қолдануға рұқсат алады. Сауалнама немесе тест серверде де, интернетте де өздерiнің мектеп компьютер сыныбында немесе жеке компьютерде енгізіле алады. Сауалнама нәтежесі немесе тестеудiң нәтижелерiн беру үшiн компьютердегі орналастырылған пошталық бағдарлама активизацияланады. Сауалнаманың нәтижелерiн алатын мүдделi тұлғаның электрондық мекенжайына хат автоматты түрде формалданады. Бағдарлама сауалнаманың нәтижесі бар мәтiндiк файлды арнайы форматта құрастырып автоматты түрде дайындап Internetке белсендi қосылуы жағдайында электрондық пошталық адреске жіберілуі орындалады. Сауалнама жүргiзу барысында, тестлеу, ранг беру, тiркеу, социометрия, интервью, әңгiме, бақылаулар және педагогикалық тәжiрибе жүргізу барысындағы алынған сандық мәлiметтерді өңдеу үшiн қолданбалы статистикалық пакеттердің программаларын (Statistica, Stadia, SPSS, SyStat) қолдана отырып математикалық әдiстер жиi қолданылады. Сонымен бiрге Microsoft Excelдiң кестелiк редакторымен статистикалық деректердi өңдеу үшiн қолданудың мүмкiндiгiн атап өту керек. Редактор электрон кестесiдегi осы зерттеулерi басып, формуланы құрып, мәлiметтердi iрiктеп, сүзiп, топтап, кестенiң парағындағы тез есептеулерді "функциялар ұстасын" пайдалана отырып жүргізе аламыз. Егер Microsoft Excelге мәлiметтері талдау пакетіне қосылып турса, онда кестелiк мәлiметтермен статистикалық операциялар жүргізуге болады. Microsoft Excelдiң кестелiк редакторының диаграммалық кiрiстiрiлген ұстасы көмегiмен, статистикалық деректердi өңдеуге, құрастыруға мүмкiндік беретін зерттеудің басқа кезеңдерінде әр түрлi графикалар және гистограммалар құруға мүмкіндік бередi. Педагогикалық зерттеудің деректерін өңдеу мен жинауда, бүгінгі таңда, компьютерді алмастыру мүмкін емес. Ол тiркеу бойынша зерттеушiнiң жұмысын недәуiр мөлшерде жеңiлдетедi, бақылаудың тәжiрибе барысында әңгімелесу, интервьюде алған мәлiметтерiнiң үлкен көлемдерiн сақтауға, iрiктеуге үлкен көмек болады. Бұл зерттеушiлерге уақытты үнемдеп, қателер есептеулерде құтылып және эксперименталдi жұмыстың бiр бөлiгiнен нақты және сенiмдi қорытындыларын жасауға мүмкiндiк бередi. Төртiншi кезең - педагогикалық зерттеудiң нәтижелерiнiң талдау және ресiмдеуi: • қорытынды шешімдер және практикалық ұсыныстарының дәлелдеуi; • ғылыми баяндама, бап, оқу-әдiстемелiк оқу құралдары, монография, кiтап; • зерттеудiң тақырыбы бойынша плакат, диафильмдер, кинофильмдер, презентация. Педагогикалық зерттеу нәтижелерiнiң диссертация түрiндегi ресiмдеуi кезеңінде, сонымен бiрге зерттеудiң тақырыбы бойынша ғылыми баяндамалар, баптар, оқу-әдiстемелiк оқу құралдары, монографиялар, кiтаптар, плакаттардың әзiрлеуi үшiн ақпараттық технологияларды белсенді қолдануы керек. Ол үшін бұрын аталған Microsoft Wordтiң мәтiндiк редакторы және Microsoft Excelдiң кестелiк редакторлары қолданыла алады. График түрiнде суреттердiң өңдеуi және плакаттардың жасауы үшiн Microsoft PhotoShop, Corel PHOTO-PAINTтiң түрiнiң бағдарламаларына келедi, Visio тағы басқалар. Бесiншi кезең - зерттеу нәтижелердi насихаттау және енгiзу: • кафедралар, кеңестер, семинарлар, ғылыми-практикалық конференциялар, симпозиумдар және тағы басқаларда сөз сөйлеулер; • жаппай педагогикалық мәлiмет құралдарындағы жариялаулар • интернетке жариялаулар. Кафедра, жиналыс, семинарлар, ғылыми-тәжірибелік конференциялар, симпозимумдерде ақпараттық технологияларды графикалык және мәтіндік ақпарттық презентациялар, иллюстарциялық баяндамалр түрінде қолдануға болады. Бұл жағдайда Microsoft Power Point презентация немесе іскерлік графикаларын колдануға болады. Материалды көрсету кезінде мультимедиялық проектор немесе үлкен габаритті ЖК- или ЭЛТ- монитор қолданылады. Microsoft Publisher программа көмегімен конференцияға өатысушыларға: брошюралар, бюлетендер, ақпараттық парақшалар, т.б. әр түрлі иллюстративті және үлестірмелі материалдарды дайындауға және шығаруға болады. Сонымен бірге, бүгіні күні Web- парақ құрып, Front Page, Flash MX, Dream Weaver пакеттерінің көмегімен Internet-ке макала мен монографияларды жариялауға болады. Қазіргі таңда Internet педагогикалық зерттеудің нәтжелері мен зеттелу барысы туралы материалдарды қызығушы қауымға жетізудің жаңа жолы болды. Ақпараттық технологиялар телевидения, компютерлік бағдарламмада оқитындарға, ойынға, интерактивті саяхат, энциклопедия және т.б. үшін әлеуметтік жарнама роликтарын, тәлім-тәрбие киноларын, мултьфилмдер жасауға көмектеседі. Қорытындылай келе, қазіргі кездегі ешбір педагогикалық зерттеулерді ұйымдастыру мен өткізу ақпараттық техналогиялардың көмегінсіз болмайды. Болашақта ақпаратты өңдеуде және табиги емес ақыл-ой жасауда компьютердің мүмкіндіктерінің ұлғайуына байланысты, сонымен бірге жаңа бағдарламамен қамтамасыз етуде компьютер копсалалы құрал ретінде ғана емес теориялық және тәжірибелік жұмыста белсенді қолдануға болады. Бұрындары математикалық өңдеу мен анализге келмейтін құбылыстарды құрастыру мен сипаттауға дейін; зерттеу барсы бойынша өздігінен болжам жасап және ұсыныстар енгізетін, гипотезалар жасауы дамуы мүмкін. жүктеу/скачать 246,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|