тура ӨЛШЕУ ДЕРЕКТЕРІН ӨҢДЕУ КЕЗДЕЙСОҚ ОҚИҒА. ЫҚТИМАЛДЫҚ
КЕЗДЕЙСОҚ ОҚИҒА. ЫҚТИМАЛДЫҚ
Белгілі бір шарттар орындалған кезде «А оқиғасы» деп аталатын оқиға болсын. Осы шарттардың орындалуының әрбір жағдайы тәжірибе немесе сынақ деп аталады. Болуы мүмкін үш жағдайды қарастырайық:
А оқиғасы әрдайым тәжірибе немесе сынақ кезінде орын алады. Мұндай оқиға айқын немесе ақиқат деп аталады.
Оқиға ешқашан болмайды (кез-келген сынақта). Мұндай оқиға мүмкін емес деп аталады.
Әрбір осы сынақта А оқиғасы болуы мүмкін, бірақ ол болмауы мүмкін және оның қай сынақта болатынын және қайсысында болмайтынын алдын – ала көрсету мүмкін емес. Мұндай оқиға кездейсоқ деп аталады, сынақ нәтижесі де кездейсоқ.
Белгілі бір сынақтың нәтижесін болжау (осы сынақта а оқиғасы болады немесе болмайды) жинақталған тәжірибеге негізделген. 1 және 2 жағдайлар үшін болашақ сынақтың нәтижесін нақты болжауға болады. 3-жағдайда болжау тек өрескел түрде жасалуы мүмкін ("орташа"), бұл оқиға сынақтардың жалпы санының осындай үлесінде ғана болуы мүмкін екенін көрсетеді.Жеке сынақтардың кездейсоқ нәтижелеріне қарамастан, оларды бірнеше рет қайталаған кезде біз орташа нәтижелерді байқаймыз. Сынақ нәтижелерінің белгілі бір жалпы орташа нәтижеге ұмтылу тенденциясы, сынақтар санының артуымен статистикалық тұрақтылық атағын алды, оның болуы алдыңғы тәжірибеге немесе түйсікке негізделген. Классикалық мысал-монеталарды лақтыру тәжірибесі.
N сынақтарда А оқиғасы n(А) рет орын алсын. n(А)/N қатынасы салыстырмалы жиілік немесе жай А оқиғасының пайда болу жиілігі деп аталады. Егер әрқайсысында N сынақ бойынша бірнеше сериялы тәжірибе жүргізілсе, онда n(А)/N қатынасы әр түрлі сериялар үшін әр түрлі болады, бірақ N жоғарылаған сайын бұл қатынас А оқиғасының болу ықтималдығы деп аталатын тұрақты санға ұмтылады:
N сынақтарда А оқиғасы n(А) рет орын алсын. n(А)/N қатынасы салыстырмалы жиілік немесе жай А оқиғасының пайда болу жиілігі деп аталады. Егер әрқайсысында N сынақ бойынша бірнеше сериялы тәжірибе жүргізілсе, онда n(А)/N қатынасы әр түрлі сериялар үшін әр түрлі болады, бірақ N жоғарылаған сайын бұл қатынас А оқиғасының болу ықтималдығы деп аталатын тұрақты санға ұмтылады: