(1-3)
|
Ата-анасы
|
Дербестілік- ұят, күмән
|
Тәуелсіздік
|
3. Балалық шақ (3-6)
|
Ата-анасы, ағасы және әпкелері
|
Ынталылық- енжарлық, кінә
|
Мақсатқа ұмтылу
|
4. Мектептік жас (6-12)
|
Мектеп, көршілер
|
Компетенттілік-кемшілік
|
Білім және ептілікті игеру
|
5. Жасөспірім және жастық шақ (12-20)
|
Құрдастар тобы
|
Тұлғаның сәйкестілігі- мойындамау
|
Өзіндік анықталу, жан қиярлық және сенімділік
|
6. Ерте кемелдену (20-25)
|
Достары, сүйіктілері
|
Жақындық- бөлектену
|
Бірлестік, махаббат
|
7. Орта жас (25-65)
|
Еңбек, туған үйі
|
Өнімділік- тұрып қалу
|
Шығармашылық және қамқор
|
8. Кеш кемелдену (65 кейін)
|
Адамгершілік, жақындары
|
Тұлғаның тұтастылығы- үмітсіздік
|
Даналық
|
Жан Пиаже теориясының негізгі түсініктері және принциптері. Бала да ересектер секілді түрлі танымдық тапсырмаларды шешуге мүмкіндік беретін, әрекеттердің белгілі бір схемаларына ие. Бұл әрекет схемалары-қарапайым. Бала алдындағы тұрған проблемалардың қиындық деңгейіне қарамастан, олар екі негізгі механизмдерді қолданады- ассимиляция және аккомодация.
Ассимиляция- жаңа проблемалық ситуацияда бар әрекет схемаларын өзгертпей-ақ әрекет ету, аккомодация, әрекет схемаларын өзгертеді. Бейімделу процесінде жаңа проблемалық ситуацияда ассимиляция және аккомодация бірігіп адаптацияны құрайды. Адаптация тепе-теңдіктің құрылуымен аяқталады. Әлеуметтену- әлеуметтік ортаға бейімделу процесі.
Интеллект дамуының сатылары. Сатылар-бұл бір-бірін алмастырушы сатылар немесе деңгейлер. Интеллектің даму процесі, негізі интеллектуалды құрылымның қалыптасуы болатын үлкен үш кезеңнен өтеді. Алдымен, сенсомоторлы құрылым қалыптасады. Сосын нақты операциялар құрылымы пайда болады. Кешірек формальды-логикалық операциялар қалыптасады.Ж.Пиаже бойынша формальды-логика- интеллект дамуының жоғарғы деңгейі. Баланың интеллектуалды дамуы төменгі сатыдан жоғары сатыға өтуді көрсетеді.
Сенсомоторлы кезең бала өмірінің екі жылын қамтиды. Жаңа туылған балада тек рефлекстер болады. Бұл саты рефлекстер жаттығуы. Рефлекстердің жаттығу нәтижесінде алғаш дағдылар қалыптасады. Екінші сатыда бала басын дауысқа бұрады, қозғалған затты көзімен бақылап отырады ойыншықты ұстауға ұмтылады. Дағдының негізінде алғашқы айналымдық реакциялар қайталанатын әрекеттер жатыр.
Екінші айналымдық реакциялар үшінші сатыда пайда болады. Бала өзінің белсенділігіне, өзінің әрекеттерінің нәтижесіндегі өзгерістерге назар аударады.
Төртінші саты- практикалық интеллектінің бастауы. Әрекет схемалары, барлығы бірігіп мақсатқа жету үшін қолданылады.
Бесінші сатыда үшінші айналымдық реакциялар пайда болады. Бала өзінің әрекеттерін әдейілеп өзгертеді.
Алтыншы сатыда әрекет схемаларының интериоризациясы басталады. Екі жас шамасында әрекеттің ішкі жоспары қалыптасады. Осы жерде сенсомоторлы кезең аяқталады, бала жаңа репрезентативті интеллект және нақты операциялар кезеңіне өтеді. Операционалды көзқарасқа (елестерге) дейінгі кезеңде бала дәлелге, талдауға қабілетсіз.
Интеллектуалды дамудың соңғы жоғарғы кезеңі- формальды операциялар кезеңі. Ол пікірлерді болжамдар ретінде қарайды; оның ойлауы гипотетикалық- дедуктивті бола бастайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
