2013 жылғы №3 басылым 14 беттің сі

«Педагогика тарихы» пәнінің

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

5 В010100 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу

мамандығына арналған

Семей - 2013

Мазмұны

1 Глоссарий

2 Дәріс сабақтары

3 Тәжірбиелік сабақтар

4 Студенттердің өздік жұмыстары

1 ГЛОССАРИЙ

Жетекші – белгілі ұйымды басқаратын адам; белгілі бір ұйым жұмысын ұйымдастырушы.

Қайта тәрбиелеу – баланың қоғам мен норма талаптарына қойшы келетін кейбір теріс пығылдары және жай қылықтарын түзетуге бағытталған педагогикалық ықпал ету жүйесі.

Қиын тәрбиеленушілік – баланың тәлімдік әсерге ұғынықты немесе ұғынықсыз түрдегі қорсылығы.

Мектепке дейінгі мекеме – сәбилік (2 айдан 3 жасқа дейін) және мектепке дейінгі жастағы (3 жастан 5 жасқа дейін) балаларды тәрбиелеуге арналған мекеме.

Мектепке дейінгі педагогика – мектеп жасына дейінгі балалардың даму заңдылығын зерттейтін педагогика ғылымының құрамды бөлігі.

Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту – мектеп жасына дейінгі балалрды отбасында немесе мектепке дейінгі ұйымда тәрбиелеу және оқыту.

Мектепке дейінгі ұйым – мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін жағдай жасайтын ұйым.

Тәрбие – жеке тұлғаның адамдық бейнесін қалыптастырып, өмірге бейімдеу үшін жүргізілетін игі әрекет.

Тәрбиеші – оқу – тәрбие мекемелерінде балалармен тәрбие жұмысын жүргізуші.

Я.А.Коменский – чех педагогы, мектепке дейінгі тәрбиенің алғашқы жүйесін жасады.

Джон Локк – ағылшын педагогы, «Адам ақылы жөніндегі тәжірибе», «Тәрбие жөніндегі ойлар», «Ақылды тәрбиелеу туралы» атты еңбектері бар, онда: бала жанының табиғатынан ақ тақта сияқты тап-таза болады деп көрсетті.

Жан Жак Руссо – француз педагогы жалпы тәрбиенің теориясын жасады, баланың өмірін 4 кезеңге бөлді: туғаннан 2 жасқа дейін; 2 – ден 12 жасқа дейін; 12 – ден 15 жасқа; 15 жастан ер жетуіне дейін.

Роберт Оуэн – ағылшын қоғам қайраткері, қоғамдық тәрбие туралы ой айтқан, мектепке дейінгі мекеме құрды: ол «Сәбилер мектебі» деп аталды.

Фридрих Фребель – неміс педагогы, мектепке дейінгі педагогиканың жеке ғылым саласы ретінде бөлініп шығуына үлес қосқан. 1837 ж. Мектепке дейінгі мекеме ашып, оны алғаш «балабақша», тәрбиешіні «бағбан» деп атаған.

Марья Монтессори – итальян педагогы, ерте балалық шақтағы даму мәселесін қарастырған.

Мақсаты: студенттерді курс бойынша тиісті теориялық біліммен қаруландыру.

Міндеттері:

- әр тақырыпты меңгерту мақсатымен жүйелі білім беру;

- әр тақырып бойынша негізгі түсініктермен таныстыру және меңгерту;

- пәнге қызығушылығын тудыру және ары қарай өздігінен жұмыс істей білуге үйрету;

- курс бойынша тиісті білімді меңгеру үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз ету.

Жоғары оқу орындарында оқытуды ұйымдастырудың негізгі формаларының бірі – дәріс болып табылады. Ол студенттерге олар үшін күрделі және жаңа ақпараттарды беруге тиімді. Дәріс студенттерде пәнге қызығушылық тудырады, алынған білімді практикалық міндеттерді шешуде қолдануға көмектеседі, тақырыптың және қарастырылып отырған материалдың теориялық жақтарын ашып көрсетеді.

Дәріс - студенттерде өздігінен терең білім алуға ізденіс туғызады. Дәрісті тыңдау – бұл өзара бір–бірімен байланысқан танымдық үрдістердің (зейін, түйсік, қабылдау, ес, қиял, ойлау) бірлігі.

Сіздің курс бойынша жан-жақты білім алуыңыз дәріс сабақтарын толық тыңдауыңызға байланысты екенін еш ұмытпаңыз. Сондықтан бағдарлама мазмұнында берілген дәріс сабақтарын алдын-ала қарастырып жүріңіз. Сіздің білімініңізің деңгейі тек өзіңіздің жауапкершілігіңіз және өздігіңізден жұмыс жасау қабілетіңізге тікелей байланысты болады.

Дәріс сабағын тыңдау және жазуға даярлық: сабаққа кешікпеңіз; дәріс дәптеріңіз және қаламыңызды ұмытпаңыз; дәріс барысында мәтінді қалмай жазып отыруға талпыныңыз, ол тәжірибелік сабақтарға, өздік жұмыстарға даярлануда негіз болады.
Дәріс тақырыптары және оның қысқаша мазмұны

Модуль 1. «Педагогика тарихы» ғылым ретінде

Тақырып 1. Кіріспе. Жалпы және мектепке дейінгі педагогика тарихы пәні, міндеттері, мазмұны

Жалпы және мектепке дейінгі педагогика тарихы пәні. Пәннің міндеттері және мазмұны. Педагогика тарихының әдіснамалық негіздері.Педагогика тарихының басқа ғылымдармен байланысы.

Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің әрекеттің ерекше түрі ретінде пайда болуы. Ежелгі мектеп және тәрбие. Ежелгі Шығыс өркениеті жағдайындағы тәрбие мен оқыту. Ежелгі египет мектебі. Ежелгі Үндістандағы мектеп пен тәрбие. Ежелгі Қытайдағы мектеп ісі мен педагогикалық ойлардың пайда болуы .Ежелгі Грециядағы мектеп пен тәрбие.Ежелгі Римдегі мектеп пен тәрбие.

Я.А.Коменскийдің педагогикалық теориясы. Ж.Ж.Руссо педагогикалық теориясы. И.Г.Пестолоцийдің мектебі. Р.Оуэн мектепке дейінгі тәрбиедегі педагогикалық қызметі. Ф.Фребельдің балабақшасы. Джон Локктың теориялары. Марья Монтессоридің педагогикалық ойлары.

М.В.Ломоносов, И.И.Бецкий, Л.Н.Толстой, Н.И.Пироговтың педагогикалық көзқарастары. Н.Г.Чернышевский, Н.А.Добролюбовтың ойлары. П.Ф.Лесгафт, Н.И.Новиков, А.Н.Радищевтің тәрбиеге көзқарастары, педагогикалық ойлары. В.Ф. Одаевскийдің мектепке дейінгі тәрбиеге көзқарасы. Қазан революциясынан кейінгі мектеп және мектепке дейінгі тәрбие.

К.Д.Ушинскийдің педагогикалық ойлары. С.Т.Шацкий, П.П.Блонскийдің педагогикалық көзқарастары .А.С.Макаренконың тәрбие жүйесі және педагогикалық қызметі. В.А.Сухомлинскийдің тәрбиені гуманистік тұрғыдан қарауы. В.Ф. Шаталовтың қызметі.

Ш.Ш.Уәлихановтың көзқарасындағы білім беру,оқыту және тәрбиелеу жүйесіне байланысты мәселелер. Ы.Алтынсариннің педагогикалық ой-пікірлері. А.Құнанбаевтың педагогикалық көзқарастары.

А.Байтұрсыновтың қоғамдық,ұйымдастырушылық және ғылыми-педагогикалық қызметі. М.Жұмабаевтың педагогикалық көзқарастары. Ж.Аймауытовтың педагогикалық іс-әрекеті. Н.Құлжанованың мектепке дейінгі бала тәрбие теориясы мәселелері.

Р.Г.Лембергтің ғылыми мұрасындағы педагогика мәселелері. А.И.Сембаевтың мектептің тұтас тарихи және кеңес дәуіріндегі Қазақстандағы педагогиканы жасауы. Т.Тәжібаевтың педагогикалық көзқарасы мен идеялары.Қ.Бержановтың педагогикалық мұрасы.

Тақырып 8. Қазіргі кездегі Қазақстандағы жалпы және мектепке дейінгі педагогиканың өркендеуі және тенденциясы

Қазіргі замандағы Қазақстандық педагогика ғылымының қалыптасуы және дамуы. Жалпы педагогиканың дамуы.

Қазіргі кездегі мектепке дейінгі педагогикалық негізгі ой-пікірлер. Б.Б.Баймұратова, А.К.Меңжанова, Г.Х. Дүкенбаева, З.Д. Еденбаева, Г.Ж. Меңлібекова, Ф.Н.Жұмабекова, т.б. мектепке дейінгі педагогика туралы ойлары және қызметі.

Тақырып 9. Мектепке дейінгі білімді реформалау, оның басымдылығы

Қазақстан Республиксындағы мектепке дейінгі білім берудің негізгі міндеттері. Мектепке дейінгі білім берудің мемлекеттік саясаты және негізгі бағыттары. Мектепке дейінгі білім беруді ұйымдастыру бойынша нормативтік-құқықтық және бағдарламалық-әдістемелік құжаттармен қамтамасыз етілуі және мектепке дейінгі білім берудегі реформалар. Жаңа формацияға педагог даярлау.

Тәжірибелік сабақтар студенттердің оқу жұмыстарының маңызды формаларының бірі.

Тәжірибелік сабақтардың мақсаты – білімді бекіту, іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру.

Бұл сабақтардың рөлі студенттерде оқыған пәндерінен алған білімдерін практикада қолдана білу дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыруда өте жоғары.

Тәжірибелік сабақтардың міндеттері:

1. Дәріс материалдарын қайталау арқылы білімді бекіту, материалды кеңейту және нақтылау.

2. Алынған білімді нақты әрекеттерді орындау үшін және жаңа білім, дағдыларды алу үшін өздігінен қолдану қабілетін дамыту.

3. Теориялық білімді практикада қолдана білу іскерлігін қалыптастыру.

4. Практикада қолдану үшін ғылыми әдістер және тәсілдерімен танысу.

5. Алғашқы тәжірибеге қажетті дағдыларды жинақтау.

6. Ғылыми-практикалық сұрақтарды өздігінен шешу дағдыларын дамыту.

7. Алынған білімді нақты жүйеге келтіру.

8. Оқу және ғылыми жұмыстарға жауапкершілікті және ұқыптылықты тәрбиелеу.

9. Пәндер арасындағы байланыс пен қатынасты дамыту.

Тәжірибелік сабақтарға даярлануда әр тақырып бойынша берілген сұрақтардың мазмұнын ашу керек. Сұрақтардың мазмұнын ашуда нақты мысалдар, фактілер, аргументтер келтіру қажет. Сабаққа даярлануда ұсынылған әдебиеттерден басқа әдебиеттерді, күнделікті баслымдардағы материалдарды қолдануға болады. Тәжірибелік сабақтарда оқылатын пәнге жағымды қатынас қалыптасады, алған білім және іскерліктер бекиді және жетіледі.

Тәжірибелік сабақтарының тақырыптары және қысқаша мазмұны

Модуль 2. Шетелдік жалпы және мектепке дейінгі педагогика тарихындағы мектепке қоғамдық тәрбие және педагогикалық ойлар, мектеп, тәрбие

Тақырып 1. Алғашқы қауымдағы тәрбие және құл иеленушілік қоғамдық құрылыстағы тәрбиелеу, мектеп және педагогикалық теориялар
Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің әрекеттің ерекше түрі ретінде пайда болуы. Ежелгі мектеп және тәрбие. Ежелгі Шығыс өркениеті жағдайындағы тәрбие мен оқыту. Ежелгі египет мектебі. Ежелгі Үндістандағы мектеп пен тәрбие. Ежелгі Қытайдағы мектеп ісі мен педагогикалық ойлардың пайда болуы .Ежелгі Грециядағы мектеп пен тәрбие. Аристотельдің ілімдері, Демокрит тәрбие туралы, Платонның тәлімдері, Сократтың ойлары.

Ежелгі Римдегі мектеп пен тәрбие. Қайта өрлеу дәуіріндегі педагогикалық ойлар: Томас Мор, Томазо Кампанелла, Марк Квинтилиан.

1. Алғашқы қауымдағы тәрбиенің пайда болуы және ерекшелігі.

2. Алғашқы қарым-қатынас формалары.

3. Ежелгі грек философтарының ойлары.

4. Платонның көзқарастары.

5. Аристотельдің ғылыми көзқарастары және еңбектері.

6. Афинадағы мектептің құрылуы және ерекшелігі.

7. Спартадағы мектеп, оның ерекшелігі.

Я.А.Коменскийдің педагогикалық теориясы. Ж.Ж.Руссо педагогикалық теориясы. И.Г.Пестолоцийдің мектебі. Р.Оуэн мектепке дейінгі тәрбиедегі педагогикалық қызметі. Ф.Фребельдің балабақшасы. Джон Локктың теориялары. И.Гербарттың педагогикалық теориясы. К.А. Гельвецийдің педагогикалық ой-пікірлері. А.Дистервегтің тәрбие туралы ойлары.

1. 
   Я.А.Коменскийдің «Ұлы дидактика» еңбегінің педагогика ғылымының қалыптасуындағы орны және маңызы.
   

3. И.Г.Пестолоциидің «Элементарлық білім беру теориясы» негізгі мәселесі.

4. Ф.Фребельдің балабақшасының құрылуы және негізгі жұмыс мазмұны.

5. Р.Оуэн мектепке дейінгі тәрбие туралы: «Сәбилер мектебі».

6. М.Монтессори мектепке дейінгі тәрбие туралы.

Модуль3. Ресейдегі мектепке дейінгі мекеме, мектеп және педагогикалық ойлар

Тақырып 3. XIX ғасырдың бірінші жартысындағы Ресейдегі мектепке дейінгі мекеме, мектеп және педагогикалық ойлар

М.В.Ломоносов, И.И.Бецкий, Л.Н.Толстой, Н.И.Пироговтың педагогикалық көзқарастары. Н.Г.Чернышевский, Н.А.Добролюбовтың ойлары. П.Ф.Лесгафт, Н.И.Новиков, А.Н.Радищевтің тәрбиеге көзқарастары, педагогикалық ойлары. В.Ф.Одаевскийдің мектепке дейінгі тәрбиеге көзқарасы. Қазан революциясынан кейінгі мектеп және мектепке дейінгі тәрбие.

1. Орыс революционер-демократтары және олардың білім беру ісі туралы идеялары.

2. И.И.Бецкийдің қызметінің негізгі ойы: «адамдардың жаңа тегін тәрбиелеу туралы» идеясы.

3. Л.Н.Толстойдың «Ясная Поляна» журналы, оның негізгі жұмыс бағыттарының ерекшелігі.

4. П.Ф.Лесгафт еңбектері.

5. Н.И.Новиковтың балаларға арналған журналы және оның педагогикалық ойларының орын алуы.

6. А.Н.Радищев тәрбие туралы.

7. В.Ф.Одаевский «Сказки дедушки Иринея» шығармасының педагогикалық құндылығы.

К.Д.Ушинскийдің педагогикалық ойлары. С.Т.Шацкий, П.П.Блонскийдің педагогикалық көзқарастары .А.С.Макаренконың тәрбие жүйесі және педагогикалық қызметі. В.А.Сухомлинскийдің тәрбиені гуманистік тұрғыдан қарауы. В.Ф. Шаталовтың қызметі.

1. К.Д.Ушинский халықтық педагогиканың тәрбиедегі орны туралы.

2. А.С.Макаренконың ұжым туралы теориясы және еңбектері.

3. В.А.Сухомлинскийдің еңбектері.

4. П.П.Блонскийдің көтерген мәселелері.

5. В.Ф. Шаталовтың педагогикалық қызметі.

Ш.Уәлихановтың көзқарасындағы білім беру,оқыту және тәрбиелеу жүйесіне байланысты мәселелер. Ы.Алтынсариннің педагогикалық ой-пікірлері. А.Құнанбаевтың педагогикалық көзқарастары.

1. Ш.Уәлихановтың қызметі.

2. Ы.Алтынсариннің мектебі және оқулықтары.

3. А.Құнанбаевтың қара сөздеріндегі оқыту, тәрбиелеу, білім беру мәселелері.

А.Байтұрсыновтың қоғамдық,ұйымдастырушылық және ғылыми-педагогикалық қызметі. М.Жұмабаевтың педагогикалық көзқарастары. Ж.Аймауытовтың педагогикалық іс-әрекеті. Н.Құлжанованың мектепке дейінгі бала тәрбие теориясы мәселелері.

Р.Г.Лембергтің ғылыми мұрасындағы педагогика мәселелері. А.И.Сембаевтың мектептің тұтас тарихи және кеңес дәуіріндегі Қазақстандағы педагогиканы жасауы. Т.Тәжібаевтың педагогикалық көзқарасы мен идеялары. Қ.Бержановтың педагогикалық мұрасы.

Бақылау сұрақтары:

1. А.Байтұрсыновтың педагогикалық қызметі және еңбектері.

2. М.Жұмабаевтың «Педагогика» оқулығының құндылығы.

3. Н.Құлжанованың мектепке дейінгі тәрбие туралы ойлары және еңбектері.

4. Р.Г.Лембергтің дидактикалық мәселе туралы ойы және еңбегі.

5. А.И.Сембаевтың еңбектері.

6. Т.Тәжібаевтың алғашқы оқулықтары.

7. Қ.Бержановтың «Педагогика тарихы» оқулығының маңызы.

Б.Б.Баймұратова, А.К.Меңжанова, Г.Х. Дүкенбаева, З.Д. Еденбаева, Г.Ж. Меңлібекова, Ф.Н.Жұмабекова, т.б. мектепке дейінгі педагогика туралы ойлары және қызметі.

1. Қазіргі Қазақстандық педагогтар және олардың еңбектері.

2. М.Жампейісованың еңбегі және оның құндылығы.

3. Архимед мектебі.

4. Б.Б.Баймұратованың педагогикалық еңбегі.

5. Г.Х. Дүкенбаева, З.Д. Еденбаеваның негізгі қызметтері және еңбектері.

Міндеттері:

- дәріс және тәжірибелік сабақтарында алған білімдерін тереңдету;

- теорияны практикамен байланыстыру;

- библиографиямен жұмыс істеу іскерлігі мен дағдыларын жетілдіру;

- алынған білімі негізінде мәселелік сұрақтарды өздігінен шешу;

- психологиялық-педагогикалық бақылау жүргізудің практикалық дағдыларын жетілдіру;

- зерттеушілік, ізденушілік іскерліктерін жетілдіру;

- өздігінен жұмыс істеу іскерліктері мен дағдыларын дамыту;

- ойын еркін жеткізе білуге және оны қорғай білуге үйрету.

Оқытушы жетекшілігімен және өздігіңізден орындайтын өздік жұмысыңыз Сіздің курс бойынша меңгеретін біліміңізге және рейтинг бойынша жинайтын ұпайыңызға айтарлықтай ықпал жасайтынын ұмытпаңыз, сол себепті әрбір өздік жұмыс тапсырмасын өзіңіз дербес орындаңыз, тапсырманы орындауға мұқият қараңыз, әрі жауапты болыңыз. Өздік жұмыс тапсырмаларын орындау барысында басқадан көшіргеніңіз немесе басқаға көшірткеніңіз үшін жұмысыңыз мүлдем есептелінбеуі немесе бағасы төмендетілуі мүмкін.

Өздік жұмысын орындау формалары әр түрлі: кесте, таблица құру, реферат, коллоквиум, сөзжұмбақ, пікірталас, конспект бойынша талдау, аннотация жазу және т.б. Оларды орындау үшін оқу әдістемелік кешеннің мазмұнында жалпы әдістемелік нұсқаулар берілген.

1. Алғашқы қауымдағы тәрбиенің сипаты.

2. Ж.Ж.Руссоның еңбектері...

3. Р.Оуэннің «Сәбилер мектебінің» мақсаты және негізгі бағыттары...

4. А.Гельвециидің идеялары...

5. И.И.Бецкийдің «Ресейде жаңа адамдарды тәрбиелеу» туралы идеясының мақсаты...

1. Ежелгі Грециядағы мектеп пен тәрбие.

2. И.Г.Пестолоцийдің педагогикалық теориясының негізгі мәселесі...

3. Ф.Фребельдің балабақшасы...

4. Д.Локктың еңбектері...

5. Н.И.Новиковтың балаларға арналған журналы (аталуы), мақсаты және маңызы. Басылымдары (мақалалары)...

1. Ежелгі Римдегі мектеп пен тәрбие.

2. Я.А.Коменскийдің «Ұлы дидактика» еңбегінің педагогика ғылымының қалыптасуындағы орны және маңызы.

3. М.Монтессори мектепке дейінгі тәрбие туралы...

4. А.Дистервегтің идеялары...

5. В.Ф.Одаевский мектепке дейінгі тәрбие туралы...