3-деңгейлі смж құжаты поәК поәК 042-05-14-5

5В020500 - «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған

СЕМЕЙ
2011

Мазмұны

1 Глоссарий

1. 
   Әдебиет тарихы - әдебиеттің даму процесін, ұлттық әдебиеттің өткен кезеңдері мен қаламгерлер шығармашылығын зерттейтін әдебиеттану ғылымының саласы.
   
2. 
   Әдебиет тарихы дәуірлері мен олардың кезеңдері - қазақ әдебиетінің тарихы дәуірлерге бөлінеді. Әр дәуір әдебиеті іштей кезеңдерге бөлінеді. Соның ішінде ХХ ғасыр әдебиеті: 20-30 жылдардағы әдебиет; 1941-1960 жылдардағы әдебиет; 1960-2000 жылдардағы әдебиет атты үш кезеңге жіктеледі.
   
3. 
   Проза- қара сөзбен жазылған көркем шығарма.
   
4. 
   Поэзия - өлең үлгісіндегі әдеби туындылар.
   
5. 
   Драматургия – болмысты шиеленіскен тартыстар арқылы жинақтап, көрермен алдына жанды қозалыста бейнелейтін әдебиет жанры.
   
6. 
   Әдеби сын – көркем шығармаларды талдап, олардың көркемдік, идеялық, тарихи, танымдық қырларын, әдеби процесстегі орнын анықтайтын әдебиеттану ғылымының бір саласы.
   
7. 
   Әдебиеттану – сөз өнерін, тарихи әдеби процессті, әдебиет дамуының заңдылықтарын, көркем шығармалар мен қаламгердің шығармашылық ғұмырбаянын зерттейтін ғылым.
   
8. 
   Автор - өнер туындысын дүниеге әкелуші қаламгер.
   
9. 
   Прототип – көркем шығарма кейіпкерінің өмірде болған немесе өмірде бар түп тұлғасы.
   
10. 
    Академиялық басылым – қаламгер шығармасының ғылыми-текстологиялық зерттеу негізінде даярланған жинағы.
    
11. 
    Әдеби процесс- бұл белгілі бір дәуірде, сонымен қатар, ұлттар мен елдердің, аймақтардың, әлемнің күллі тарихи кезеңдерінде өмір сүріп келе жатқан әдебиеттің тарихи заңды қозғалысы.
    
12. 
    Әдеби характер (гр. мінез, ерекшелік) – кейіпкердің мінез бітімі, адамның бойына психологиясына, қимыл әрекеттеріне тән сан түрлі қасиеттердің бірігіп, біте қайнаған тұтастығын танытатын мінез-құлық өзгешелігі.
    
13. 
    Әдеби сын – көркем шығармаларды талдап, олардың көркемдік, идеялық, тарихи, танымдық қырларын, әдеби процесстегі орнын анықтайтын әдебиеттану ғылымының бір саласы.
    
14. 
    Әдебиеттің ұлттық сипаты - әдеби шығарманың ұлттық тіл, ұлттық дүниетаным, тарихи-поэтикалық зерде аясында қалыптасқан қаламгер туындысы.
    
15. 
    Әдебиеттің халықтық сиапты – шығарманың халық мүддесіне сай идеялық – көркемдік сапасы.
    
16. 
    Образ – көркем бейне, әдебиеттегі суреттілік, болмысты өнерде көркемдік тұрғыда сөзбен сурттеп жазу.
    
17. 
    Идея - әдебиет шығармасында өмірдегі жәй жағдайлар, адам тағдыры баяндалғанда, суреттелгенде жазушының сөз болып отырған мәселелерге қатынасы, көзқарасы да аңғарылады.
    
18. 
    Стиль – жазушының өмір шындығын танып-білу, сезіну қабілетін, бейнелеу шеберлігін, өзіндік суреткерлік тұлға бітімін танытатын даралық өзгешелігі, жазу мәнері, қолтаңбасы.
    
19. 
    Сюжет (франц. зат) - өзара жалғасқан оқиғалардың тізбегі, біртұтас желісі.
    
20. 
    Тақырып - әдеби шығармада сөз болатын басты мәселе, шығарма мазмұнының негізгі арқауы, айтылатын жай жағдайлардың бағыт-бағдары.
    
21. 
    Тартыс - өмірдегі қайшылықтардың өнердегі көрінісі.
    
22. 
    Композиция - әдеби шығарманың құрылысы, оның үлкен кішілі бөлім бөлшектерінің бір-бірімен қисынды түрде қиюластырылып, әр түрлі тәсілмен байланыстырылған тұтастық бірлігі.
    
23. 
    Әдеби бағыт - әдебиет тарихындағы қаламгерлердің идеялық-көркемдік мақсат-мүдде бірлігінен туған шығармашылық үндестік.
    
24. 
    Әдеби ағым – бірнеше қаламгерге тән шығармашылық бірлік.
    
25. 
    Көркем әдебиеттің табиғаты – көркем өнердің халықтық, танымдық, тәрбиелік, көркемдік, эстетикалық мәндері.
    
26. 
    Эстетикалық таным – халықтың өмірге философиялық көзқарасының көркем өнердегі көрінісі.
    
27. 
    Кейіпкер – көркем әдебиетте бейнеленетін оқиғаға қатысушы образ.
    
28. 
    Әдеби байланыс – ұлттық әдебиеттер арасындағы көркемдік дәстүрлер жалғастығы, ықпалдастығы.