5-9 сыныптарға арналған математика пәнінен гимназия сағаттары, факультатив және гимназия үйірмелерінің бағдарламаларының жинағы

20-ұпай. Тамақ істерде қазанға бірінші не саламыз? (Көз).

30-ұпай. Үш түйеқұс ұшып келе жатты. Аңшы олардың бірін атып алды. Олардың қаншасы қалды?(түйеқұс ұшпайды)

2. 
   40-ұпай. Барлық адам әдетте кімнің алдына барған кезде бас киімін шешеді? (Шаштараздың)
   

Әрбір қатысушы жұп Танграм жиналмасынан бірнеше бейнелер құрастырады. Белгіленген уақыттан соң қай ойыншылар жұбы аз бейнелер құрастырса , ойыннан шығады.

«Жарыс заңы ежелден,

Жеңімпазды анықтау.

Жеңімпаз болу шарты сол

Еңбектену жалықпау»- дей отырып, ойынымыздың «Жорға» V бөлімінде әрбір жұптасқан ойыншыларға жеке-жеке сұрақтар қойылады, жылдам, тез жауап беруі қажет. (Әр дұрыс жауап 10 ұпай)

1. 
   Шеңбер бойындағы кез – келген нүктені центрмен қосатын кесінді. ----- (радиус)
   
2. 
   Ортақ бөлгіші 1-ге тең сан. (өзара жай сан)
   
3. 
   Алымы бөлімінен үлкен бөлшек. (бұрыс бөлшек)
   
4. 
   Нәрселерді санағанда қолданылатын сан. (натурал сан)
   
5. 
   369 саны 3-ке бөліне ме? (иә)
   
6. 
   Қабырғасы 1-ге тең квадраттың ауданы неге тең? (1)
   
7. 
   Бір нүктеден бірдей қашықтықта жатқан нүктелер жиыны қалай аталады? (шеңбер)
   
8. 
   Екіден көп бөлгіштері бар натурал сандарды қандай сандар деп аталады?(құрама)
   
9. 
   Тең бөліктерді қалай атайды? (үлестер)
   
10. 
    Үш тақ санның қосындысы қандай сан? (тақ)
    

1. 
   Шеңбер бойындағы екі нүктені қосатын және центр арқылы өтетін кесінді. (диаметр)
   
2. 
   Көбейтіндісі 1-ге тең бөлшектер қандай сандар деп аталады? (өзара кері)
   
3. 
   640 саны 5-ке бөліне ме? (иә)
   
4. 
   Алымы бөлімінен кіші бөлшек. (дұрыс бөлшек)
   
5. 
   Натурал сандар нешеден басталады? (1-ден)
   
6. 
   Айырмасы 2-ге тең екі жай санды қалай атайды? (егіз)
   
7. 
   Бір тәулікте қанша минут бар? (24*60)
   
8. 
   Екі тақ санның қосындысы қандай сан? (жұп)
   
9. 
   Бүтін бөліктен және бөлшек бөліктен тұратын санның атауы?(аралас)
   
10. 
    Ауданы 9 см² квадраттың қабырғасы неге тең? (3см)
    

Алғырлықпен тапқырлықты ұштаймыз.

Қиялдарға самғап ұшқан құстаймыз.

Шегінбейміз жеңістерге бастаймыз -дей отырып, жеңімпаз жұпты анықтау үшін әділқазы мүшелерге сөз кезегін берейік.

Кез-келген бағандағы санның қосындысы 30-ға тең болатындай етіп тор көзді толтыр.Ол үшін мына сандарды пайдалан:2,4,6,8,12,14,16,18.

а)Кез-келген бағандағы санның қосындысы 30-ға тең болатындай етіп тор көзді толтыр.Ол үшін мына сандарды пайдалан:2,4,6,8,12,14,16,18.

Сондықтан елімізге жоғары санатты мамандар қажет. Дамудың инновациялық жолы жаңаша ойлауды,алдағыны жоспарлауды,жаңа идеялар

мен технологияны болашақта қажет етеді.Осының бәрін еліміз өсіп келе

жатқан жеткіншектерден күтіледі.

Математика – барлық ғылымдардың логикалық негізі, демек, математика- оқушының дұрыс ойлау мәдениетін қалыптастырады, дамытады, оны шыңдай түседі және әлемде болып жатқан жаңалықтарды дұрыс қабылдауға көмек береді.Оқушылардың пәнге деген көзқарасы әр түрлі факторлармен: жеке басының және пәннің ерекшеліктерімен қатар оқыту әдісімен анықталады. Олардың осындай ерекшеліктерін ескере отырып, пәнге деген ынтасын арттыру мақсатында үйірме жұмысын ұйымдастырудың маңызы зор.

Көпшілік оқушылардың, үйірме мүшелерінің математика пәніне қызығушылығының артуы оны оқыту әдісінде үйірме жұмысының қаншалықты дұрыс ұйымдастырылғанына байланысты.

Мектеп мұғалімдерінің басты мақсаттарының бірі – оқушылардың өзі дамуы үшін пәнге қызығушылығын туғызу.Осы мақсатқа жетудің бір жолы-математикалық үйірмеге оқушылардың қатысуы.

Мақсаты: Оқушылардың математикалық интуициясын,логикалық ойлауын,есте сақтауын,есептеу дағдыларын дамыту.

Міндеті: Математикадан стандарт емес есептерді шешуді үйрету.

Білім дәрежесіне қойылатын талаптар:

1) Оқушылар білуі керек:

4. Шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру.

Аптасына 1 сағат.Барлығы 34 сағат.

Оқушылардың логикалық ойлауын дамытатын есептер шығару

Оқушылардың байқағыштық қабілетін дамытатын есептер шығару

Оқушыларды салыстыра білуге үйрету және ойлау қабілетін дамытатын есептер шығару

Комбинаторика туралы мағлұмат беру, орналастырудың

әртүрлі тәсілдерін таба білуге үйрету

Сюжетті логикалық есептер 2сағат

Оқушылардың логикалық ойлауын дамытатын мазмұнды есептер шығару

Дирихле принципімағынасын түсіндіру, есеп шығарғанда қолдана білу

Оқушылардың жан-жақты дамуына жағдай жасау

Цифр және сандармен берілген есептерді санға байланысты берілген логикалық есептерді шығара білу

2,3,4,5,6,7,9 т.б сандарға бөлінгіштік белгіні білу

Қалдықпен бөлу. ЕКОЕ,ЕҮОБ қасиеттерін олимпиада есептерінде қолдана білу

Бағалар мен сандық қатынастарға байланысты есептерді және уақыт, жылдамдық, жол арасындағы байланыстылыққа берілген есептерді шығара білу.

1.Сенде 5 литрлік және 3 литірлік ыдыс бар. Егер басқа ыдысың болмаса, су ағатын шүмектен 4 литр суды қалай дәл өлшеп аласың?

2.Көбейтіндісі 1 000 000-ға тең екі санды тап. Бірде-бір санда 0 цифры болмауы тиіс.

3.Қосындысы 19 болу үшін 2-минут ішінде 4 тақ санды ойлап тап ( сандар қайталану мүмкін).

4.Мұғалім тақтаға «IX» санын жазып оқушылардан: «Бір ғана қосымша сызық сызу арқылы осыны 6 санына қалай айналдырамыз?( - деп сұрады.Мұны қалай жасауға болады?

5.Хайуанаттар бағының директорынан бақта қанша түйе мен түйеқұс бар екенін сұрады.Директор сұраққа былый жауап берді:

«Біздегі барлық түйелер мен түйеқұстарды қосы

п санағанда, 60 көз және 86 аяқ бар.»Хайуанаттар бағында қанша түйе мен түйеқұс бар?

*   *   *

*Екі адам шахматты 2 сағат ойнады.Бір адам неше сағат ойнайды?

*Үш қыз бір сыныпта оқиды.Айгүл,Гүлназ,Айнаш.Айгүл Гүлназдан үлкен,Гүлназ Айнаштан үлкен.Кім сонда үлкені?

*   *   *

1. Жолаушының бір ешкісі, бір капустасы, бір қасқыры бар. Ол өзеннің бір жағынан екінші жағына екі орынды қайық арқылы өтуі керек. жолаушы ешкіні, капуста және қасқырды өзеннен қалай өткізді? Қасқырды ешкімен қалдыра алмайды, ал ешкіні капустамен қалдыра алмайтыны белглі болса? Шешімі: Ол үшін үшеуін де қадағалаусыз қалмауы керек. Бірінші қатынағанда жолаушы өзеннің ар жағына ешкіні апарады. Екінші қатынағанда жолаушы қасқырды алады, капуста қалады. Өзеннің ар жағына жеткен соң қасқырды қалдырып, ешкіні қайтадан өзеннің бер жағына әкеледі. Үш қатынағанда ешкіні қалдырып, капустаны өзеннің ар жағына апарады. Капустаны қалдырады да, өзі бер жаққа қайта оралады. Төрт қатынағанда ол ешкіні өзеннің ар жағына шығарады.

2. Айдынның Асқардан бойы ұзын, бірақ Жанаттан кіші. Кім ұзын? Шешімі: Жанат - ұзын

3. Менің атым Медет Менің тәтемнің бір ғана інісі бар. Менің тәтемнің інісінің аты кім? Жауабы: Медет

4. Термометр аяз болғасын – үш градус көрсетіп тұр. Осындай екі термометр неше градус көрсетеді? Жауабы: үш

5. Тік төрбұрышты бөлмеге әрбір қабырғасында үш болатындай сегіз орындықты орналастыру керек. Орналастырыңдар. Жауабы:

6. Бөлмедегі әр бұрышта бір мысықтан жәнеоған қарама-қарсы үш мысықтан отырса, бөлмеде неше мысық бар? Жауабы: 4 мысық

7. Үстел үстінде үш стакан шие тұр. Марат бір стакан шиені жеп қойды. Неше стакан қалды? 4 Құрастырған: Маженова Жаңагүл, Байназаров Талғат Жауабы: үш стакан

8. Жүгіру жарысынан Асет, Марат, Талғат үш орынды алды, егер: Марат екінші орын алмаса, ал Талғат –үшінші орын алмаса, кім қандай орын алды? Жауабы: 1-Марат, 2-Асет, 3-Талғат

9. Бес шырпы таяқшасынан екі үшбұрыш құру керек. Құраңдар.

10. Көшеде екі әкесі, екі баласы, және атасы немересімен қыдырып жүр. Көшеде неше адам жүр? Жауабы: үшеу

«Математикалық логика» факультативінің бағдарламасы жалпы орта білім беретін мектептердің, гимназия, лицейлердің 5 - сыныптарына арналған. Бағдарлама оқушылардың жас ерекшеліктері мен мүмкіндіктері, пәнді меңгеру деңгейлері, пәнге деген қызығушылықтары, ескеріліп дайындалды. Оқушылар теориялық материалды нақты әрі тура тұжырымдауға, қиындығы жоғары есептерді шығаруда математикалық тұжырымдарды және формулаларды пайдалана білуге дағдыланады. Оқушылар жаңа теорияның қажеттілігіне, оның өмірде қай салаларда қолданылып келе жатқанына көздерін жеткізеді. Математика ғылымына деген оқушылардың бойында құрмет пен қызығушылық оянады. Математиканы оқытудың мақсаты – оқушыларды қызығушылықтарын математиканың маңызды салаларын оқып үйрену үшін, сондай-ақ сол салалардағы процестер мен құбылыстарды сипаттау және модельдеу үшін математикалық әдістер мен олардың қолдану ерекшеліктерін зерделеу үшін қажетті жағдай жасау.

• 
  оқушының теориялық білімін нығайтып, өздігінен іздендіре отырып, шығармашылыққа жетелеу;
  
• 
  ғылым мен техникада алар орны мен қажеттілігін түсіндіру;
  
• 
  оқушылардың жалпы дайындық деңгейлерін жоғарлату, білім алу дайындығын жалғастыру, шығармашылық және практикалық мүмкіндіктерін ашу, дамыту болып табылады;
  
• 
  оқушылардың білімін тереңдетіп қана қоймай, әр түрлі есептерді шешу жолдарын көрсету;
  
• 
  оқушылардың математика пәніне қызығушылық арттырып, олимпиада есептеріне дайындау.
  

• 
  математикадан алған білімін дамыта оқыту;
  
• 
  математикалық тұжырымдардың, формулалардың мәнін, шығу тегін түсіндіру;
  
• 
  есеп шығару арқылы меңгерген білімдерін тереңдету;
  
• 
  оқушылар материалды толық түсінуі және оған есептер шығара алуы қажет;
  
• 
  оқушы жеңілден ауырға және оңайдан күрделіге көшу бағытымен міндетті күрделілеу есептерді шығара алуы тиіс;
  
• 
  олимпиада есептерін шығаруға дағдыландыру;
  
• 
  сапалы білім алу үшін «өзін-өзі» тексеру әдістерін қолдана алуы тиіс.
  

• 
  математикадан қиындығы әртүрлі есептерді шығара алады;
  
• 
  өз бетімен жұмыстанып, өзін-өзі бағалайды;
  
• 
  логикалық тапсырмаларды орындауға, олимпиада есептерін шығаруға дағдыланады;
  

• 
  қалалық, облыстық олимпиадаларға, математикалық жарыстарға оқушылар қатыстыру;
  
• 
  жыл бойына өткізілген іс-шараларға белсене қатысқан оқушыларды мадақтау, алғыс жариялау.
  

• 
  Г. И.Глейзер. «История математики в школе»;
  
• 
  М. И. Сканави. Математика в задачах;
  
• 
  И. С. Петраков. «Математические кружки»;
  
• 
  М.В. Балк. «Математика после уроков»;
  
• 
  Я.И.Перельман. Жанды математика.
  

• 
  М.Гарднер. «Математические чудеса и тайны»;
  
• 
  Математика және физика журналы;
  
• 
  Математика журналы;
  
• 
  Электрондық оқулық.
  
• 
  Оқу пәнінің базалық мазмұны:
  
• 
  І бөлім. Математиканың шығу тарихынан (11сағат)
  
• 
  Сандар туралы алғашқы түсінік, арифметиканың, жай және құрама сандардың, бөлшектің шығу тарихы, көру иллюзиясына, көзбен мөлшерлеуге, Гаусс әдісіне есептер шығару.
  
• 
  ІІ бөлім. Математикалық тарихи есептер шығару (13сағат).
  
• 
  Математикалық тарихи есептер шығару, математикалық софизмдерді, математикалық фокустарды, арифметикалық ребустарды шешу.
  
• 
  Сандарды әртүрлі жүйеде жазу. Математикалық ойындар, тарихи викториналар ұйымдастыру.
  
• 
  ІІІ бөлім. Теңдеу құруға есептер шығару (10сағат).
  
• 
  Мәтінді, қиындығы жоғары, логикалық есептерге теңдеу құруға және оны шығаруға талдау жасау.
  
• 
  Қорытынды математикалық сайыс өткізу.
  

1. Білімділік: оқушылардың алған білімдерін өмірде, математикалық есептеулерде практикалық іс-әрекеттерде қолдана білу.

2. Дамытушылық: Қабілетті оқушыларды шығармашылыққа баулу, олардың ізденушілік қасиеттерін, ойлау қабілеттерін дамыту.

3. Тәрбиелік: Еңбек сүйгіштікке, өзін - өзін басқаруға, ұйымшылдыққа және дәлдікке тәрбиелеу.

1-жүргізуші: Армысыздар, ұстаздар мен оқушылар! 

2-жүргізуші: Әркімнің өз бақыты талғамы да

Қасиетті де, бойдағы арманы да

Дана халқым қабыл ал сәлемімді

Математика сүйер жас қауым алдарыңызда!

Сайысуға келдік біз қуанышпен,

Өнер, білім көрсетіп жарысуға

Сынау үшін өздерінің бақтарын

Шықсын кәне, өнерімен ортамызға. Ортаға 5-ші сынаптар топтарын шақырамыз. Қошеметпен қарсы алыңыздар!

1-жүргізуші:

Мінеки залда тыныштық,

Естілмейді дыбыс түк,

Мұны бізде қоштаймыз,

Кешіккенді тоспаймыз.

Ғылымдардың ғылымы

Математика жайында

Сайысты біз бастауға,

Әділ қазы сайлаймыз.

1.      __________________________________________

2.      __________________________________________

3. __________________________________________

Сайыс барысы:

1. Шырпымен ойын.

2. Сөз құрастыру

3. «Адымда - ойлан» ойыны (математикалық терминдер)

1. Сиқырлы сандар.

2. Сиқырлы шаршылар.

3. Көңілді көбейту.

1-жүргізуші: Бүгінгі шәкірт ертеңгі азамат. Сол азамат бойында тапқырлықты, алғырлықты  қалыптастыру мектеп қабырғасынан басталады.

2-жүргізуші: «Білімді азамат –ел ертеңі», «Білікті бірді, білімді мыңды  жығар» деген халықтың даналық сөзі бар- дей отырып сіздерге Ақ жол тілейміз.

1-жүргізуші:

Енді бірінші сайысымызда топтарға сәттілік тілеп, таныстыру сайысын бастаймыз. (Әр топ өздерін таныстырады)

2-жүргізуші:

ІІ-тур. «Кім алғыр?» ойыны:

1. Шырпымен ойын.

2. Сөз құрастыру.

3. «Адымда - ойлан» ойыны. Математикалық терминдер.

1. Шырпымен ойын.

а)11 шырпыны қолданып үш тең шаршы және 12 шырпымен екі шаршы құрастыру.

ә) 10 шырпыны қолданып үш тең шаршы және 12 шырпымен бес шаршы құрастыру .

2. Сөз құрастыру.

а) осуқ, аузйта, ретат, өйбутек, уөбл. (артық сөздің астын сызу)

ә) бершең, тремдиа, усиадр, тренц, тепмек. (артық сөздің астын сызу)

3. « Адымда - ойлан» ойыны. Математикалық терминдер.

а) П әрпінен басталатын математикалық термин сөздерді адымдап айту керек.

ә) С әрпінен басталатын математикалық термин сөздерді адымдап айту керек.

1-жүргізуші:

Өз ойыңды жүйелейтін,

Алған білімді түйіндейтін,

Әр нәрсенің жауабын тез

Есте сақтап күлімдейміз.-дей отырып, келесі сайысымызға көшелік.

Ойнайық та, ойлайық.

ІІІ-тур «Мақал-мәтелді жалғастыр» ойыны (әр топқа кезекпен мақал-мәтелдердің бастамасы оқылады).

1.      Екі жақсы қас болмас, екі жаман дос болмас.

2.      Бес бармақ жиналса, жұдырық болады.

3.      Отыз тістен шыққан сөз, отыз рулы елге тарайды.

4.      Бір кісі қазған құдықтан, мың кісі су ішеді.

5.      Досыңды үш күн сынама, үш жыл сына.

6.      Бір түйір дәнде, бір тамшы тері бар.

7.      Алты аға бірігіп әке болмас, жеті жеңгең бірігіп ана болмас.

8.      Ер бір рет өледі, қорқақ мың рет өледі.

9.      Қырық кісі бір жақ, қыңыр кісі бір жақ.

10.  Жеті рет өлшеп, бір рет кес.

11.  Бір тал кессең,он тал ек.

12.  Алдыңа бір қарасаң, артыңа он қара.

2-жүргізуші:

Шыққанша құмардан

Талмай есеп шығарған

Дәл бүгінгі кездесуде

Білімменен сыналған деп, келесі сайысымызға  көшелік.

1. Сиқырлы сандар (1 топқа екі тапсырмадан)

а) арифметикалық амалдар қолданып төрт 9 цифрын  пайдаланып, 10-ды жаз.

ә) арифметикалық амалдар қолданып төрт 7 цифрын пайдаланып, 78-ді жаз.

а) арифметикалық амалдар қолданып үш 6 цифрын  пайдаланып, 30-ды жаз.

ә) арифметикалық амалдар қолданып алты 7 цифрын пайдаланып, 100-ды жаз.

2. Сиқырлы шаршылар.

а)Тоғыз тордан тұратын сиқырлы шаршыға 20-ға дейінгі жұп сандарын қай бағытта алсақ та, қосындысы  30 шығатындай етіп  орналастыру керек..

ә) Тоғыз тордан тұратын сиқырлы шаршыға 20-ға дейінгі тақ сандарын қай бағытта алсақ та, қосындысы  33 шығатындай етіп  орналастыру керек.

3. Көңілді көбейту. Екі топ бір-біріне екі таңбалы екі санды айтады. Ол санды топтан бір оқушы шығып тақтада көзі байлаулы тұрғанда көбейтуді орындайды.

«Көрермендер көзайымы» ойыны (жұмбақ жасыру)

1-жүргізуш:

Жібермейміз есе біз,

Ғалым болып өсеміз.

Көзді ашып, жұмғанша ,

Есепті де шешеміз деп, кезекті Математикалық  лото ойынына береміз.

Арифметика

1. Қоян мен түлкі жүгіріп бара жатыр. Қоян 100 дм, ал түлкі 10 м жүгіреді. Екеуінің қайсысы орманға бұрын жетеді? (10 ұпай)

2. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0 сандардың несі көп: көбейтіндісі ме, әлде қосындысы ма? (20 ұпай)

3. Сауда жасау үшін 19 теңге төлеу керек. Сенде тек қана 3 теңгелік ақшалар, ал сатушыда тек 5 теңгелік ақшалар бар. Ақшаны қалай төлейсіз? (30 ұпай)

Есепте

2.   Бір сан екінші саннан 4 есе көп, ал олардың қосындысы 20-ға тең. Осы сандардың ең кішісін тап. (20 ұпай)

3. Сыныптағы 15 оқушы көркем өнерпаздар үйірмесіне қатысады. Олардың ішінде 9 оқушы домбра тартады, 10 оқушы өлең айтады. Неше оқушы өлең де айтады, домбыра да тартады? (30 ұпай)

Формула

2.   Бірінші шаршының ауданы 16 м², екінші шаршының ауданы одан 4 есе үлкен. Екінші шаршының периметрін тап. (20 ұпай)

3.   Қағаздан үш шаршы кесілген. Бірінің қабырғасы 4 см, ал қалған екеуінің қабырғалары 2 см-ден. Олар бір-біріне төртбұрыш болатындай етіп қосылған. Осы төртбұрыштың периметрін тап. (30 ұпай)

Логика

2.      Екі адамның бірі ылғи жалған, екіншісі ылғи шын айтады. Екеуі бірдей жауап беру үшін, оларға қандай сұрақ қоюға болады? (20 ұпай)

3.      Әкесінің жасы 27-де болғанда, ұлы небары 3 жаста еді. Ал қазір ұлының жасы әкесінің жасынан 3 есе кіші. Әрқайсысы неше жаста? (30 ұпай)

Әр нәрсенің бастауы

Жетекшіге тиісті.

Оның әрбір істері

Өз ісінің жемісі. -дей отырып Топ басшылармен сайысты бастайық.

VI-тур. Топ басшылар сайысы

Семантикалық карта (тапсырманы орындап, жасырылған сөзді табу)       «Ұлыс оң болсын!», «Ақ мол болсын!» сөздері жасырылған.

Көрермендермен ойын

Музыкалық сәлем. Қазылар алқасы сайыс қорытындысын шығарғанша, музыкалық номерді тамашалайық. «Ертегілер» әнінің әуеніне келтіріп, «Есептер» әнін орындайды.

Қорытынды. 

Жарыс заңы ежелден 

Жеңімпазды анықтау

 Женімпаз болу шарты сол

Еңбектеніп, жалықпау. 

Сөз әділ-қазылар алқасына беріледі.

Қанып сандар сырына,

Шықсақ білім шыңына.

Деп алаулап жүрегі

Қосқан әуен жырына,

Математиктер жасасын!-дей отырып, топтарды ортаға  шақырамыз.

1-жүргізуші:

Ғылым жолы бірде жеңіл, бірде қатты.

Ақыл-ойлар әлемді арбап алды.

Математика ғылымдар патшасы атты

Таңырқатып, аңыз қылған адамзатты.

Келер ұрпақ даналарға ұқсап туса,

Омар Хайям, Әл – Фараби жолын қуса,

Елімнің болашағы гүлденеді.

Ғылымның шамшырағы жанып тұрса.

Алдыңызда жайнаған жүздер әні

Сіздерменен кездерсеміз біздер әлі.

Әділ –қазы көрермен сау тұрыңыздар

Күтеді бізді жарқын күндер әлі.

Осымен «Қызықты математика әлемінде» атты көңілді тапқырлар сайысы аяқталды. Келесі кездескенше, сау – саламат болыңыздар!

Сабақтың тақырыбы: «Математикалық эстафета»

Сыныбы: 5

Сабақтың мақсаты:

1. 
   Білімділік: Оқушылардың математикадан алған білімдерін тереңдету, өткен тақырыптар бойынша білімдерін пысықтау, оқушының ой-өрісін кеңейту;
   
2. 
   Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыра отырып, есте сақтау қабілетін дамыту арқылы өз ойын еркін жеткізе білу дағдысын қалыптастыру;
   
3. 
   Тәрбиелілік: Оқушыларды ұқыптылыққа, тапқырлыққа, жауапкершілікке, шапшаңдыққа тәрбиелеу.
   

1-жүргізуші:

Асыл тастан, өнер жастан

Шығады деп дарынды,

Халық айтса қалт айтпайды,

Әр қашанда нанымды, – деп Абай атамыз айтқандай 5-ші сыныптар арасында өткелі тұрған сайысымызды бастаймыз.

2-жүргізуші:

Математика ғылымдар патшасы деп,

Мойындаған бар ғылым жер шарында.

Сол қағида тағы да дәлелденбек,

Бүгінгі кеш бағдарлы жоспарында.

1-жүргізуші:

Математика, математика қандай қиын,

Оқымасаң шешілмейді ешбір түйін.

Амалдардың тек қана көмегімен,

Орындалар сансыз көп байлам түйін.

2-жүргізуші:

Болашақ білім – ғылым тұтқасыда,

Мұны әркім әрқашан ұстасында.

Заманның компьютердей кезеңінде

Математика тағы тұр көшбасында.

1-жүргізуші:

Ендеше құрметті ұстаздар мен оқушылар бүгінгі «Математикалық эстафета» атты сайысымызға қош келдіңіздер. Сайысымызды бастамастан бұрын, әділ төрелік ететін, топтардың еңбектеріне баға беруші ұстаздарымызды таныстырып өтейік.

2-жүргізуші:

1-жүргізуші:

Білім деген биік шың,

Бақытқа сені жетелер.

Білім деген ақылшың,

Қиындықтан өткізер – деп келесі кезеңіміз «викторина» кезеңін бастаймыз.

Мұнда тақтада әр топқа төрт-төрттен тапсырмалар жазылған. Топ басшысы өз камандасына белгілі бір түсті математикалық фигура таңдайды, содан соң әр сайыскер аяғына допты қыстырып алып, тақтадағы тапсырмаларды орындайды. Бір оқушы болған соң екінші оқушыға допты береді. Келесі сайыскер ортаға шығады, солай жалғасып кете береді. Бұл кезеңде ең бастысы шапшаңдық, әрі тапсырмаларды дұрыс орындау.

Бірінші болып 5 «а», 5 «в», 5 «д» топтары жарысады, содан соң келесі үштік жарысады. 1-ші болған командаға – 3 ұпай, әр дұрыс жауап 1 ұпай.

1-ші топ:

1. 
   Ең кіші екі таңбалы сан. (10)
   
2. 
   Егіз сандар дегеніміз не? (Айырмасы 2-ге тең екі жай санды егіз сандар деп атаймыз)
   
3. 
   15 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 3, 5, 15)
   
4. 
   Радиусы 4 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 8 см)
   

1. 
   Ең кіші үш таңбалы сан. (100)
   
2. 
   Жұп сандар дегеніміз не? (2-ге бөлінетін натурал сандарды жұп сандар деп атайды)
   
3. 
   12 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 2, 3, 4, 6, 12)
   
4. 
   Радиусы 5 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 10 см)
   

1. 
   Ең үлкен екі таңбалы сан. (99)
   
2. 
   Тақ сандар дегеніміз не? (2-ге бөлінбейтін натурал сандарды жұп сандар деп атайды)
   
3. 
   16 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 2, 4, 8, 16)
   
4. 
   Радиусы 8 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 16 см)
   

1. 
   Ең үлкен үш таңбалы сан. (999)
   
2. 
   Құрама сандар дегеніміз не? (Екіден көп бөлгіштері бар натурал сандарды құрама сандар деп атаймыз)
   
3. 
   18 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 2, 3, 6, 9, 18)
   
4. 
   Радиусы 7 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 14 см)
   

1. 
   Бір ғасырда неше жыл? (100)
   
2. 
   Натурал сандар дегеніміз не? (Санау үшін қолданылатын сандарды натурал сандар деп атаймыз)
   
3. 
   10 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 2, 5, 10)
   
4. 
   Радиусы 3 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 6 см)
   

1. 
   Бір киллометрде неше метр (1000м)
   
2. 
   Жай сандар дегеніміз не? (1-ге және өзіне ғана бөлінетін натурал сандарды жай сандар деп атаймыз)
   
3. 
   14 санының барлық бөлгіштерін ата. (1, 2, 7, 14)
   
4. 
   Радиусы 6 см шеңбердің диаметрін табыңыз. (Диаметрі – 12 см)
   

2-жүргізуші:

Оймен кәне көк теңізін кешіңдер,

Жарқ-жұрқ еткен неше түрлі есімдер.

Айтылғанда математикалық есептер,

Зейін салып, зердеменен шешіңдер – деп келесі кезекңіміз «логика» кезеңін бастаймыз.

Көңілді сұрақтар:

5 – Тәулік қай мезгілде қысқарырақ. Қыста ма, әлде жазда ма?

10 – Бір жанұяда 5 ұл бар, олардың әрқайсысының 1 қарындасы бар. Жанұяда неше бала бар?

15 – Бес май жанып тұр. Екеуін сөндіріп тастаса, неше май шам қалады?

Қазақтың байырғы есептері:

5 – Түйеқұс екі аяғымен тұрғанда бір пұт тартса, бір аяғымен тұрғанда канша тартады?

10 – Он-оннан асығы бар үш бала өзара асық ойнады. Ойыннан соң біріншісі екіншісіне карап канша асык ұттык - дейді. Ол онша көп ұтқыза коймаппың, сегіз асығым калыпты, - деді.

- Онда сендегі барлык асык менің ұтып алған асығыма тең екен, - дейді. Үшінші бала асыктарын түгендеп түрып,

- Ен көп асыктан ұтылган мен болдым, -дейді мүңайып бірінші бала. Ойыннан кейін кімде неше асык болды?

15 – Жайылымда бұзаулар мен қаздар жүр. Бұзаулардың аяқтарының жалпы саны 392, ал қаздардың аяқтарының саны бұзаулардың санынан 94-і кем. Жайылымда неше қаз және неше бұзау жайылып жүр?

Қанша екенін тап:

5 – Бір-бірімен жарысқан,

Бес аю, бір арыстан

Екі қой мен үш түлкі

Бәрі нешеу кім білді?

10 – Бес бұтақты ағашта,

Бұтақ сайын бес алма,

Біреуін бер Алашқа,

Қалады сонда қанша алма?

15 – Екі бұтақта 15 торғай отыр. Бірінші бұтақтан 3 торғай ұшып кетті. Екінші бұтақтағы 2 торғай ұшып бірінші бұтаққа қонғанда, екі бұтақтағы торғайлар саны бірдей болды. Алғашқыда бұтақтардың әрқайсысында қанша торғай болды?

Мақал-мәтелдер:

5 – Жеті жұрттың тілін біл , ...

10 – Білгенің бір тоғыз, ...

15 – Досыңның мың болғанына мақтан, ...

Әділқазылар ұпай сандарын айтады.

1-жүргізуші:

Келесі кезеңімізді бастамастан бұрын ортаға әр топтың сынып жетекшілері мен мұғалімдері шақырылады.

Қанша терминнен құралған сөз тіркес болса, сонша ұпай саны беріледі.

2-жүргізуші:

V кезең « Жаңылдырып көр!» деп аталады. Бұл кезеңде ортаға топ басшылары шақырылады. Бірінші оқушы бір сан айтады, келесі оқушы бірінші оқушының айтқан санына өзінің санын қосып айтады, келесі оқушы бірінші және екінші оқушылардың санына өзінің санын қосып айтады. Бір оқушы жаңылғанша солай жалғаса береді. Бірінші шығып кеткен оқушының тобына 1 ұпай, екіншісіне 2, үшіншісіне 3, төртінші шыққан оқушының тобына 4 ұпайдан , бесінші шыққан оқушының тобына – 5 ұпай қосылады. Жеңген оқушының тобына 6 ұпай қосылады.

1-жүргізуші:

Танграм –  шамамен 4000 жылдық тарихы бар қытай ойыны. Белгілі бір қатынаста кесілген  7  әртүрлі фигуралар арқылы алдын ала білетін немесе жаңадан ойлап қалаған бейненің кескінін келтіру.

- Фигуралар бірінің үстіне бірі шығып кетпеу керек, бір жазақтықтың бойымен ғана орналасады.

- Фигуралар бір – біріне толықтай немесе белгілі бір бөлігі тиіп тұрады. Ең болмағанда  бір  нүктеде  жанасып тұруы тиіс.  Яғни, қандай да бір фигура   қалғандарына алшақта тұра алмайды. Бұлай   болса ойын шарты бұзылады.

2-жүргізуші:

Біреу озса жарыста,

Біреу артта қалады.

Ренжімей тараса,

Озбағандар жарады.

Жарыс заңы ежелден,

Жеңімпазды анықтау

Жеңімпаз болу шарты сол,

Еңбектену жалықпау.

1-жүргізуші:

Жарыстың соңғы сәті таяп қалды,

Демеңіздер біз өнерді аяп қалды.

Әділқазы сіздерге сөз береміз

Жеңімпаздар кім болып сарапталды?!

Қорытынды сөз әділқазыларға беріледі.

Соңында жеңімпаз топ марапатталады.
Сабақтың тақырыбы: Математикалық, арифметикалық ребустар

Сабақтың мақсаты:

Білімдік мәні: Оқушыларға арифметикалық ребустар және оны шешу жолдары туралы ақпарат беру.

Дамытушылық мәні: Алған білімдерін өмірде қолдана білуге, топпен жұмыс істеуге үйрету.

Тәрбиелік мәні: Оқушыларды ұйымшылдыққа, өз ойын еркін жеткізе білуге, жан-жақты азамат болуына тәрбиелеу.

Көрнекілік құралдар:арифметикалық ребустар, тапсырмалар, слаидтар, интерактивті тақта.

Сабақтың түрі: ойын,сайыс сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері:көрнекілік, сұрақ-жауап.

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру.

Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

«Ұшқыр ой – ұтымды жауап»  ойыны

Сұрақтар оқылады, сұрақтар логикалық есептерге байланысты алынады:

1. Шанаға қосарланып жегілген үш ат 30км жүріп өтті. Әр ат қанша км жүріп өтті? Жауабы:Әр ат 30 км жүріп өтті, себебі олар қосарланып жегілген аттар

2.Таксиден 2 жолаушы шыққанда жартысы таксиде қалды. Таксиде неше адам болған еді? Жауабы: 3адам болған, себебі 2-нің жартысы 1,  2+1=3

3. Екі адам шахматты 2 сағат ойнайды. Бір адам неше сағат ойнайды?

Жауабы:Бір адам 2 сағат ойнайды, себебі шахматты 2 адам ойнайды,  бір уақытта бастайды.

4. Қай санды төңкергенде басқа санға айналады? Жауабы: 6 саны төңкергенде 9 санына, 9 саны 6 санына айналады.

5. Қай сандарды төңкергенде өзгермейді? Жауабы: 0,8 сандары төңкергенде өзгермейді.

6. Бірліктері 8 болатын екі таңбалы сандарды кему ретімен ата.Жауабы: 98,88,78,68,58,48,38,28,18.

7. 9-дан 100-ге дейінгі сандарда қанша «9» саны кездеседі?Жауабы: 10

Жауап берген жұптарға фигуралар беріп отыру.

Мағынаны тану:

-Жарайсыңдар, балалар, енді алдымыздағы 1-конверт бойынша жұптасып жұмыс жасаймыз. Бұл жұмысты ақ қағазға жапсырып, жазып орындайсыңдар. Тапсырманы орындап болған жұптар жұмыстарын қорғайды.

Әр оқушының алдына сандар мен арифметикалық   ребустар  қиындылары  бар 1-конверт тасталады. Оқушылар жұппен жұмыс жасайды. Арифметикалық  ребустарды құрып, шешеді.  Оқушылар бүгінгі сабақтың тақырыбын өздері түйіндеп шығарады, қорғайды.

1-конверт тапсырмасы

1-жұпқа:  4*4*4*4=8             Шешуі:     4+4+4-4=8, 4+4-4+4=8

2-жұпқа:   5*4*3*2*1=3        Шешуі:     5+4-3-2-1=3, 5-4+3-2+1=3

3-жұпқа:   6*6*6=30              Шешуі:     6∙6-6 =30

4-жұпқа:     5*5*5=5              Шешуі:     5+5-5=5, 5-5+5=5

5-жұпқа:    5*4*3*2*1=5       Шешуі:     5+4-3-2+1=5, 5-4+3+2-1=5

Сабақ тақырыбы: «Арифметикалық ребустар» (Слайдтан тақырыбы, мақсаты оқылады)

-Сонымен ребус туралы  не білеміз?

-Ребус-бұл жасырынған сөздерді, сөйлемдерді  суреттің, әріптің, таңбалардың көмегімен  табу ойыны. Ребус латын тілінен аударғанда «зат, нәрсе» ұғымын білдіреді. Алғашқы ребустар Францияда 15-ғасырда пайда болған.

-Ребустың қандай түрлерін білесіңдер?

-Суретті ребустар, әріпті ребустар, математикалық ребустар, арифметикалық ребустар.

-Арифметикалық ребус  екенін қайдан білдіңдер ?

-Арифметикалық ребустарды  шешуде  нені басшылыққа аламыз?

-Ендеше арифметикалық ребустардың күрделірек түрін шешіп көрейік. Әр жұп 2-конвертті ашайық. Әр қатардан 1 жұп тақтада орындайды.

Осы тақырып көлемінде әр жұпқа  арифметикалық амалдар арқылы дұрыс теңдік шығарып алуға, арифметикалық ребустар  шешуге, тапсырмалар беріледі.

3  3  3=30                Шешуі:         33-3=30

3  3  3  3=30                             3∙3∙3+3=30

7 7 7 7=1               Шешуі:       77:77=1

7 7 7 7=2                                 7:7+7:7=2

Жауап берген жұптарға фигуралар беріп отыру.

-Ендігі кезекті математикалық ребустарға берейік. 3-конверт тапсырмасын орындаймыз.  Әрбір  әріппен бір цифрды белгілейді. Ұқсас әріптерді сол бірдей цифрменен белгілейді. Осы жазбаларды  анықтайық. Тақтаға 2 жұп шығады.

1.АА х  А =  CC        1. Жауабы:   22х2=44, 33х3=99

2.  МННН- ККК = М              2.Жауабы: 1000-999 =1

1. 
   А әрпінің орнында – 0, 2, 4, 6, 8 цифрлары, ал В әрпінің орнында – 1, 3, 5, 7, 9 цифрлары болуы мүмкін.
   

2. 
   Есептің шарты дұрыс орындалатындай бірдей шартты белгілердің орнына бірдей сандар қою керек (мұнда тек қосу мен азайту амалдары қолданылған).
   

3. 
   Әріптерді цифрлармен алмастыр:
   

4. 
   Мына дөңгелектердің орнына 6-дан 14-ке (14-ті алмағанда) дейінгі сандарды бір түзу бойында орналасқан кезде сандардың қосындысы 30-ға тең болатындай етіп (орналастырыңыздар) қойып шығыңыздар.
   

5. 
   Көбейту амалында жұлдызшаларды цифрлармен алмастырыңдар (ескерту, бұл есепте 7 цифры қолданылмайды).
   

6. 
   Мына шаршылардың орнына 1-ден 11-ге (11-ді қоса алғанда) дейінгі сандарды бір түзу бойында орналасқан кезде сандардың қосындысы 18-ге тең болатындай етіп (орналастырыңыздар) қойып шығыңыздар.