5-сыныбына арналған оқу құралы
жүктеу/скачать 3,98 Mb.
|
1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мәтін бойынша сұрақ құраңдар. Мен Павлодар қаласында тұрамын. Біздің қалада бірнеше көшеде трамвай жүреді. Ал, сен трамвайдың тарихын білесің бе? Бұрын атпен жүретін трамвайлар болған. Трамвайға сегіз ат жегіліпті. Қазір трамвай электр қуатымен жүреді. Алғашқы трамвай Берлин көшелерінде пайда болды. Қазақстанда трамвай алғаш 1937 жылы Алматы қаласында жүре бастады. Трамвайдың ең үлкен жылдамдығы 65-70 км/сағ құрайды. Бүгінде трамвай кең тараған көлікке айналды.
Сенің көшеңде қандай көлік жүреді? .................................... Трамваймен жүресің бе? .................................... Жолақысы неше теңге? ................................... Трамвай қандай көшелермен жүреді? .......................................... Оқушылар сарайына қандай трамвай барады? ........................................... 3-тапсырма. Сызбаға сәйкес сөз тіркесін құраңдар. Есептік сан есім+зат есім Реттік сан есім+зат есім 4-тапсырма. Төмендегі сөздерді жатыс септікке қойып, сөйлем құраңдар. Көлік, трамвай, көше, автобус. Автобустағы оқиға Жаңа сөздермен танысып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. көп ұзамай – не задерживаясь кішіпейіл – вежливый менен гөрі үлкендеу – старше меня
1 –тапсырма. Мәтінді рөлге бөліп оқыңдар. Біз автобус тоқтайтын аялдамаға келдік. Көп ұзамай автобус келіп тоқтады. Екі есігі бірден ашылды. Алдыңғы есіктен анам екеуіміз ішке кірдік. Мұнда отырыңыз, - деп, менен гөрі үлкендеу екі бала анама орын ұсынды. Рахмет, балалар! – деді анам. Ана, рахметті не үшін айттыңыз? Кішіпейілдігі үшін. Сен солардай бол. Үлкенді сыйла. Сонда үлкендер саған рахмет айтады. («Ана тілі – қанатым» кітабынан). 2-тапсырма. Берілген зат есімдерді септеңдер. Аялдама, мекенжай, көше. 3-тапсырма. Мәтіннен етістіктерді теріп жазып, жіктік жалғауларының астын сызыңдар. 4-тапсырма. Мәтін бойынша өз пікірлеріңді жазыңдар. Досымның мекен-жайы Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. Қасыма – рядом өз – свой Үзіліс – перемена
Сенің досың бар ма? ............................................ Сен оның мекенжайың білесің бе? .............................................. Досыңның мекенжайын толық бере аласың ба? ................................................ Оның үйі сенің үйіңе жақын ба? ................................................ Досыңа телефон шаласың ба? ................................................ 3-тапсырма. Берілген етістіктерді ауыспалы осы шақта жіктеңдер . Беру, бару, білу. Мектеп мекен-жайы Жаңа сөздерді оқып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. ғимарат –здание қабылдау бөлмесі – приемная
Балалар, № 29 мектепке қалай жетуге болады? Ағай, біз №29 мектептің мекен-жайын толық білеміз. Айтыңдар, жазып алайын. 29 мектеп Катаев көшесінде 22 ғимаратта орналасқан.Қабылдау бөлмесінің телефоны – 685446. Рахмет, балалар.Жақсы оқушы екенсіңдер. Ағай, біздің мектепке трамваймен немесе автобуспен баруға болады. Сау болыңыз. 2-тапсырма. Сөздерді буынға бөліп жазыңдар. Мекенжай, қабылдау, жақсы, ғимараттар, көшесінде, көлікпен, аялдамада, жолаушылар, тұрғындары. 3-тапсырма. Сыныптастарыңның мекен-жайын жазып алыңдар. Атам мен әжемнің мекен-жайы Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. арқылы – через толық мекен-жай – (здесь) точный адрес
Менің атам мен әжем бар. Олар ауылда тұрады. Толық мекенжайы осындай: Қазақстан Республикасы, Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Еңбекші ауылы, Кұрылысшылар көшесі, 27 үй. Ертеде әкем оларға хат жазып тұратын. Қазір біз олармен интернет арқылы хабарласамыз. Олардың электронды поштасы осындай: www Kordaj KZ. 2-тапсырма. Диалогты толықтырып, өзара сөйлесіңдер. Сенің туыстарың қайда тұрады? .................................................. Олармен қалай хабарласасыңдар? ............................................ Туыстарының толық мекенжайын білесің бе? ................................................. Туыстарына жиі барасыңдар ма? ................................................... Туыстарың қонаққа келе ме? ................................................... 3- тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қойып, көшіріп жазыңдар. Жазда мен ауыл... бара.... Сен туыстарың... мекенжайы... біле... бе? Марат қала... тұра... Қазақстан... қалалар... әдемі. Ас атасы – нан Жаңа сөздермен танысып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. дәм – ( здесь) угощение үзбе – не рви тастама – не бросай қасиетті – святой амандық – здоровье ағза – организм 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мазмұны бойынша сұрақ құраңдар. Қазақта «ас атасы – нан» деген сөз бар, яғни астың, дәмнің үлкені – нан. Ол бидай ұнынан жасалады. Нан қасиетті. Ұнның құрамындағы адамның бойына нәр беретін, куат беретін ағзаға қажеттінің бәрі бар. Қазақта «қатықсыз қара су ішіп, қара нан жесек те, амандық болсын» деген де сөз бар ғой… «Нанды жерге тастама», «нанның үстіне зат қойма», «нанды төңкерме», «нанды бір қолмен үзбе» деген сөздің барлығы – сол нанның қасиетіне орай айтылған тыйымдар. 2-тапсырма. Өлеңді түсініп оқыңдар. Мазмұны бойынша сұрақ құраңдар. Бауырсақ Дастарқанда шашылып, Жатты аппақ бауырсақ. Бауырсаққа қызығып, Қарап тұрып көзін сап: - Қайдан келдің ,бауырсақ?- Деп сұрады қуыршақ. -Дүкеннен келдім нан сатқан,- Деді оған бауырсақ. -Дүкеннен келдің қай жақтан? -Наубайдан келдім нан жапқан. -Наубайға келдің қай жақтан? -Диірменнен келдім ұн тартқан. -Диірменге келдің қай жақтан? -Даладан келдім кең жатқан. - Жер ана мені көсілген, - Диқандар нені өсірген? 1. Диқандар не істейді? 2. Егінді кім егеді? 3. Қай кезде бидайды жинайды? 4. Жинап болған соң қайда ,қай көлікпен тасиды? 5. Бидайдан не тартады? 6. Ұнды қайда апарады? 7. Нанды қайда сатады? Нан қайдан келеді? 
Жаңа сөздерді оқы, есіңе сақта. дән – зерно егіс даласы – поле сабақтары – стебель пісіп тұрған – созревшие сыйып тұр – вмещается 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мазмұны бойынша сұрақ құраңдар. Бірде Рауан әжесіне еріп, егіс даласына келді. Ол шашақты басы иіліп тұрған бидай сабақтарын көріп, әжесінен: - Мынау өсіп тұрған не? - деп сұрады. - Рауанжан, бұл пісіп тұрған – нан, - деп жауап берді әжесі. - Нан болса, таба наны қайда? - Таба наны да осы дәннің ішінде. - Ал тоқаш ше? - Ол да осы дәннің ішінде. - Бауырсақ ше? - Бауырсақ та осы дәнге сыйып тұр. - Әже, кіп-кішкентай қауызды дәнге осынша көп нан қалай сыйып тұр? - деп Рауан таңғалды. - «Ас атасы – нан, нан атасы – дән» деген. Осынша мол дүние, тоқшылық әрбір дәннің ішінде, - деді әжесі. 2-тапсырма. Диалогты толықтырып, өзара сөйлесіңдер. Сен нанды қай дүкеннен аласың? .................................................... Отбасыңа қандай нан ұнайды? ...................................................... Нансыз тамақ іше аласың ба? ................................................. Сенің анаң ұннан қандай тағамдар дайындайды? ............................................... Сен өзің нан пісіре аласың ба? ................................................... Жерде нан жатса, сен не істейсің? ..................................................... Қатқан нанды не істейсіңдер? ..................................................... 2-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп жатқа оқып беріңдер. Нан қиқымын шашпаңдар! Жерге жатса, баспаңдар! Теріп алып қастерлеп, Торғайларға тастаңдар. Азық-түлік дүкені Жаңа сөздермен танысып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. сары май – сливочное масло төлем қағазы – чек қанша төлеуім керек – сколько должен заплатить қанша тұрады – сколько стоит сатып алушы – покупатель ет – мясо өлшеңізші – взвесьте орап беріңізші – заверните
майы бар. Жанат: Шаруа майынан 1 кг. өлшеңіз. Сатушы: Тағы не аласыз? Бізде шұжықтың жаңадан түскен әр түрлі сорттары бар. Жанат: Маған сервелаттан беріңіз. Барлығына қанша төлеуім керек? Сатушы: Сізден 1325 теңге. Ұсағыңыз болса ,25 теңге беріңіз. Жанат: Ұсақ ақшам жоқ. Міне, 1400 теңге, алыңыз. Сатушы: Қалған ақшаңызды алыңыз. Келіп тұрыңыз. 2-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңдер. 1. Жанат қандай дүкенге барды? 2. Ол не сатып алды? 3. Жанат неше келі май сатып алды? 4. Оған қандай шұжық ұнайды? 5. Ол қанша теңгеге азық-түлік алды? 6. Жанатта ұсақ ақша болды ма? 7. Ол сатушыға неше теңге берді? 2-тапсырма. Диалогты толықтырып, өзара сөйлесіңдер. Саған азық-түлік дүкені жақын ба? ............................................................ Сен азық-түлік сатып аласың ба? .............................................................. Бүгін не сатып алдың? ................................................ Сен қандай нан түрін қалайсың? ........................................... Дүкенде көкөніс сата ма? .................................................. Етті қайдан сатып аласыңдар? ................................................. Арзан бағамен азық-түлікті қайдан алуға болады? ..................................................... 2-тапсырма. Берілген сөздерді сәйкестендіріп, сөйлем құраңдар. Дәмді күріш Ақ тағам
Сапалы алмұрт Пайдалы өнім Қызыл бұрыш Тәтті балық Ащы ет
2. Бүгін дүкенге ауылдан сүт,қаймақ әкеледі. 3. Қызыл балық пайдалы. 4. Апам күріштен палау дайындады. Дастарқан 
Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. скатерть – дастархан (перен. стол с яствами; еда) дастарқан аттау – пренебрегать хлебом – солью (букв. перешагивать через дастархан); отвечать черной неблагодарностью қастерлеу – уважение, почтение төр – почетное место тыйым сөз – запретное слово
1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңдер. Біз келген адамды дастарқанға шақырамыз. Бұл – қазақтың салты. Қазақта дастарханды қадірлейді. Бізде «дастарханды аттама» деген тыйым сөз бар. Біз үлкенді сыйлаймыз. Бірінші қарияларға төрден орын береміз. Дастарқанға бірінші нан қоямыз. Сосын ұлттық тамақты қоямыз. Қариялар батасын береді. Жақсы тілектер айтады. Бұл – біздің халыққа тән тәрбие. 1. Қазақтың қандай салты бар? 2. Қазақта нені қадірлейді? 3. Қандай тыйым сөз бар? 4. Дастарқанға бірінші нені қояды? 5. Үлкендерді қалай сыйлайды? 6. Кім бата береді? 7. Қандай тілектер айтады?
Ал сен қонақты қалай қарсы аласың? ............................................................... Қалай ойлайсың,неге дастарқанға бірінші нанды қояды? ............................................................. Сен үйде дастарқан жаясың ба? ..................................................... Сен бата бере аласың ба? ..................................................... Сенің, не танысыңның отбасында кім бата береді? ..................................................... Қандай халықтар дастарқанда бата береді? .................................................................. 3-тапсырма. Сөйлемді орын тәртібімен дұрыс құраңдар. Менің, береді, әкем, отбасымда, бата. Қонаққа, дастарқан жаямыз, біз. Мен, көмектесемін, анама. Дастарқанда, болады, мерекелік, бауырсақ. Бұл, салты, қазақ, халқының. 4-тапсырма. Берілген етістіктерді өткен шақта жіктеңдер. Беру, шақыру, дайындау. Таңғы ас Жаңа сөздерді оқып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. тоқ жүреді – будет сытым жарылмаған бидай – цельное зерно ботқа – каша
ұсыну – предлогать 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мазмұны бойынша сұрақ құраңдар. Таңғы асты дұрыс әрі уақында ішу керек. Таңертең дұрыс тамақтанған адам күні бойы тоқ жүреді. Балалардың таңғы асына белоктарға бай тағамдар дайындау керек. Бұл ірімшік, йогурт, айран және сүт. Көмірсутегі бай ботқа және жарылмаған бидай нанымен тамақтанған жөн. Көкөніс және жемістен жасалған салаттар жеу пайдалы. Мен сендерге “Керемет”салатының рецебін ұсынамын.Өте дәмді! «Керемет» салаты Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. ұзыншақтап – соломкой қайнату – кипятить үккіш – терка
йогуртты тұздық – йогуртовая масса 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. 6 адамға арналған рецепт: Қажетті заттар: піскен тауық еті, 2 қияр, 1 сәбіз, грек жаңғағы, 50 г жүзім, 1 йогурт. Қайнатып пісірген тауық еті (калориясы аз, ақ ет болғаны жөн) мен қиярды ұзыншақтап, жіңішкелеп кеседі де салат тәрелкесіне салады. Кесек бір сәбізді жуып, тазалап қайнатады. Піскен сәбізді ірі көзді үккіштен өткізеді. Туралған қияр мен еттің үстіне салады. Одан кейін йогуртты тұздық дайындалады. Ол үшін йогуртқа үгітілген жаңғақты қосады. Әркім өз қалауы бойынша тұз бен бұрыш қосады. Дайын салатқа тең ортасынан бөлінген жүзімді салады. Жүзім қара түсті болса, тіпті сәнді көрінеді. Бұл салат емдәмдік (диетический) болып табылады.
1. Таңғы асты қалай ішу керек? 2. Таңғы асқа қандай тағам дайындау керек? 3. Сүттен қандай тағам дайындалады? 4. Қандай ботқа жеу керек? 5. Қандай салаттар пайдалы? 6. “Керемет”салатына қандай азық-түлік керек? 7. Тауық еті қандай болу керек? 2-тапсырма. Диалогты толықтырып, өзара сөйлесіңдер. Таңғы асты қайда ішесің? Мектепте таңғы асқа не алуға болады? Таңғы асқа қандай тағам жейсің? Саған қандай ботқа ұнайды? Таңғы асқа қандай салат жегің келеді? Таңертең кім ас дайындайды? Сен сүт ішесің бе? 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына керекті жалғауларды қойыңдар. Бүгін дүкен... барамын. 2) Мен «Керемет»салатын ұсына... . 3) Жеміс... шырын дайындайды. 4) Ірімшік... пайдасы көп. 5) Сәбіз... ірі көзді үккіштен өткіземіз. 4-тапсырма. Сөз тіркесін құраңдар.
Түскі тамақ Жаңа сөздермен танысып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. қатысу – участвовать қол кеспе – домашняя лапша сұйық тағам – первое блюдо сусын – напиток төлеу – платить 1 –тапсырма. Мәтінді рөлге бөліп оқыңдар. Менің атым – Аңсар. Мен 5-інші сыныпта оқимын. Сабақтан кейін домбыра үйірмесіне қатысамын, сондықтан түскі асты мектеп асханасынан ішемін. Сәлеметсіз бе, Айгүл апай. Маған сұйық тағамнан – қол кеспе, екіншіге – палау, сусындардан – сүт қосылған тәтті шай беріңізші. Аңсар, сен нан неге алмайсың? Рахмет, апай ұмытып кетіппін, оны да беріңіз. Қанша төлейін. Жүз елу теңге. Ас дәмді болсын! 2-тапсырма. Диалогты жалғастырып, өзара сөйлесіңдер. Сен мектеп асханасында тамақтанасың ба? .............................................................. Асханада қандай сұйық тағамдар сатылады? .......................................................... Асханада сусындар сатылады ма? ....................................................... Ас туралы қандай мақал-мәтелдер білесің? ................................................................ Өзің қандай тағам дайындай аласың? ................................................................. Асхана тәртібін білесің бе? .................................................. 3-тапсырма. Сөз тіркестерден сөйлем құрастырыңдар. Түскі тамақ, мектеп асханасы, ас мәзірі, тәртіпті оқушы. Кешкі тамақ Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. даярлау – готовить себу -сыпать жеңіл – легкий құю -поливать
Біз кешкі тағамды сағат жетіде ішеміз. Анам екеуіміз ас үйде жүрміз. Кешкіге тамақ даярлап жатырмыз. Кешкі ас жеңіл болу керек, сондықтан біз көкөніс салатын даярлауға кірістік. Қызылша, қияр, орамжапырақ, сәбізді жіңішкелеп кестім. Аздап тұз салдым, үстіне қаймақ құйдым. Бетіне көк пияз септім. Міне, тағам дайын, дастарқанға қоюға болады. Ас дәмді болсын!
Сен кешкі тамақты нешеде ішесің? ............................................. Саған қандай тағамдар ұнайды? ............................................................. Кешкі анаң не әзірлейді? .............................................. Сенің ойынша, кешкі тамақ қандай болу керек? ............................................................. Кешкі тамақ мәзірін ұсына аласың ба? .................................................................. 3-тапсырма. Дұрыс аудармасын табыңдар? Таңғы ас готовить еду Дәмді тағам ужин Жіңішкелеп кесу вкусное блюдо Асты дайындау завтрак Кешкі ас мелко резать Балдың пайдасы 
Жаңа сөздермен танысып, сөздік дәптерлеріңе жазып алыңдар. ағза – орган асқазан жұмысын тәртіптейді –упорядочивает работу желудка ауруларға қарсы – против заболеваний арттырады – повышает күрес - борьба пайыз- процент 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мазмұны бойынша сұрақ құраңдар. Ара балының құрамында адам ағзасына пайдалы 60 түрлі зат бар, мысалы, глюкоза, минералдық тұздар, ферменттер, дәрумендер, радиоактивті, антибиотикті және басқа заттар бар. Бал асқазан жұмысын тәртіптейді. Таңертең күн сайын бір стақан суға бір ас қасық салып ішсе, өте пайдалы. Бал бала ағзасының түрлі ауруларға қарсы күресуін арттырады, гемоглобиннің пайызын көбейтеді. Балды әсіресе сүт және жеміс-жидек тағамдарына қосып жеген пайдалы. 1. Балдың құрамында не бар? 2. Бал ненің жұмысын тәртіптейді? 3. Балды қашан пайдалану керек? 4. Балдың пайдасы қандай?
6. Балдың құрамында неше түрлі пайдалы зат бар? 7. Бал ненің пайызын көбетеді?
- .................................. - Балды қайдан сатып аласың? - ................................................. - Саған қандай бал ұнайды? - ......................................................... - Сен балды қалай пайдаланасың? - .................................................. - Аралармен кім айналасады? - ................................................. - Балдан қандай тағам дайындайды? - ................................... - Бал арасын көрдің бе? - ..................................... 3-тапсырма. Көп нүктеннің орнына «бал» деген сөзді керекті септікке қойыңдар. 1) ... пайдасы көп. 2) Мен ... шайға қосамын. 3) ... «чак-чак» тағамына қосады. 4) ... адамдарды емдейді.
Ас ішу тәртібі Жаңа сөздерді оқып, естеріңе сақтаңдар. асықпай – не спеша шектен тыс – выше нормы шайнау – прожевать жұту керек – проглатить 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңдар. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңдер. 1. Тарта жесең, тай қалар, Қоя жесең, қой қалар, Қоймай жесең не қалар. Сондықтан тамақты шектен тыс көп ішуге болмайды. 2. Асты асықпай, әбден шайнап жұту керек. 3. Тамақ ішіп отырып, кітап оқуға, теледидар көруге болмайды. 4. Әр түрлі тамақта адам денесіне қажетті дәрумендер болады. Сондықтан тамақты талғаммен ішу керек. 5. Әсіресе қазақтың ұлттық тағамдары адамға өте пайдалы, 6. Ұлттық тағамдарымызға: бауырсақ, қазы-қарта, жал-жая, қымыз-шұбат, құрт, тағы басқалар жатады. 1. Тамақты көп ішуге бола ма? 2. Тамақты қалай ішу керек? 3. Тамақ ішіп отырғанда не істеуге болмайды? 4. Тамақта не болады? 5. Қандай пайдалы сусындар бар? 6. Саған қандай сусын ұнайды? 7. Ұлттық тағамдары ата.
- Қалай ойлайсың, қандай тамақ ішу керек? - ..................................................... - Сен тамақты асықпай ішесің бе? - ......................................................... - Теледидар алдында тамақ ішу ұнай ма? - .............................................................. - Сенің ойынша, қандай тағамда дәрумендер көп? - ............................................. - Саған қандай тағам ұнайды? - ................................................. - Асты тәртіппен ішесің бе? - ............................................. - Нан туралы мақал-мәтел білесің бе? - ............................................................
Жейді, болмайды, отыр, болады, ішпейді, оқиды, көрмейді, асықпайды, алады.
4-тапсырма. Берілген сөздерді септік ретімен жазыңдар.
Ұлттық тағамдар Сөздік: сүр ет – капченное мясо қоректік қасиеті – питательные качества жүктеу/скачать 3,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|