5 сынып математикадан логикалық сұрақтар 2,4кг май 600 теңге тұрады. 1000 теңгеге қанша май келеді?

26.Ағасы мен інісінің ақшалары 5:1 қатынасында.Ағасы інісіне 30 теңге берсе, ақшалар 5:4 қатынасында болады. Ағасында неше теңге болды?

27. Бірінші қоспа 1:2 қатынасында екі түрлі металдан тұрады. Сол металдар екінші қоспада 2:3 қатынасында. Бірінші қоспадан 18кг, екінші қоспадан 60кг алып қайта балқытса, металдар қандай қатынаста болады?

28.Аралығы 62км мекен-жайдан бір мезгілде бір-біріне қарсы жаяу жүргінші мен велосипедшінің жүрген жолының 11/20 бөлігін жүріпті. Егер велосипедшінің жылдамдығы 4,5км/сағ-қа артық болса, олар кездескенше неше сағат жүрді?

29.Арбаның алдыңғы доңғалағы шеңберінің ұзындығы 1,2м,артқы доңғалағының шеңберінің ұзындығы 2м.Артқы доңғалақ алдыңғы доңғалақтан 60 айналым аз айналса, арба қанша жол жүрді және доңғалақ неше айналды?

30. Арбаның алдыңғы доңғалағы шеңберінің ұзындығы 1,2м,артқы доңғалағының шеңберінің ұзындығы 1,8м. Алдыңғы доңғалақ артқы доңғалақтан 30 рет артық айналса, арба қанша жол жүрді?

31.Біір бригада 90га,екінші бригада 82га жерге қызылша егіп,бірінші бригада  2868ц. Қызылша артық алды. Бірақ екінші  бригада әр гектардың 6 центнерден артық қызылша алған болатын.ү Сонда әр бригада 1га жерден қанша өнім алды?

32. Бақылау жұмысын  сыныптағы балалардың 8-і 5-ке, 18-і 4-ке,12-сі 3-ке жазып шықты.Тағы бірнеше бала 2 алды.Оқушылардың орташа бағасы 3,8 болса, 2 алған бала нешеу?

33.Колхоз бірінші күні 3400кг аллманың  килограмын 19 теңгеден сатты. Қалғанын келесі күні 16и теңгеден сатып еді, орташа есеппен алманың килограмы 17 теңгеден шығыпты.Барлығы неше килограмм алма сатылды?

34.Бір бригада гектарынан 21,6 центнерден, екінші бригада 19,2 центнерден астық алды. Бірінші бригада 200га жер артық сепкен. Екі бригаданың алған астықтарыорта есеппен гектарынан 20,7 центнерден болып шықты.Әр бригада қанша жерге егін екті?

35. Балаларға жаңа жылғы сыйлыққа  килограмы 18 теңгеден алма, 130 теңгеден конфеттер алынды.Алманы 10кг артық алып еді,сонда 1кг сыйлықтың орташа бағасы 66 теңге болды. Әр балаға 500грамм сыйлық берсе, сыйлық неше балаға жетеді?

36.Болаттың бір сортының құрамындағы никель 0,6%, екінші сортында 0,4%. Құрамында 0,54% никелі бар 100 тонна болат қорытып шығару үшін әр сорттан қаншша болат алу керек?

37.12м жібекке 9,5м сәтенге төлегеннен 1120 теңге артық төледі. Жібектің метрі 60теңгеге қымбат болатын. Жібек пен сәтеннің метрі неше теңгеден?

           5. Уақыт,жылдамдық, жол қатынастары

1.Екі қаладан бір мезгілде бір-біріне қарсы екі машина шықты. Біреуі 3 сағатта барлық жолдың 0,08 бөлігін, ал екіншісі 2,5 сағатта 7/120  бөлігін жүріп өтті. Егер екі машина кездескенде екінші машина 800км жүріп өткен болса, оның жылдамдығы қандай?

2. Екі қала аралығын жеңіл машина 2 сағатта , жүк  машинасы  3 сағатта жүріп өте алады. Екі машина бір-біріне қарсы қозғалғанда жүк  машинасы 1 сағат  бұрын шықса, олар кездескенше жолдың қандай бөліктерін жүріп өтеді?

3. Бірінші құбыр су қоймасын 15, екінші-18, үшінші құбыр 24 сағатта толтыра алады. Егер екінші құбырдан сағатына 98  текше метр (кубометр) су ағатын болса,үш құбыр бір мезгілде ашылса, су қоймасы толғанша әр құбырдан қанша су ағады?

4. Бірінші құбыр су қоймасын 24, екіінші -30, үшінші- 40 сағатта толтыра алады.Бірінші құбыр екінші құбырға қарағанда сағатына 6 текше метр су артық құяды.Су қоймасы толғанша әр құбырдан қанша су құйылады?

5. Қазір сағат 4.Неше минуттан кейін сағаттың минуттық тілін қуып жетеді?

6.Ағысқа қарсы 9 сағат жүрген қайық, қайтуға 7 сағат жұмсайды. Өзеннің ағу жылдамдығы 2км/сағ болса,  екі бағыттағы қайықтың жылдамджығы қандай?Ақпайтын судағы қайықтың жылдамдығы тұрақты.

7. Машина тауға қарай орташа 40км/сағ жылдамджықпен жүреді. Төмен түсерде 60км/сағ жылдамдықпен жүреді.Жоғары көтерілуге кететін уақытпен салыстырғанда төмен түсуге кететін уақыт 45 минут  кем болды.Бір бағытта жүретін жол неше км?

8.Моторлы қайық ағысқа қарсы 9сағат жолын қайтарында 6 сағатта жүріп өтті. Өзеннің ағу жылдамдығы 4км/сағ болса, қайық неше км жерге барып қайтты? Тынық судағы қайықтың жылдамдығы тұрақты.

9.Екі от басына тік төртбұрыш  тәрізді, аудандары тең, саяжай бөлінді.Біреуіне берілетін жердің ұзындығы 72м, екіншісінің ұзындығы 63м, бірақ екінші ауданның ені 6м-ге ұзын.Саяжайлардың ауданы қандай?

10.3 бригада жұмысқа бірге кіріссе, 8 күнде бітіріп шығар еді.Бірінші бригада жеке істесе,30 күнде бітірер еді. Бірінші  мен екінші бригадалар бірігіп істесе, 12 күнде бітірер еді. Екінші, үшінші бригадалар жеке-жеке жұмысты неше күнде бітірер еді?

11.1кг шәй 1кг кофеден 120теңгеге арзан. 5кг шәйдің құны 3кг кофенің құнына тең. Шәй мен кофенің бағалары қангдай?

12. Бір бригадада гектарынан 10,6 т картоп жинады. Екінші бригада 20га аз егшіп, гектарынан 12,1 картоп алды. Жалпы жинаған картоптарын салыстырғанда, екінші бригада 62 тонна картоп кем алды.Әр бригада неше тоннадан картоп жинағанын табыңыз.

13. Әкесі 665 теңгені 3 жасар, 7 жасар,11 жасар үш баласына жастарына кері үлесті (кері пропорционал) мөлшерде бөліп берді. Әр балаға қанша ақша тиді?

14. Екі құбыр бірдей ашылса, бір құбыр су қоймасының 3/5, екінші құбыр 2/5 бөлігін толтырар еді. Егер бірінші құбыр бір өзі 8 сағатта толтыратын болса, жалғыз екінші құбыр неше сағатта толтырар еді?

15. Өзеннің бойындағы ара қашықтығы 168 км екі қаладан бір мезгілде қарама-қарсы екі моторлы қайық шығып, 3 сағаттан кейін кездесті. Тынық судағы қайықтардың жылдамдықтары бірдей. Егер қайықтардың жүрген жолдары 13:15 қатынасында болса, өзеннің ағу жылдамдығы қандай?

16. Мотоциклмен А қаласынан В қаласына 35 км/сағ жылдамдықпен жүрсе, белгіленген уақыттан 2 сағат кеш жетеді. Ал 50км/сағ жылдамдықпен жүрсе 1 сағат ерте келер еді. А мен В қалаларының ара қашықтығын табыңыздар.

1500см³ суға 135 см³ күкірт қышқылын араластырды. Судың тығыздығы 1г/см³, күкірт қышқылының тығыздығы 1,88 г/ см³ болса, ерітіндінің тығыздығы қандай?

18. 500г суға 135 г күкірт қышқылын араластырды. Судың тығыздығы 1г/см³, күкірт қышқылының тығыздығы 1,88 г/см³ болса, ерітіндінің тығыздығы қандай?

6.Қайталауға берілген есептер

2. Әкесі 6 және 10 жасар екі баласына сыйлық алуға жұмсаған ақшасы балалардың жастарына кері үлесті (кері пропорционал) болды. Кіші баласына 360 теңге жұмсаса, үлкен баласы неше теңгенің сыйлығын алды?

3. Жүгері еккен екі жердің ауданы 60 га. Бірінші жердің әр гектарынан 85 ц, екінші жердің әр гектарынан 95ц көк балауса орылды. Егер бірінші жерден 1500 ц көк балауса артық алынса, әр жердің ауданы қандай?

4. Машина ойға қарай А-дан В-ға 60 км/сағ жылдамдықпен жетті. Қайтарында жылдамдығы 50 км/сағ болғандықтан 0,6 сағат уақыт артық жүрді. АВ аралығы неше километр?

5. 3 көрпеге жететін мата 14 жастыққа жетер еді. Жастықты 2 есе көп тігу үшін 50 көрпеге жететін матадан неше көрпе, неше жастық тігу керек?

6. Кесе 16 теңге, тарелка 24 теңге тұрады. Тарелкадан 2 кесе көп алынса да, тарелкаларға 16 теңге артық төленді.  Кесе нешеу, тарелка нешеу?

7. Кітап пен қалам дәптерден 32 теңге қымбат. Қалам мен дәптер кітаптан 16 теңгеге арзан. Кітап пен дәптер қаламнан 28 теңгеге қымбат. Осылардың әр қайсысы қанша тұрады?

8. Бір үстел шығаруға қанша кетсе, 8 орындық шығаруға сонша ағаш керек. Әкелген ағаш 126 үстелге жетер еді, бірақ үстелді комплектпен шығару керек болды, яғни бір үстелге 6 орындықтан шығару керек. Әкелген ағаштан неше комплект шығады?

9. Балалардың 5 көйлегіне қанша мата кетсе, үлкен кісілердің 3 көйлегіне сонша мата кетеді. Алғашында мата 150 балалар , 30 үлкендер көйлегін тігуге берілген. Бірақ сұраныс өзгеріп, балалар мен үлкендер көйлегін бірдей тігуге тура келді. Неше көйлектен тігілді?

10. Екі құбыр бірдей ашылса, су қоймасын12 сағатта толтырады. Егер бір құбырдан қойманың 3/5 бөлігі, екінші құбырдан 2/5 бөлігі толатын болса, әр қайсысы қойманы неше сағатта толтырар еді?

11. Бір бригада гектарынан 21 ц астық алды, екінші бригада 12 гектар кем сеуіп, гектарынан 25 ц-ден астық алды. Ақыры екінші  бригада 300 ц астық артық алды. Әр бригада неше гектардан егін орды?

12.8 он теңгелік және бірнеше үш теңгелік ақшаны сол ақшалардың саына да, сомасына да тең бес теңгеліктермен ауыстыруға болса, неше үш теңгелік болу керек?

13. 11 он теңгелік және бірнеше үш теңгелік ақшаны сол ақшалардың саына да, сомасына да тең бес теңгеліктермен ауыстыруға болса, неше үш теңгелік болу керек?

14. Таза суға 200 см* тығыздығы 1,8 г/см*   күкірт қышқылын қосып тығыздығы 1,22 г/см* болатын электролит дайындау керек. Судың тығыздығы 1 г/см* болса, электролит дайындауға қанша су керек?

15. Тығыздығы 1,82 г/см* 400г күкірт қышқылынан тығыздығы 1,18 г/см* неше текше сантиметр электролит дайындауға болады?

16.

17. 

7. Қызықты есептер

2. 90 сиырды 9 қораға тақ саннан кім қамап берер екен?

болсақ, екі ыдысты тең иінді таразымен екі рет өлшеу жүргізіп, екі ыдысты  тең иінді таразымен екі рет өлшеу жүргізіп, жалған күмісті қалай табар едіңіз?

4.27 күміс ақшаның біреуі жасанды.Жасанды күміс басқалардан  ауыр болса, тең иінді таразымен 3 рет өлшеу жүргізіп, жалған ақшаны қалай анықтар едіңіз?

5.Жаяу жарысқа Асан, Баян,Сәкен үшеуі қатысатын болды. Қызықтаушылардың біреуі: «Асан бірінші келеді»- деді,екіншісі-«Баян артта қалмайды»- деді, ал үшіншісі-«Сәкен бірінші келе алмайды»-деді.Жарыс біткенде қызықтаушылардың біреуінің айтқаны дұрыс келді де,екеуінің айтқаны келмеді.Кім жеңді?

6. Өзеннен қасқырды,ешкіні және шөпті өткізу керек. Қайыққа тек біреуін ғана алуға болады. Және бірін-бірі жеп қоятын болғандықтан , өзеннің арғы бетіндеболсын, бергі бетінде болсын, қасқыр мен ешкіні, не ешкі мен шөпті бірге қалдыруға болмайды. Аман-есен бәрін қалай өткізер едіңіз?

7.Бақташы 70 өгіз айдап әкеліпті. Есепші бақташыдан : «Қанша маалыңыз бар еді?»-деп сұрапты. Бақташы : «Мен малдың үштен бірінің үштен екісін айдап әкелдім, неше малын барын өзіңіз табыңыз»-депті. Шынында,қанша малы болды екен? (Египет,б.ғ.д. 2000 жыл шамасы)

8.( Л.Н. Толстойдың есебі) . Шалғышылар артелі алаңға шықты. Олар біреуі екіншісінен екі есе үлкен екі шабындықтың шөбін жабуы қажет.Бүкіл артель бірігіп жарты күн үлкен шаабындықтың шөбін шапты да, ал күннің екінші жартысында олар екіәге бөлініп, бір бөлігі үлкен шабындықты шабуды бастады. Кешке қарай үлкен шабындық шабылып бітті. Ал кіші шабындықта қалған жерді ертеңіне бір шалғышы күні бойы шауып бітірді. Артельде қанша шалғышы болды?

9. Ахмет 3 бума дәптер,Омар 2 бума дәптер сатып алды. Оларға дәптерсіз қалған Сәбит қосылып дәптерлерді үшеуі тең бөлісіп алды. Егер Сәбит жолдастарына 150 теңге берсе, Ахмет пен Омар қаншадан алу керек және бір бума дәптер қанша тұрады?

10. Альбомның әр бетіне 6 маркадан жапсырса, 9 марка жетпей қалады. Альбомда неше бет және маркалар қанша?

11.Диофант (грек математигі) өмірінің алтыдан бірін балалықта, он екіден  бірін жастықта өткізіпті. Некелескеннен кейін жетіден бір ғұмыры және 5 жыл өткен соң ұлы туыпты.Ұлы әкесінің жарты жасын ғана жасап өлгеннен кейін, Диофант тағы 4 жыл жасапты. Диофант неше жасқа келіп өлген?

12. Ұялы араның бестен бірі жасмин гүліне қоныпты, үштен бірі –сүйрікке (су бетінде өсетін шөп), саны осы аралардың үш еселенген айырымындай аралар раушанға құмар. Қайда ұшарын білмей тағы бір ара қалыпты.Сонда барлығы неше ара болған?(VII).

13. Үш адамгның әр мөлшерде ақшасы бар екен.Біріншісі өз ақшасынан екеуіне өздерінде бар ақшасындай  ақша береді. Одан кейін екіншісі тағы екеуіне өздерінде бар ақшадай ақша береді. Сонда үшеуінде  де 8 экюден темір ақша болыпты. Бұрын, үшеуінде қанша ақша болғаны?

(Франция,б.д.ХVІІ ғасыр).

14.Шаруа себеттен базарға жұмыртқа әкеле жатса, себетін бір атты адам қағып кетіп, жұмыртқалар жарылып қалыпты.Атты: «Неше жұмыртқа әкеле жатыр едің?»-дейді.Шаруа: «Қанша,екенін білмеймін,бірақ екіден үштен,төрттен, бестен, алтыдан қойып шыққанда бір жұмыртқа артық қалушы еді, ал жетіденг бөлгенде қалдықсыз бөлінетін »-дейді. Себетте неше жұмыртқа болды екен?

15.Бесінші қабатқа шығу үшін 80 басқышқа көтерілу керек.Үшінші қабатқа көтерілуге неше басқышқа көтерілесіз?

16. Санатпақ. «Эники, Бэники,ели вареники,...», не тағы басқа түрі болсын.Мысалы:

                        Асық ойнап ұттым мен ,

                        Айтыпсың енді сенг.

                        Жаңа ойын бастаймыз,

                        Мықты болсаң енді жең.

17.     Ұлу  ағаштың басына  шығуға күніне 5 м жоғары көтеріледі де, түнде 3м сырғанап төмен түседі. Ағаштың  биіктігі 25м болса, ұлу ағаштың басына неше күнде жетеді?

18.     Қағаздан 5 бұрышты жұлдыз қия аласыз ба? Шарты: қайшымен бір кескенде жұлдыз түсіру керек.

19.     Қонақтарға 2 адамға 1 табақтан қойса, 1 табақ жетпейді. 3 адамға 1 табақтан қойса, 1 табақ артық қалады. Қонақ нешеу? Табақ нешеу?     

Есепті шығару жолы. Ойлау, талдау

                                         V сынып

1.     Шамаларды салыстыру

1.  1) Ағасының неше асығы бар екенін табамыз: 14+5=19 асық.

     2.  1) Екінші күні неше бет оқыды? 22+8=30 бет.

          2) Үшінші күні неше бет оқыды? 30-4=26 бет.

             3) Үш күнде неше бет оқыды? 22+30+26=78 бет.

 3.   1) Қалам қанша тұрады? 5+3=8 теңге

          2) 5 дәптер неше теңге тұрады? 5∙5=25 теңге

          3) 2 қалам қанша тұрады?  8∙2=16 теңге

          4) Бәрі қанша тиын тұрады? 25+16=41 теңге

    4.  1) Екінші күні қанша жол жүрді? 30+4=34км

          2) Екі күнде қанша жүрді? 30+34=64к

          3) Үшінші күні қанша жүрді? 75-64=11км

5. 1) Екінші мен үшінші бригадаларда  жұмысшы саны бірдей болса, жалпы саны 5-ке азаяды.57-5=52 адам.

2) Екінші,үшінші бригада жұмысшыларын бір-бір бөліктен есептесек, біріншіде 2 есе көп, сонда барлығы 2+1+1=4 бөліктен тұрады.

3) Әр бөлікте, не екінші бригадада, қанша адам бар?52:4=13 адам.

4) Онда бірінші бригадада 13∙2=26 адам

5) Үшінші бригадада 13+5=18 адам.

6. 1) Сурет дәптерлеріне қанша төледі? 60∙28=1680.

    2) Қарындаштарға қанша төледі? 1680-580=1100

    3) Неше қорап қарындаш алынды? 1100: 55=20

7. 1) Соңғы 2 сағатта артық жүрген жолды алып тастасақ, 5 сағат бойы алғашқы жылдамдықпен  жүрген болар еді. Сонда 2 сағатта неше км артық жүрді? 7∙2=14км

    3) Алғашқы жылдамдығы қандай? 290:5=58км/сағ

8. 1) Гүлденнің неше теңгесі бар?     19 ∙3=57 теңге

    2) Екеуінде қанша ақша бар? 19+57=76 теңге

9. 1) Кітап қанша тұрады? 8∙4=32 теңге

    2) Үш қалам қанша тұрады? 8∙3=24 теңге

    3) Барлығы қанша тұрады? 32+24 =56 теңге

10. 1) Қауынның салмағы қандай? 4,8:3=1,6кг

      2) Екі қауынның салмағы қандай? 1,6∙2=3,2кг.

      3)2 қауын мен 1 қарбыздың салмағы қандай?4,8+3,2=8кг

11. 1) Үштеңгелік неше теңге бар? 3∙6=18 теңге

      2) Бестеңгеліктен неше теңге қалды?38-18=20 теңге

      3) Бестеңгелік нешеу? 20:5=4 бестеңгелік

12.1) Бір тоқаш нан неше теңге тұрады? 30:3=10 теңге.

     2) 5 тоқаш нан қанша тұрады? 10∙5=50 теңге

     3) Екі қорап тұз қанша тұрады? 80-50=30 теңге.

     4) Бір қорап тұз қанша тұрады?30:2=15 теңге

13.1) Алдыңғы доңғалақ айналған сайын 1,6м жол жүреді.Сонда ол 400м

       жолда неше рет айналады? 400:1,6=250 рет.

     2) Артқы доңғалақ сол жолда неше рет айналады? 400:2=200 рет.

     3) Алдыңғы доңғалақ артқы доңғалаққа қарағанда неше рет артық

        айналды? 250-200 =50 рет

14. 1) 1кг күріш  орнына қанша сөк алуға болады? 15:4=3,75кг.

      2)7,2кг күріш орнына қанша сөк алуға болады?3,75∙7,2=27кг.

15.1) Жүрген жолдарын тістермен өлшесек,үлкен дөңгелек 30∙18=540 тіске

        айналар еді.

     2) Кіші дөңгелек те сондай жол жүруі керек. Сонда ол неше рет

      айналады? 540:12 =45 рет

16. 1) Жұмыс неше теңгеге орындалды?3600∙5=18000 теңгеге.

      2) Үш адам істесе, неше теңгеден  алар еді? 18000:3=6000 теңге.

17. 1) Бірінші турист 2 сағатта қанша жол жүрді? 4·2=8км.

      2) Қанша жол қалды? 24-8=16км

      3) Ол жолды жүріп өтуге неше сағат керек? 16:4=4сағат

      4) Екінші турист 4 сағатта жетуі үшін тоның жылдамдығы қандай болу

        керек? 24:4=6км/сағ.

18. 1) Бірінші күні қанша ақша өндірді? 18·1800=32400 теңге.

      2) Келеі күні қанша ақша өндірді? 16·2200=35200 теңге.

       3) Барлығы қанша ақша түсті? 32400+35200=67600 теңге.

       4) Барлығы неше кг алма сатылды? 1800+2200=4000кг.

       5) Бір кг алманың орташа бағасы қанша? 67600:4000=16 теңге 90 тиын.

19. 1)Барлығы неше кг конфет алынды? 12+10=22кг.

       2) Конфеттің барлығы қанша тұрады? 200·22=4400 теңге

      3) Ириске қанша төлеу керек? 215·12=2580 теңге

     4) Карамельге қанша төлеу керек? 400-2580=1820 теңге

    5) 1кг крамель қанша тұрады? 1820:10=182 теңге

20. 1) Әкесі ұлынан неше жас үлкен? 29-5=24жас

     2) Әкесінің жасы 2 есе артық болса, баласының жасы 1 бөлік әкесінің

       жасы 2 бөліктен тұрады?Әкесінің 1 бөлік жасы артық . Ол 24 жас.

      Демек, баласы 24-ке, әкесі 48-ге келуі керек. Оған 24-5=19 ( Не болмаса 

       48-29=19) жыл керек.

21.1) Берілген төртбұрыштың ауданы қандай? 24·18=432м².

     2) Жаңа төртбұрыштың ұзындығы мен ені :24-1=23м және 18+2=20м.

     3) Жаңа төртбұрыштың ауданы 23·20=460м².

    4) Соңғы аудан алғашқыдан 460-432=28м² артық.

22. 1) Әкесі неше жас үлкен ? 28-6=22 жас

     2) Баланың жасы 1бөлік болғанда, әкесінің жасы 2 бөлікке артық.

        Ол22 жас. Сонда 1 бөлікке 22:2=11 жас келеді. Яғни, баласы 11-де

        болса, әкесі 33-те болу керек.Оған 11-6=5 жыл бар.

23. 1)қосылатын сулардың жылу көлемдері қандай? 21·2=42 градус  литр,

         76·3=228 градус литр.

      2) Қосындысы 42+228=270 градус литр

      3) Судың көлемі 2+3=5 литр.

      4) Орташа температурасы 270:5=54 градус

24.1) Егер қаламның 2 теңгесін алып тастаса, бәрінің де бағалары бірдей

         болар елді. Онда үшеуіне ( 2 дәптер мен қаламға) 17-2=15 теңге

         төлер едік.

     2) Дәптер қанша тұрады? 15:3=5 теңге.

     3) Қалам қанша тұрады? 5+2=7 теңге

25.1) Есепті шығарғанда бірінші, екінші, үшінші күндері сатылған

       алмаларды кесінділер түрінде сызып көрсеткен ыңғайлы. Екінші

       күні сатылғаен алманы бір бөлік деп алайық. Онда бірінші

       күні одан 30кг артық сатылған, үшінші күні үш есе көп.Демек,

       сол 30кг-ды алып тастайтын болсақ, бірінші күні 1 бөлік,

        екінші күні 1 бөлік, үшінші күні 3 бөлік алма сатылған

      болады. Барлығы 5 бөлік . Онда 5 бөлікте неше кг алма болады?

       830-30=800кг.

    2) Бір бөлікке қанша алма келеді? 800:5=16кг.Бұл екінші күні сатылған алма.

    3) Бірінші күні қанша алма сатылды? 160+30=190кг.

    4) Үшінші күні қанша алма сатылды? 160·3=480кг.

26.  1) Тағы да бәтеңкенің, бөріктің , пальтоның бағаларын сызып көрсетейік.   Ең арзаны бөрік, оның бағасынан 1 бөлік деп алайық. Онда бәтеңкенің бағасы 3 бөлік, пальтоның бағасы 1 бөлік және 3500 теңге болар еді. Осы киімдер ( 5 бөлік пен 3500 теңге) 4300 теңге тұрады.

      3) 5 бөлікке неше теңге келеді? 800:5=160 теңге. Ол бөріктің бағасы.

      4) Онда: бәтеңке 160·3=480 теңге; пальто 160+3500=3660 теңге тұрады.

27. 1) АВ, ВС, АС кесінділерін қатар сызыңдар.  Біз ВС-ның ұзындығын іздеп отырмыз.Үшбұрыштың қабырғаларын ВС-ға теңестіру үшін АВ-ға 15 смқосып, АС-дан 22-15=7см алу крек болар еді. Онда үшбұұрыштың үш қабырғасының қосындысы 85+15=93см болар еді.

28.Бірінші бригада 8 жұмысшы алса, екіншіден 2 жұмысшы кетсе, бірінші бригадада 10 жұмысшы артық болады. Яғни, 1 есеге 10 жұмысшы кледі. Онда бірінші бригадада 20 жұмысшы ( 2 есе), екінші бригадада 10 жұмысшы болады. 2) Алдында бригадаларда: біріншіде 20-8=12; 12 жұмысшыдан болған.

29. 1) Бірінші элеваторда неше тонна астық артық? Кесінділер ретінде салыстырып көріңіздер: 960+240=1200 тонна.

    2) Ол 2 бөлікке сәйкес.Онда 1 бөлікке 1200:2=600 тонна келеді.Бұл екінші элеватордағы астық.

   3) Біріншіде 600·3=1800 тонна астық болғаны.

30. Есептің  негізгі шарты: дөңгелектер толық айналымдар жасау керек. Егер айналымдарын тістердің қозғалуы  деп қарастырсақ, қозғалатын тістердің саны дөңгелек тістерінің санына бүтін еселі сан болу керек. Ол үшін 12 мен 32-ге кіші ортақ еселі сан іздейміз. 12=2·2·3; 32=2·2·2·2·2. Сонда іздеп отырған санымыз 2·2·2·2·2·3=32·3=96. Яғни, дөңгелектер 96 тістен жүріп өту керек.

2) Онда кіші дөңгелек 96:12=8 рет айналу крек.

 31. 1) Олар келесі жолы бір күнде ұшу үшін 2-ге, 3-ке, 4-ке бүтін еселі күн өту керек..Ол 12 күнге тең. Бүгін жұлджыздың 1-і болса, келесі жолы 13- де ұшады.

2) Ұшақтың ұшатын күндерін тізейік.

     2 күн сайын  ұшса, жұлдыздың 1,3,5,7,9,11,13 күндері ұшады; 3 күн сайын ұшса, 1,4,7,10,13 күндері ұшады; 4 күн сайын ұшса,  1,5,9,13 күндері ұшады.Сонда әр күні қанша ұшақ жолға шығады?

 

Күн тізбегі	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Ұшақтар саны	3	0	1	1	2	0	2	0	2	1	1	0	3

 

32. 1)Алдыңғы есепті шығарғандай , бұнда да 16,20,32 сандарына бүтін бөлінетін ең кіші сан іздейміз:16=2·2·2·2;   20=2·2·5; 32=2·2·2·2·2.  Іздеген санымыз 2·2·2·2·2·5=160.