1.П.И. Вахрин, А.С. Нешитой Финансы – М.: Учебник, 2000 г, с.13-22, с.82-100
2.Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы: Алматы, 2001 г., с.116-127
Қосымша әдебиеттер
1.Шуляк П.Н. Финансы предприятия. Учебник-М.: Изд. Дом “Дашков и К”, 2000г., с.78
2.Финансы предприятий Шеремет А.Д., Сайфуллин Р.С.,1999 г., с. 110
Тақырып 3. Мемлекеттiң қаржылары.
Мемлекеттiң экономикалық өмiрге қатысуы. Экономикалық ресурстарды қайта тарату қажеттiлiгi. “Жанама әсерлер” әсерi және оларды реттеу шаралары. “Қоғамдық товар” ұғымы. Мемлекеттiк қаржылар функциялары. Мемлекеттiк қаржылар үзбелерi және олардың сипаттамасы. Мемлекеттiк меншiк формалары. Мемлекеттiк бюджеттiң экономикалық табиғаты. Бюджеттiк қатынастардың спецификасы. “Мемлекеттiк бюджет” ұғымы. Ұдайы өндiрiстегi мемлекеттiк бюджет ролi. ҚР-ның мемлекеттiк бюджетiнiң кiрiстерi және шығыстары құрамы және құрылымы. Бюджеттi құруда қолданылатын принциптер. Бюджеттiк жiктелу және оның ерекшелiктерi. “Бюджет балансы” ұғымы. Бюджет тапшылығын туғызатын факторлар. Бюджеттiк процестi ұйымдастыру. Экономикалық категория ретiндегi “мемлекеттiк кiрiстер” ұғымы. Алғашқы, аралық және соңғы кiрiстердi қалыптастыру. Мемлекеттiк кiрiстер диалектикасы. әртүрлi қайнар көздерден қалыптасатын мемлекеттiк кiрiстердiң құрамдас бөлiктерi. әртүрлi белгiлерi бойынша мемлекеттiк кiрiстердi жiктеу.
Салықтар мәнi. Салық салу принциптерi және ерекшелiктерi. Салықтар функциялары. Салықтық жүйе және оның элементтерi. Салықтар жiктелуi. Салықтарды алу әдiстерi және салықтық есеп әдiстерi. ҚР-ның cалықтық жүйесi. Салық механизмi, салықтардың негiзгi элементтерi. Жанама салықтар. Жалпы салықтар бойынша әкiмшiлiк ережелер.
“Мемлекеттiк шығындар” ұғымының мәнi. Мемлекеттiк шығындардың әлеуметтiк-экономикалық ролi. Принциптерi. Мемлекеттiк шығындардың критерилерi және жiктелу түрлерi. Мемлекеттiк шығындарды қаржыландыру әдiстерi және формалары. Экономикаға. әлеуметтiк-экономикалық шараларға шығындар. Бiлiм беруге, денсаулық сақтауға шығындар. әлеуметтiк шараларды қаржыландыруға шығындар. Қорғанысты қаржыландыру шығындары. Мемлекеттiк кредит мәнi. Функциялары. Мемлекеттiк кредит формасы. Мемлекеттiк кредит жiктелуi. Мемлекеттiк кредиттiк қатынастарда қолданылытын әдiстер. Халықаралық мемлекеттiк кредит. Мемлекеттiк қарыз ұғымы. Iшкi мемлекеттiк қарыз мәселелерi. Мемлекеттiк қарызды басқару және оның негiзгi әдiстерi.
Әдістемелік нұсқаулар – ұсынылған әдебиеттерді қолдана отырып, берілген сұрақтарды дербес қарастырып талдай білу.
Тапсырма: семинарлық сабақ сұрақтарын талқылау, негізгі терминдер бойынша экономикалық диктант.
Практикалық сабақтар жоспары
Тақырып 3. Мемлекеттiң қаржылары.
Сұрақтар:
1.Мемлекет қаржысының жалпы сипаттамасы.
2.Мемлекеттің кірістері мен шығыстары.
3.Салықтар және салық жүйесін ұйымдастыру.
4.Мемлекеттік бюджет және бюджет жүйесі.
5.Жергілікті қаржыны ұйымдастыру.
6.Мемлекеттік бюджеттен тыс қорлар.
7.Мемлекеттік кредит және мемлекеттік борыш.
Оқытушы жетекшілігімен студенттің өздік жұмысы көлеміндегі сабақтар жоспары.
1. Мемлекеттiк қаржылардың жалпы сипаттамасы.
1. Мемлекеттік қаржылар функциялары:
A. тарату, ұдайы өндірістік;
B. тарату, бақылау, реттеу;
C. тарату, бақылау;
D. ақшалай қаржылар қорларын қалыптастыру, ақшалай қаржылар қорларын пайдалану бақылау;
E. фискалдық реттеу, бақылау.
2. Мемлекеттік қаржылар құрамына жатпайды:
A. мемлекеттік бюджет;
B. мемлекеттік несие;
C. бюджеттен тыс қорлар;
D. сақтандыру;
E. мемлекеттік кәсіпорындар мен бірлестіктер қаржылары.
3. Үлестік негізде белгілі шараларды бюджет, бюджеттен тыс және арнайы қорлар есебінен қайтымсыз қаржыландыру үшін берілетін ақшалай немесе натуралды формадағы көмек:
A. дотация;
B. субвенция;
C. субсидия;
D. квота;
E. лицензия.
4. Мемлекеттік қызмет етуінің материалдық базасын құру үшін мемлекет қаржыларына түсетін қаржылар жиынтығын қалыптастыратын экономикалық қатынастар жиынтығы:
A. мемлекеттік бюджет;
B. мемлекеттік кірістер;
C. қаржылық ресурстар;
D. қаржылық қорлар;
E. мемлекеттік шығындар.
5. Мемлекеттік ақшалай қаржыларды тарату кезінде қолданылатын әдістер:
A. қаржыландыру және жоспарлау;
B. міндетті және ерікті төлемдер;
C. баланстық және нормативтік;
Д.қаржыландыру және несиелендіру;
2. Мемлекеттiк бюджет.
1.. Мемлекеттік бюджет келесідей принциптерге негізделген:
A. жоспарлылық, мерзімділік, тәуелсіздік;
B. жүйелілік, бірлік, үздіксіздік;
C. орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қатынастардың сәйкестігі, бірлік, нақтылық;
D. біртұтастық, толықтық, нақтылық, жариялылық, дербестік;
E. реттеушілік, жан-жақтылық, әмбебаптылық.
2. Бюджет профициті деген не?
A. бюджеттің кіріс және шығыс бөлігінің теңдігі;
B. кірістердің шығыстардан асып кетуі;
C. шығыстардың кірістерден асып кетуі;
D. қоғамдық өндіріс шығындарының өсуі;
E. несиелендіру минус өтеу.
3. Үкіметпен мақұлданған республикалық бюджет туралы заң жобасы ҚР-ның Парламентіне қандай мерзімде қарастырылуға ұсынылады:
A. 15 қырқүйектен кешіктірілмей;
B. 1 қырқүйектен кешіктірілмей;
C. 15 желтоқсаннан кешіктірілмей;
D. 15 қазаннан кешіктірілмей;
E. 1 желтоқсаннан кешіктірілмей.
4. Мемлекеттің ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған қорын құру жолымен қоғамдық өндіріс құнын тарату және қайта тарату процесінде мемлекеттің және қоғамдық өндірістің басқа да қатысушылары арасында туындайтын ақшалай қатынастар:
A. бюджеттік қор;
B. қаржылық ресурстар;
C. кәсіпорын қаржылары;
D. резервтік қор;
E. мемлекеттік бюджет.
5. Бюджет дефицитін жабудың қандай әдістері қолданылады?
A. мемлекеттік займдар, салық салуды жоғарылату, ақша эмиссиясы;
B.салық салуды жоғарылату, транаферттер;
C. конверсия, унификация, мемлекеттік займдар;
D. субсидиялар, субвенциялар, дотациялар;
E. ақша эмиссиясы, банктік кредиттер;
6. Республикалық бюджеттің орындалуына бақылауды іске асырады:
A. Бюджеттік департамент;
B. Салықтық полиция;
C. Салықтық комитет;
D. Есептік комитет;
E. Президент.
7. Мемлекеттік қызмет етуінің материалдық базасын құру үшін мемлекет қаржыларына түсетін қаржылар жиынтығын қалыптастыратын экономикалық қатынастар жиынтығы:
A. мемлекеттік бюджет;
B. мемлекеттік кірістер;
C. қаржылық ресурстар;
D. қаржылық қорлар;
E. мемлекеттік шығындар.
8. Бюджеттік жүйе –бұл:
A. мемлекеттің қаржылық органдарының негізіне салынған біртекті белгілері бойынша бюджет кірістері мен шығыстарының жүйелі топтастырылуы;
B. мемлекеттің ақшалай қаржыларының орталықтандырылған қорларын қалыптастыру және пайдалану формалары мен әдістерінің жиынтығы;
C. экономикалық қатынастар мен заңдық нормаларға негізделген жеке дербес бюджеттер жиынтығы;
D. бюджетті құру, қарастыру, бекіту, орындалу және бюджеттің орындалуы туралы есептің атқарылуына бақылау бойынша өкімет және басқару органдарының қызметі;
E. ақшалай қаржылардың сәйкес қорларын қалыптастыруға және пайдалануға негізделген қатынастар, сонымен қатар осы қатынастарды ұйымдастыратын органдар жиынтығы.
3. Жергiлiктi қаржыларды ұйымдастыру.
1.. Мемлекеттік бюджет келесідей принциптерге негізделген:
A. жоспарлылық, мерзімділік, тәуелсіздік;
B. жүйелілік, бірлік, үздіксіздік;
C. орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қатынастардың сәйкестігі, бірлік, нақтылық;
D. біртұтастық, толықтық, нақтылық, жариялылық, дербестік;
E. реттеушілік, жан-жақтылық, әмбебаптылық.
2. Бюджет профициті деген не?
A. бюджеттің кіріс және шығыс бөлігінің теңдігі;
B. кірістердің шығыстардан асып кетуі;
C. шығыстардың кірістерден асып кетуі;
D. қоғамдық өндіріс шығындарының өсуі;
E. несиелендіру минус өтеу.
3. Үкіметпен мақұлданған республикалық бюджет туралы заң жобасы ҚР-ның Парламентіне қандай мерзімде қарастырылуға ұсынылады:
A. 15 қырқүйектен кешіктірілмей;
B. 1 қырқүйектен кешіктірілмей;
C. 15 желтоқсаннан кешіктірілмей;
D. 15 қазаннан кешіктірілмей;
E. 1 желтоқсаннан кешіктірілмей.
4. Мемлекеттің ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған қорын құру жолымен қоғамдық өндіріс құнын тарату және қайта тарату процесінде мемлекеттің және қоғамдық өндірістің басқа да қатысушылары арасында туындайтын ақшалай қатынастар:
A. бюджеттік қор;
B. қаржылық ресурстар;
C. кәсіпорын қаржылары;
D. резервтік қор;
E. мемлекеттік бюджет.
5. Бюджет дефицитін жабудың қандай әдістері қолданылады?
A. мемлекеттік займдар, салық салуды жоғарылату, ақша эмиссиясы;
B.салық салуды жоғарылату, транаферттер;
C. конверсия, унификация, мемлекеттік займдар;
D. субсидиялар, субвенциялар, дотациялар;
E. ақша эмиссиясы, банктік кредиттер;
6. Республикалық бюджеттің орындалуына бақылауды іске асырады:
A. Бюджеттік департамент;
B. Салықтық полиция;
C. Салықтық комитет;
D. Есептік комитет;
E. Президент.
7. Мемлекеттік қызмет етуінің материалдық базасын құру үшін мемлекет қаржыларына түсетін қаржылар жиынтығын қалыптастыратын экономикалық қатынастар жиынтығы:
A. мемлекеттік бюджет;
B. мемлекеттік кірістер;
C. қаржылық ресурстар;
D. қаржылық қорлар;
E. мемлекеттік шығындар.
8. Бюджеттік жүйе –бұл:
A. мемлекеттің қаржылық органдарының негізіне салынған біртекті белгілері бойынша бюджет кірістері мен шығыстарының жүйелі топтастырылуы;
B. мемлекеттің ақшалай қаржыларының орталықтандырылған қорларын қалыптастыру және пайдалану формалары мен әдістерінің жиынтығы;
C. экономикалық қатынастар мен заңдық нормаларға негізделген жеке дербес бюджеттер жиынтығы;
D. бюджетті құру, қарастыру, бекіту, орындалу және бюджеттің орындалуы туралы есептің атқарылуына бақылау бойынша өкімет және басқару органдарының қызметі;
E. ақшалай қаржылардың сәйкес қорларын қалыптастыруға және пайдалануға негізделген қатынастар, сонымен қатар осы қатынастарды ұйымдастыратын органдар жиынтығы.
4. Мемлекеттiк кiрiстер
1. Қаржылардың мемлекетке түсуін қамтамассыз ететін салықтар функциясы:
A. реттеу;
B. фискалдық;
C. бақылау;
D. ынталандыру;
E. қайта тарату.
2. Мемлекетке түсетін және пайдалану кезінде жойылатын салықтар:
A. тура;
B. арнайы;
C. жеке;
D. жалпы;
E. нақты.
3. Салықтың негізгі ауыртпалығын өзіне алатын салықтың соңғы тасымалдаушысына салық ауыртпалығын аудару процесі:
A. салықты аудару;
B. салықтан жалтару;
C. салықтық реттеу;
D. салықтарды төлеу;
E. салықтарды алу.
4. Салық төлеуші табыс мөлшерін жеңілдіктерді, шегерістерді көрсететін және салық сомасын есептейтін салық алу әдісі:
A. декларация бойынша;
B. кадастрлық;
C. патент бойынша;
D. кассалық;
E. табыс алу көзінен.
5. Бір обектіден субъектімен төленетін салық сомасы;
A. салықтық оклад;
B. салық ставкасы;
C. салық салу бірлігі;
D. салықтың қайнар көзі;
E. салық объектісі.
6. Салықты алу әдісіне жатпайды;
A. декларация бойынша;
B. кадастрлық;
C. патент бойынша;
D. кассалық;
E. төлем көзінен.
7. Салықтық қызмет мақсаттарына жатпайды:
A. экономиканың дамуына салық салудың әсерін және тиімділігін жүйелі оқу;
B. салық салу сұрақтары бойынша салық төлеушілер арасында түсіндіру жұмыстарына;
C. салықтар және басқа да міндетті төлемдердің мемлекеттік бюджетке уақыттылы және толық түсуі бойынша республикалық заңдардың орындалуын қамтамассыз ету;
D. салық салу сұрақтары бойынша салық төлеушілер арасында ақпараттық жұмыс;
E. республикалық бюджетті ұйымдастыру және оның орындалуын бақылау.
8. Ынталандырушы фискалдық саясат құрастырады:
A. мемлекеттік шығындарды төмендету, салықтарды төмендету;
B. мемлекеттік шығындарды төмендету, салықтарды жоғарлату;
C. мемлекеттік шығындарды жоғарлату, салықтарды жоғарлату;
D. мемлекеттік шығындарды жоғарлату, салықтарды төмендету;
E. салықтарды жоғарлату, мемлекеттік шығындар өзгеріссіз.
9. Мобилизациялау әдісі бойынша кірістердің классификациясы:
A. салықтық және салықтық емес;
B. өндірістік және өндірістік емес;
C. коммерциялық және коммерциялық емес;
D. жеке меншік және мемлекеттік;
E. орталықтандырылған және орталықтандырылмаған.
10. Салық объектісі мөлшерінен тәуелсіз бірыңғай процент түрінде бекітілетін ставкалар:
A. пргрессивті;
B. пропорционалды;
C. регрессивті;
D. қатаң;
E. проценттік.
11. Салық салудан толығымен босатылатын салық объектісінің ең төменгі бөлігі:
A. есептелген табыс сомасынан шегерімдер;
B. салық ставкасын төмендету;
C. салық төлеуді шегіндіру;
D. салық салынбайтын минимум;
E. салық салынатын табыс құрамына енгізілмейтін сома.
12. Салық салынатын товарлардың кедендік құнына процентпен есептелетін кедендік баждар-бұл:
A. адвалерлерлік;
B. спецификалық;
C. аралас;
D. сезондық;
E. арнайы.
13. Экономикалық белгілері бойынша салықтар келесідей жіктеледі:
A. тура және жанама;
B. нақты және жеке;
C. жалпы және арнайы;
D. табысқа және тұтынуға;
E. бекітілген және реттеуші.
5. Мемлекеттiк шығындар.
1. Экономикалық жіктелуіне сәйкес шығындар топтастырылады:
A. категория, сынып, ішкі сынып, ерекшелік;
B. сынып, ішкі сынып, ерекшелік;
C. функция, ішкі функция, ерекшелік;
D. ағымдағы шығындар және күрделі шығындар;
E. категория, объект, субъект.
2. Мемлекеттік бюджет шығындары келесі статьялар бойынша жіктеледі:
A. сынып, ішкі сынып, ерекшелік;
B. функционалдық және экономикалық;
C. ағымдағы шығындар, күрделі шығындар;
D. функция, ішкі функция, функционалдық топ;
E. категория, бөлім, ерекшелік.
3. Мемлекеттік шығындар құрамына кірмейді:
A. мемлекеттік бюджет шығындары;
B. мемлекеттік бюджеттен тыс қорлардың шығындары;
C.мемлекеттік кәсіпорындар шығындары;
D. тұрғындар шығындары;
E. өндірістік сфераның мемлекеттік мекемелерінің шығындары.
4. Ынталандырушы фискалдық саясат құрастырады:
A. мемлекеттік шығындарды төмендету, салықтарды төмендету;
B. мемлекеттік шығындарды төмендету, салықтарды жоғарлату;
C. мемлекеттік шығындарды жоғарлату, салықтарды жоғарлату;
D. мемлекеттік шығындарды жоғарлату, салықтарды төмендету;
E. салықтарды жоғарлату, мемлекеттік шығындар өзгеріссіз.
5. Заттық сипаты бойынша мемлекеттік шығындар келесідей бөлінеді:
A. республикалық және жергілікті бюджет шығындары;
B. экономикаға, ғылымға, қорғанысқа шығындар;
C. өнеркәсіпке, саудаға, ауыл шаруашылығына, транспортқа шығындар;
D. экономикаға шығындар, мемлекеттік резервтерді құруға шығындар;
E. материалдық өндіріспен байланысты шығындар, өндірістік емес сфераға қатысты шығындар
Достарыңызбен бөлісу: |