Түргеш қағанаты (704-756 жылдар.)
1. VIII г. бас. Түргеш қағанатының құрылуына жол ашқан
оқиға- қытайлармен соғыстағы жеңіс
2. Түркеш мемлекетінің негізін қалаған қаған: Үшлік
3. Үшлік қағанның қайтыс болған жылы- 706 ж.
4. Үшлік қаған 20 әкімшілік аймақтың әркайсысында- 7 әскер
ұстаған.
5. Түркеш қағанаты бөлінген аймақ саны: 20
Telegram
канал
@UBTkaiyrbekShaguanuly
@physmath.kz
74
6. Сұлу қағанның(715-738 ж.) шайқастарға тікелей өзі
қатысуына әрі ылғи да жеңіске жетуіне байланысты арабтар
оған «сүзеген», «мүйізді қаған» деп ат қойса керек
7. Атлах шайқасынан кейін: Қытайлар Жетісудан біржолата
кетті
8. 756 жылы Түркеш құлатып, билікті өз қолына алған тайпа:
Қарлұқ
9. Билік үшін түргештерде- қара және сары түргеш тайпалары
таласқан.
10. Түркештердің Іле өзенінің бойындағы қала- Күнгіт,
11. Сұлу қаған(түргеш) өз қағандығының тәуелсіздігін сақтап
тұру үшін-
3 жақты күрес жүргізді (араб, қытай, шығыс түрік
қағапатымен).
12. Түргештердің үлкен ордасы Суяб, ал кіші ордасы Іле
бойында- Күнгіт.
13. Қарлұқтар Түргеш қағандығын құлатып билікті өз қолына
алды: 756 ж.
14. 751 ж. Таразға жақын жерде- Атлах шайқасы болды.
15. Атлах шайқасында қытайға қораптарды жақтады,
16. "Дін үшін соғыс» ұранымен араб қолбасшысы Насыр ибн
Ссйяр Қазақстанның
Оңтүстігін басып алған жыл: 737-748 ж.
17. Ху (Сули) елі- соғдылар.
18. Шу өзенінен Кушанияға дейінгі бүкіл ел- Сули (Соғды)
болып аталып келген.
19. Орта Азияда өмір сүрген иран тілдес халық- Соғдылар.
20. Ерте орта ғасырларда Жетісу жерінде теңге шығару ісін
дамытты- Түргештер
21. Түргеш қағанатының орталығы Суяб қаласы болды
22. Екі тайпаның арасындағы тартыста қара түргештер жеңіске
жетіп, Сұлу қаған орданы Талас(Тараз) қаласына көшіреді
23. Сұлу қаған 717 жылы Тан империясына барып қайтуы
сатты сапар болды
24. Сұлу қаған шығыстағы өзіне қауіп төндіріп отырған
Шығыс Түрік қағаны Білгенің
Telegram
канал
@UBTkaiyrbekShaguanuly
@physmath.kz
75
қызына құда түсіп, баласын аяқтандыраса, өзі Тибет
патшасының қызына үйленеді
25. Сұлу қаған Тоқарстандағы арабтарды да біржолата
талқандау үшін 737 жылы ондағы қарлұқтармен бірлесе
отырып, арабтарға ойсырата соққы берді
26. Сұлудың әскербасы Кули шор 720-721 ж.ж. Соғды
жеріндегі арабтарды қуын шығып, жеңіске жеткен
27. Сұлу қаған арабтарға қарсы күресте күш біріктірген ел -
Орта Азия халықтары
28. Навакет қаласының билеушісі Баға тархан опасыздықпен
өлтірген түркеш қағаны- Сұлу
30. Сұлу қағанға шығыстағы саяси жағдайын түбегейлі
жақсартуға мүмкіндік берді-Шығыс түрік қағанымен Тибет
патшасымен
31. Сұлудан кейін оның орнына билікке баласы Тұқарсан
Құтшар түргеш қағаны болды
33. Сары ж/е қара түргештердің арасындағы күрес 20 жылға
созылып, Қағандықтың саяси ж/е экономикалық жағдайы
мүлде әлсірейді
34. Қағандықтың мұндай жағдайын біліп отырған Қытай
империясы Куш қаласындағы (Шығыс Түркістан) әскерлерін
Жетісуға аттандырып, 748 жылы Суябты жаулап алады
35. Атлах шайқасына қатысқан қарлұқ тайпасының көсемдері
пайдаланып, 756 жылы Түргеш қағандығын құлатып, билікті
өз қолдарына алады
36. Археологиялық зерттеу кезінде Тараз қаласынан «Түргеш
қағанының теңгесі» н/с
"түріктің көк ханының тецгесі» деген соғды жазумен жазылған
теңгелер табылған
37. Теңге зерттейтін мамандардың айтуы бойынша, бұл
теңгелер 704-766 жылдар арасында Таразда соғылған
38. Түргеш қағандығына батыстан қауіп төндірген мемлекет:
арабтар
39. Таразда табылған Түргеш теңгелерінің соғылған кезеңі-
YIII ғ. (704-766)
40. Түркеш-қағанатының әлсіреу себебі- Қара және сары
түркеш болып билікке таласуы
Telegram
канал
@UBTkaiyrbekShaguanuly
@physmath.kz
76
41. VI-VІІғғ. Түрік қағандығы жаулап алды- соғдыларды
42. Соғдылардың Жетісуға қоныстануы дамытты- егіншілікті
43.VIIIғ басында Жетісу соғдылар туралы жазған Қытай
саяхатшысы: Сюань-Цзян
44. VI-VIII ғасырларда соғдылықтар Жетісуға ағыла бастаған
45. Соғдылар ежелден Зеравшан мен Қашқадария өзендерінің
алабын қоныстанған
46. VI-VII ғасырларда соғдылықтарды Түрік қағандығы
жаулап алған
47. VII ғасырдың бас кезінде Жетісуда болған қытай
саяхатшысы Сюань Цзян өзінің
күнделігінде: «Суяб қаласының батыс жағында бірнеше қала
бар. Олар басқаларға
тәуелсіз, бірақ түріктерге бағынышты өз билеушісі бар. Шу
өзенінен Кушанияға дейінгі(Орта Азиядағы мемлекет) бүкіл ел
Сули (Соғды) болып аталып келген. Тұрғындарының бір бөлігі
егіншілікпен, екінші жартысы саудамен шұғылданған» деп
жазады
48. Соғдылардың Жетісуға қоныстануы бұл аймақта егіншілік
мен қала мәдениетінің
дамуында айтарлықтай із қалдырды
49. Түргеш қағанатының саяси экономикалық жағдайын
әлсіреткен-қара және сары
түргештердің арасындағы 20 жылға созылған талас-тартыс
50. Түргеш қағандығындағы ішкі қайшылықты пайдаланып
қауіп төндірген ел- Шығыс Түрік қағанаты
51. Түргеш қағанатының жері- Орта Азияның Онт. -
Шығысында Шаш(Ташкент)
қаласынап, Шығысында Бесбалық, Тұрфан қалаларына дейінгі
жерлер
52. Түркештер жайлы алғаш дерек кездесетін ескерткіш-
"Күлтегін"ескерткішінде және қытай жазбасында
53. 748 ж түргештердің астанасы Суябты басып алған-
қытайлар
54. 751жарт. абтардың жеңіске жетуі әсер етті - Қазақстанда
ислам дінінің таралуына
Telegram
канал
@UBTkaiyrbekShaguanuly
@physmath.kz
77
55. Арабтардың Қазақстанның оңтүстігіне басып кірген
уақыты- VIII ғ. ортасында
56. 737 ж. Тоқарстандағы арабтарды талқандауға
түргештермен біріккен тайпа- қарлұқ
57. Түргеш қағандары- Үшілік, Сұлу, Тұқарсан-Құтшар
Достарыңызбен бөлісу: |