Қ65 д м г ш м л а у ш й л р р іж т щ І > — ііч іг п Ж. Қоңыратбаева тіл білімі
жүктеу/скачать 17,16 Mb. Pdf көрінісі
|
b1938
| Лингвомэдениеттаным -
ұлттық тілге мэдениет пен дшдің (менталитеттің) әсер етуін қарастыратын тіл білімінің жаңа сала- сы. Ягни, ұлтгық сипаты бар деп танылатын әлеуметгік, танымдык. эстетикалық, этикалык, саяси, адамгёршілік, руханилық, тұрмыстык қагидалар мен зандылықтарды тілдік кұраддар арқыпы жеткізчді зерттейтін багыт. Лингвомэдениеттаным саласының негізгі максаты — этностың мэдениеті мен тілдің өзара байланысын ұлттың сан ғасырлар бойы қалыптаскан салт-дэстүрлері, эдеп-гұрыптары. ырым-жоралғылары, сана-сезімі мен тұрмыс-тіршілігі, ұлттык бол- мысы мен ұлттык өлшемдері негізінде зерделеу. Лингвомэдениетганым — тіл білімі мен мәдениеттаж т аркылы (1300-ден аса) жаңа бағытгарды айкындаган ғалым - М. М. Копыленко болды . ' ғылымдарының шенігде паида оолған, халык мэдениетінің тілдеп сақталған көрінісін зерттейтін сала. Орыс ғалымы В. Н. Телияның түсіндіруінше, лингвомэдениеттаным пэнінің негізгі міндеті - тіп мен мәдениеттің арақагынасын синхрондық тұрғыдан зерттеп си- паттау болмақ [4.217]. й Я І Тіл мен мәдениет үшін мынадай екі ортактык тэн: олар халык пен адамның дүниетанымын танытаггындар, одар үнемі тығыз бай- ланыста, себебі белгілі бір субьектінің карым-қатынасы - ол кашан да белгілі бір субъектінің мәдениетін көрсетеді, тілге де. мэдениетке де нормалылық, тарихилық тэн. Тіл — мәдениеттің кұрамдас бөлігі, оны игерудің негізгі құралы, ұлтгык діл болмысын ұрпакган- ұрпаққа жеткізуші. Сонымен катар, бұл екі құбылыстың өзіндік айтарлықтай ерекшеліктері де бар. Тьт катынас кұрапы ретінде сөйлеушіге қарай бағытталады, ал мәдениет өзінен-өзі таныла ал- майды. Олар эртүрлі семиотикалык жүйелер болып табылады. Жалпы алғанда, лингвомәдениеттаным - тіл мен мэдениеттің өзара байланысы мен өзара әрекеттестігін зерттейтін кешенді ғылыми пэн. Адам, жеке тұлға туралы ғылым саласы болғандыктан да, лингвомэдениеттаным, бір жағынан. адамның тілге тигізетін эсерін. екінші жағынан. тітдік фактордың адамға тигізер ыкпалын карастыруға бағытталады. Мәдениет — тілдегі әлемнің бейнесі. |